Τραϊανούπολη - Φέρες - Δέλτα Έβρου - Γέφυρα Κήπων

Ταξιδιωτική περιήγηση ανατολικά της Αλεξανδρούπολης: Τραϊανούπολη - Φέρες - Δέλτα Έβρου - Γέφυρα Κήπων. Η διαδρομή του ποταμού και των συνόρων, του Δέλτα, των πουλιών, των θερμών πηγών, του Ξέρξη και των Βυζαντινών...

ΤΡΑΪΑΝΟΥΠΟΛΗ – ΛΟΥΤΡΑ

Τα ερείπια μιας σημαντικής ρωμαϊκής πόλης, της Τραϊανούπολης, βρίσκονται δεκατέσσερα χλμ. ανατολικά της Αλεξανδρούπολης και νότια του χωριού Λουτρός. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό (98-117 μ.Χ.) πάνω στον άξονα της περίφημης Εγνατίας Οδού, υπολείμματα της οποίας μπορεί ο επισκέπτης να δει δεξιά του δρόμου Λουτρού – Μοναστηρακίου, και αποτέλεσε το νέο αστικό κέντρο της παρηκμασμένης Σαμοθρακικής Περαίας. Πιθανώς η θέση επιλέχθηκε λόγω τον ιαματικών πηγών της, που λειτουργούν μέχρι σήμερα. Οι Ρωμαίοι διατήρησαν τους ελληνικούς θεσμούς πολιτικής οργάνωσης. Σύμφωνα με επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες γνωρίζουμε την ύπαρξη ιεράς συγκλήτου, δήμων και φυλών.

Από πολύ νωρίς, ήδη από τον 2ο μ.Χ. αι., εμφανίζεται χριστιανική κοινότητα. Μάλιστα στα 161 μ.Χ. μαρτύρησε στην Τραϊανούπολη η Αγία Γλυκερία, γιατί αρνήθηκε να προσκυνήσει στο Δία. Από το 4ο μ.Χ. αι. γίνεται έδρα μητρόπολης. Ερημώθηκε, μετά από πολλές καταστροφές, στο διάστημα 1343-1347. Το τείχος της πόλης, για το οποίο ο Προκόπιος μας πληροφορεί ότι επισκευάστηκε στα χρόνια του Ιουστινιανού (6ος μ.Χ. αι.), δυστυχώς σώθηκε μόνο αποσπασματικά και σε κακή κατάσταση.

Το πιο αξιόλογο οικοδόμημα είναι η Χάνα, ένα καμαρόστεγο ορθογώνιο κτίριο του δεύτερου μισού του 4ου αι., που χρησιμοποιήθηκε ως ξενώνας. Πίσω από την “Χάνα” βρίσκονται λουτρώνες από την εποχή της Τουρκοκρατίας (16ος αι.). Ακόμη σώζονται ερείπια εκκλησίας και στο λόφο του Αγίου Γεωργίου, πιθανή ακρόπολη του ρωμαϊκού οικισμού, ερείπια του μουσουλμανικού τεκέ του Ισικλάρ που περιγράφηκε το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή.

Πρόσφατα ανασκάφτηκε ταφικός τύμβος του 1ου μ.Χ. αι. στην περιφέρεια της Τραϊανούπολης με πλούσια κτερίσματα, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κομοτηνής. Στο ίδιο Μουσείο παρουσιάζονται από τον αρχαιολογικό χώρο ένα ηλιακό ρολόι, αφιερωμένο στις Εννέα Μούσες, και δύο μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες του 11ου-12ου αι., στρατιωτικού και νέου αγίου αντίστοιχα.

Ο χώρος της Τραϊανούπολης με τα ομώνυμα ιαματικά λουτρά φιλοξενεί αρκετούς επισκέπτες, για λουτροθεραπεία και ποσιθεραπεία, αλλά και πολλούς που θέλουν να απολαύσουν την ομορφιά της περιοχής, να επισκεφθούν τις ιαματικές πηγές, τον πλατανότοπο, το Δέλτα του Έβρου και τους κοντινούς λόφους για παρατηρήσεις πουλιών και περιηγήσεις στο δάσος. Στην περιοχή βρίσκεται το Κέντρο Πληροφόρησης του Δέλτα Έβρου, η λειτουργία του οποίου έχει ωθήσει την ανάπτυξη του ήπιου τουρισμού και του οικοτουρισμού, καθώς οι συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή είναι ευνοϊκές για ανάλογες δραστηριότητες.

Λίγο πιο πάνω από το χωριό Λουτρός, μέσα στα πλατάνια και δίπλα στο ποταμάκι, βρίσκεται ο πανέμορφος χώρος αναψυχής "Προφήτης Ηλίας", ο μεγαλύτερος και πιο οργανωμένος χώρος αναψυχής του νοτίου Έβρου. Αιωνόβια πλατάνια και πεντακάθαρα τρεχούμενα νερά προσφέρουν μοναδικές στιγμές ξεκούρασης στους επισκέπτες.

Ο χώρος αποτελεί πόλο έλξης για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Ιδιαίτερα την Πρωτομαγιά και την Καθαρή Δευτέρα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον κι αποτελεί σημείο συνάντησης για χιλιάδες επισκέπτες.

Μέσα στον χώρο αναψυχής υπάρχει αναψυκτήριο, γήπεδο, παιδικές χαρές, ξύλινες κατασκευές, πέτρινες ψησταρίες κλπ. Επίσης μεγάλη θεωρείται και η συμβολή του στην εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για μαθητές.
Στον πλατανότοπο του Λουτρού βρίσκεται και το γραφικό ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία.

ΔΟΡΙΣΚΟΣ

Μετά τον οικισμό Μοναστηράκι, δεξιά του δρόμου Αλεξανδρούπολης - Φερών, στο χωματόδρομο προς το Δέλτα του Έβρου και στην τοποθεσία Σαράγια υψώνεται ένα βραχώδες έξαρμα, που εποπτεύει την πεδινή έκταση γύρω από το Δέλτα. Εδώ τοποθετείται η αρχαία πόλη του Δορίσκου, όπου σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Ξέρξης το 480 π.Χ. στην εκστρατεία του κατά των Ελλήνων μέτρησε το στρατό και το στόλο του ενώ ο Δαρείος το 512 π.Χ. εγκατέστησε στρατιωτική φρουρά.

Το ύψωμα του Δορίσκου παρουσιάζει κατοίκιση από τα νεολιθικά χρόνια μέχρι τα ελληνιστικά. Μικρή δοκιμαστική ανασκαφή ανακάλυψε τμήμα ενός τοίχου που περιέβαλε την κορυφή, μέρος του τοίχους της πόλης (4ος π.Χ. αι.) που ήταν κατασκευασμένο από πωρόλιθο με το ισοδομικό σύστημα και κιβωτιόσχημο τάφο (σχήμα κουτιού) με πώρινες πλάκες. Από τα πιο σημαντικά ευρήματα είναι: Επιγραφή - ψήφισμα του 3ου-2ου π.Χ. αι., που αναφέρει ότι κάθε χρόνο γινόταν “πανηγύριν” προς τιμή του θεού Ασκληπιού και του Ροΐτη, ποτάμιας θρακικής θεότητας και Ελληνιστικός μαρμάρινος “καταληπτήρας” από οικοδόμημα περιορισμένων διαστάσεων, πιθανώς “ηρώον”.

Στην ευρύτερη περιοχή του Δορίσκου τοποθετείται και το Χαράκωμα, μικρή πόλη της Σαμοθρακικής Περαίας που σημειώνεται από τον Στράβωνα.

ΦΕΡΕΣ

Οι Φέρες, κτισμένη πάνω στο βασικό πυρήνα της Βυζαντινής πόλης, στις πλαγιές ήμερου λόφου, αγναντεύει την Ανατολή και τηv κοιλάδα του ποταμού Έβρου. Το 1152 στην καρδιά της δυναστείας των μεγάλων Κομνηνών ένα μέλος της Βασιλικής Αυλής, ο Σεβαστοκράτορας και Πορφυρογένvητος Ισαάκιος Κομνηνός, επιλέγει ο ίδιος με τα δικά του αισθητικά και γεωπολιτικά κριτήρια το χώρο, για να κτίσει μια μεγαλόπρεπη Μονή.

Αφιερώνει τη μονή προς τιμήν της Θεοτόκου και την προορίζει ως την τελευταία του κατοικία και μαυσωλείο λειψάνων και άλλων μελών της Αυτοκρατορικής Αυλής, Ο Ισαάκιος αφιερώνεται στο μεγάλο του σχέδιο και δαπανά ολόκληρη την περιουσία του. Κτίζει πρώτα τον Ιερό Ναό της Κοσμοσώτειρας, τον περιτειχίζει με ισχυρά τείχη, οικοδομεί πολυώροφα κελιά για 100 μοναχούς και ευεργετεί το συγκρότημα με νοσοκομείο, γηροκομείο, υδραγωγείο, βιβλιοθήκη και άλλα οικήματα. Στη συνέχεια καταπιάνεται με την ίδρυση του οικισμού της Βήρας μεταφέροντας πληθυσμούς από τρία γειτονικά χωριά.

Η πόλη έχει φυσικό πλούτο, εύκολες επικοινωνίες, ριζώνει εύκολα και αναπτύσσεται γρήγορα. Ωστόσο, αλλεπάλληλα πολεμικά γεγονότα στη Θράκη ερημώνουν τηv περιοχή και αποδεκατίζουν τον πληθυσμό της.

Το 1204 γίνεται φέουδο των Λατίνων για πάνω από μισό αιώνα. Το 1357 η Βήρα πατιέται απ τους ΟΘωμανούς, η Μοvή καταστρέφεται και ο Ναός μετατρέπεται σε τζαμί. Κατά την τουρκοκρατία η Βήρα μετονομάζεται σε Φέρε ή Φερετζίκ. Όμως, οι Έλληνες δεν ξέχασαν ποτέ την καταγωγή τους και ονομάζουν την πόλη πάντα Βήρα.

Από την οχυρή μονή, σήμερα σώζεται το καθολικό της (κεντρικός ναός) ένα από τα καλύτερα δείγματα κομνήνειας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και τα θεμέλια ή τμήματα τριών από τους έξι πύργους των τειχών της. Στο εσωτερικό διατηρούνται θαυμάσιες τοιχογραφίες κομνήνειας περιόδου, που απηχούν την τέχνη της Βασιλεύουσας. Στον αυλόγυρο του ναού εκτίθενται διάφορα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη.

O επισκέπτης των Φερών μπορεί να ξεκουραστεί στο μαγευτικό πευκοδάσος του λόφου της Αγίας Παρασκευής, να περπατήσει κατά μήκος του Βυζαντινού υδραγωγείου και της Μεγάλης Βρύσης, να οδοιπορήσει στο λόφο της Μεγάλης Πέτρας όπου βρίσκεται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, ν' απολαύσει θαυμάσιες γεύσεις και τοπικά φαγητά στα καταστήματα της πόλης, να προμηθευθεί ενθυμήματα, και τοπικά είδη από τα καταστήματα και να επισκεφθεί το Τουριστικό Κέντρο Φερών, όπου έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί υπεύθυνα για τις Φέρες και να κάνει περιήγηση και βαρκάδα στο μαγευτικό Δέλτα του Έβρου.

Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΒΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΛΤΑ

Ο ποταμός Έβρος, “κάλλιστον ποταμών” τον ονομάζει ο ποιητής Αλκαίος και “Αργυρορρύτην” ο Ευριπίδης, έχει τις πηγές του στη Ρίλα, το αρχαίο Σκόμιο, κοντά στη Σόφια της Βουλγαρίας. Κυλάει νοτιοανατολικά και εισέρχεται στην Ελλάδα, όπου και αποτελεί το φυσικό της όριο με τα γειτονικά κράτη της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η αρχική ονομασία του ποταμού ήταν Ρόμβος. Πήρε τη σημερινή του ονομασία μετά τον πνιγμό του Έβρου, γιου του βασιλιά της Θράκης Κάσσανδρου, τον οποίο συκοφάντησε η μητριά του επειδή αρνήθηκε τον έρωτά της. Ο Έβρος απογοητευμένος από τον πατέρα του που δεν τον πίστεψε έπεσε και πνίγηκε στα νερά του ποταμού Ρόμβου.

Αιώνες ολόκληρους το Δέλτα του ποταμού Έβρου παραμένει στο σταυροδρόμι της Ανατολής με τη Δύση, του Βορρά με το Νότο, της Ευρώπης με την Ασία, προσφέροντας ζωτικούς χώρους επιβίωσης στα πουλιά κατά το μακρινό τους ταξίδι ανά τον κόσμο, αλλά και ευεργετώντας τον άνθρωπο με τα πολύτιμα αγαθά του. Ένα μαγευτικό τοπίο, όπου η θάλασσα αγκαλιασμένη με τη στεριά σ’ ένα ατέλειωτο χορό σχηματίζει νησάκια, λίμνες, αλμυρόβαλτους και λαγγούνες.

Εδώ καταλήγει μετά από ένα μακρινό ταξίδι ονείρων και αντιθέσεων ο “Αργυρορρύτης”, κοσμίζοντας άλλοτε τα πλούσια δώρα του και άλλοτε ξεσπώντας την πίκρα της μοναξιάς του. Τόπος πλούσιος, ευλογημένος και ανελέητος.

ΓΕΦΥΡΑ ΚΗΠΩΝ

Η Γέφυρα Κήπων, 42 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη. Τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας. Μεγάλη γέφυρα μήκους 800 μέτρων περνά τον ποταμό Έβρο, και βρίσκεται δυο περίπου χιλιόμετρα νοτιότερα από τα ίχνη της παλιάς Ρωμαϊκής, της Εγνατίας οδού. Η μισή σύγχρονη γέφυρα ανήκει στην Ελλάδα, η άλλη μισή στην Τουρκία, ένα έργο που ενώνει δύο χώρες και δύο λαούς που πολλά τους χώρισαν και πολλά όμως τους συνδέουν. Αντικριστά κυματίζουν οι σημαίες. Η γαλανόλευκη από τη μια, η κόκκινη με το μισοφέγγαρο από την άλλη. Εκατοντάδες τ' αυτοκίνητα που καθημερινά περνούν τα σύνορα. Είναι η μοναδική σχεδόν οδική διάβαση προς την Τουρκία και την Μέση Ανατολή από την Ελλάδα.

Η Γέφυρα των Κήπων και το Τελωνείο των Κήπων πήραν την ονομασία τους από το διπλανό χωριό Κήποι, το τελευταίο που περνά ο ταξιδιώτης που εγκαταλείπει τη χώρα. Γέφυρα Υψάλων το παλιό της όνομα, από τα Ύψαλα τη μικρή πολιτεία που φαίνεται απέναντι μέσα στην τουρκική επικράτεια. Μα τούτο το όνομα Ύψαλα, και η πόλη που το έχει, πόσο φορτισμένα είναι με μνήμες και ιστορία!

Γιατί τα Ύψαλα δεν είναι άλλο από τα Κύψελα, την παλιά πόλη των Οδρυσών Θρακών που ο βασιλιάς τους Εβρυζέλμις την έκαμε πρωτεύουσα του το 386 π.Χ. Αγαπημένη πόλη των διαδόχων του Κότυ του Α' και Κερσοβλέπτη γνώρισε μεγάλη άνθιση που φαίνεται και από τα νομίσματα της που έχουν διασωθεί. Μεγάλος σταθμός αργότερα της περίφημης Εγνατίας οδού, είναι μια απ' τις πολλές πόλεις της Ανατολικής Θράκης που κρατούν τις ελληνικές μνήμες.


Δείτε επίσης:

• Μάκρη - Μεσημβρία
• Ορεινή διαδρομή
• Τυχερό - Σουφλί - Δάσος Δαδιάς
• Διδυμότειχο
• Σαμοθράκη

Επιστροφή στο μενού "Γνωρίστε τον Έβρο"

Alexandroupoli online με πληροφορίες από από Δήμο Αλεξανδρούπολης και Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς άδεια του δημιουργού