Από την έκθεση πεπραγμένων του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης του Δήμου Αλεξανδρούπολης, που θα παρουσιαστεί την 12.2.2014 σε ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, το παρακάτω κείμενο
Από την έκθεση πεπραγμένων του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης του Δήμου Αλεξανδρούπολης, που θα παρουσιαστεί την 12.2.2014 σε ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, το παρακάτω κείμενο αποτελεί την πρώτη ενότητα του δεύτερου μέρους και καταγράφει τη δραστική σχέση Συμπαραστάτη και Δημότη ως μέλους της Κοινωνίας... Πολιτών. Το πρώτο μέρος της έκθεσης δημοσιεύθηκε ήδη σ’ αυτόν τον ιστοχώρο (www.alexpolisonline.com/2014/02/blog-post_39.html)
«Η θέση του Συμπαραστάτη, ανάμεσα στον Δημότη και στη Διοίκηση (Υπηρεσίες του Δήμου) ή μεταξύ αδυνάτου (δημότη) και δυνατού (Διοίκηση), έχει ως στόχο να ελαχιστοποιηθεί η όποια δυνατότητα αυθαιρεσιών από την τελευταία έναντι του πρώτου. Αυτό σημαίνει ενεργοποίηση του πρώτου και διεκδίκηση των όρων της προστασίας του.
Προϋποθέτει δηλαδή ενεργό πολίτη. Η έννοια του «πολίτη», και κατ’ επέκταση του «ενεργού πολίτη», γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα στο πλαίσιο της «πόλεως». Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο πολίτης, «δι’ απλώς ουδέν των άλλων ορίζεται ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής», και αχρείος πολίτης, δηλαδή άχρηστος πολίτης, ήταν αυτός που δεν είχε συμμετοχή στα κοινά.
Η γενικότερη διαπίστωση είναι ωστόσο ότι στην κοινωνία μας υπάρχει μία έλλειψη νομικής παιδείας, μία τάση απαλοιφής των υποχρεώσεων και ανάδειξης κάθε επιθυμίας και προσωπικού συμφέροντος ως δικαίωμα. Τα τελευταία πάντως χρόνια και ιδίως λόγω της έξαρσης των επικοινωνιών και της πληροφορίας, αναζητείται μία νέα ταυτότητα για τον πολίτη αυτής της χώρας, που δεν βολεύεται πια σε άκριτη αποδοχή των στερεοτύπων.
Ο ενεργός πολίτης λοιπόν, είναι ο υπεύθυνος πολίτης, που είναι ενημερωμένος, ξέρει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, εκφράζει την άποψή του και συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία. Ο ενεργός πολίτης είναι αυτός που είναι υπεύθυνος απέναντι στον εαυτό του, ενημερώνεται για τα κοινά, προστατεύει το περιβάλλον, διεκδικεί τα δικαιώματά του στο δημόσιο χώρο, σέβεται τη διαφορετικότητα και ενεργεί. Επίσης ο ενεργός πολίτης αναζητεί και δεν επαναπαύεται στις έτοιμες λύσεις που του προτείνουν. Η δυναμική της τεχνολογίας και η πρόσβαση στην κοινωνία της πληροφορίας είναι τέτοια που μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχουν ευνοϊκοί όροι για την ανάπτυξη της συνείδησης του ενεργού πολίτη.
Υπό αυτή την οπτική θα μπορούσε κανείς να προσεγγίσει τον ορισμό της κοινωνίας των πολιτών ως δηλωτικό όλων μορφών κοινωνικής δράσης ατόμων ή ομάδων, οι οποίες δεν απορρέουν από το κράτος και δεν αναλαμβάνονται από αυτό.
Ο όρος οργανωμένη κοινωνία των πολιτών αναφέρεται στις οργανωτικές δομές, των οποίων τα μέλη εξυπηρετούν, μέσω ενός δημοκρατικού διαλόγου, το γενικό συμφέρον και λειτουργούν ως μεσολαβητές μεταξύ των δημόσιων αρχών και των πολιτών.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Έρνεστ Γκέλνερ «Η κοινωνία πολιτών είναι ένα σύνολο ποικίλων μη κυβερνητικών θεσµών αρκετά ισχυρών ώστε να αντισταθµίζουν το κράτος, και που ενώ δεν το εµποδίζουν να εκπληρώσει τον ρόλο του ως εγγυητή της ειρήνης και διαιτητή µεταξύ µεγάλων συµφερόντων, µπορούν ωστόσο να το εµποδίσουν να κυριαρχήσει και να εκµηδενίσει το υπόλοιπο της κοινωνίας»
Κατά τον Τζων Στιούαρτ Μιλ οι πολίτες διακρίνονται σε ενεργούς και παθητικούς και διευκρινίζει ότι συνήθως οι κυβερνώντες προτιµούν τους δεύτερους επειδή είναι πολύ πιο εύκολο να εξουσιάζεις υπηκόους υπάκουους ή αδιάφορους, αλλά η δηµοκρατία, όπως λέει, έχει ανάγκη από τους πρώτους.
Προσοχή όμως η κοινωνία πολιτών δεν αναχαιτίζει με τη δράση της την αυθαιρεσία του Κράτους, αλλά οφείλει να αναχαιτίζει και τις λαϊκίστικες πιέσεις, οι οποίες κατατρώνε την πολιτειακή βούληση, όπου αυτή παρουσιάζεται εξαιρετικά ευάλωτη. Για τον Κορνχάουζερ π.χ. σε μια απόλυτα μαζικοποιημένη πολιτεία (δηλαδή, σε μια πολιτεία που δεν έχει ισχυρά «ενδιάμεσα στρώματα») οι μεν πολίτες δεν μπορούν να προστατευθούν από την κρατική χειραγώγηση• από την άλλη μεριά, οι κυβερνώντες δεν έχουν τα μέσα να αντισταθούν σε καταστροφικές για την πολιτεία λαϊκιστικές πιέσεις. (Βλ. W. Kornhauser, The Politics of Mass Society, 1959).
Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, με τον ελεγκτικό διαμεσολαβητικό του ρόλο δεν μπορεί παρά να συνδέεται άμεσα με αυτή την κοινωνία πολιτών. Ενώ ανήκει θεσμικά στο πλαίσιο του Κράτους, ταυτόχρονα απέχει απ’ αυτό, υπό την έννοια ότι δεν επιτελεί εκτελεστική λειτουργία. Και ενώ θεσμικά ελέγχει τη διοίκηση και εν προκειμένω τις υπηρεσίες του Δήμου, δεν ταυτίζεται με το απρόσωπο της δικαστικής εξουσίας.
Ο Συμπαραστάτης είναι η προσιτή λύση στον ενεργό πολίτη -δημότη, μέλους της κοινωνίας των πολιτών. Ο τελευταίος καθίσταται συνομιλητής τους, από τη στιγμή που θα παρουσιάσει την καταγγελία του. Στον Συμπαραστάτη δεν κατατίθεται δικόγραφο και ορισμένη ημερομηνία. Δεν χρειάζεται ούτε αλλαγή στο ύφος και την αισθητική της γλώσσας, όπως θα έκανε ο δημότης ενώπιον ενός δικαστηρίου, εκτός φυσικά από τη στοιχειώδη ευπρέπεια που απαιτεί το κοινωνικό ήθος.
Η προσέγγισή του με τον δημότη είναι άμεση, για την διερεύνηση του θιγόμενου δικαιώματος από την ελεγχόμενη υπηρεσία. Αυτή η προσέγγιση είναι και το βήμα εκείνο έκφρασης της κοινωνίας των πολιτών.
Τέλος ο Συμπαραστάτης δεν περιορίζεται από το νόμο, ενεργεί με μεγάλη ελευθερία. Δεν του απαγορεύονται οι αυτοψίες, δεν απαγορεύεται η συλλογή αποδεικτικού υλικού, που κρίνει αυτός ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί, δεν του απαγορεύεται η συνεχής συνδιαλλαγή με τον δημότη, ακόμη και τηλεφωνικά, πράγμα που είναι αδιανόητο για τις δικαστικές αρχές. Το φάσμα λοιπόν των ενεργειών και των δράσεων είναι μεγάλο.
Ο θεσμός πρέπει να ιδωθεί απ’ αυτό το πρίσμα, ως αρωγός μιας κοινωνίας που αντιδρά στην βλαπτική για τα δικαιώματά του διοίκηση.
Εδώ όμως έρχεται η διαλεκτική του σχέση με την κοινωνία των ενεργών πολιτών. Ο Συμπαραστάτης αφού τους δώσει βήμα για να ακουστούν αρχίζει τον έλεγχο. Είναι βάσιμη η καταγγελία; Έχει το δικαίωμα που επικαλείται ο δημότης ότι θίγεται; Υπάρχει κάτι άλλο στον κυκεώνα των νομοθετικών διατάξεων που επιτρέπει ερμηνεία διαφορετική είτε προς αρνητική είτε προς θετική για την υπόθεση του δημότη κατεύθυνση; Μήπως ο δημότης ασκώντας καταχρηστικά την ιδιότητά του προσπαθεί να παρασύρει τον Συμπαραστάτη σε έκφραση γνώμης θετική γι’ αυτόν; Μήπως επιστρατεύει και την εξουσία κάποιου αιρετού για να πιέσει προς ενέργεια; (Οι λαϊκίστικες πιέσεις που λέγαμε κατά τον Κορνχάουζερ).
Άρα λοιπόν η συνδιαλλαγή του Συμπαραστάτη με την κοινωνία των πολιτών, δεν μπορεί παρά να αποβεί διδακτική. Περνά μέσα από τα φίλτρα της νομιμότητας που οφείλει πάνω από όλους και από όλα να υπηρετεί ο Συμπαραστάτης, και καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα που κοινοποιούνται στον καταγγέλλοντα. Η μορφή αυτής της συνδιαλλαγής μορφώνει και δημιουργεί άτυπα δεδικασμένα. Αν π.χ. γνωστοποιηθεί στον καταγγέλλοντα ότι ερευνήθηκε η καταγγελία του και του εξηγηθεί ότι με βάση το νομοθετικό πλαίσιο αυτό μπορούσε να πράξει η διοίκηση και ότι κάθε άλλη απόσταση από αυτό θα ήταν παρανομία, τότε αρχίζει να χτίζεται η γνώση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων, αρχίζει να αποδομείται ταυτόχρονα το στερεότυπο της «κακής διοίκησης», το οποίο τείνει να κατασπαράξει, ως γενικότητα που είναι και τις περιπτώσεις εκείνες που η διοίκηση πράττει καλώς αλλά δεν είναι εύκολο να της αναγνωριστεί. Ή με άλλα λόγια όταν η «κακοδιοίκηση» είναι η προϋπόθεση για να εννοήσουμε τη διοίκηση γενικά.
Με αυτή την εργασία ο Συμπαραστάτης συμβάλλει στη θεωρία του ενεργού πολίτη. Γιατί για να είναι όμως κάποιος ενεργός πολίτης, χρειάζεται να είναι ενημερωμένος, χρειάζεται να είναι καταρτισμένος, χρειάζεται να ξέρει πού και πώς να συμμετάσχει.
Η οικονομική και πολιτική κρίση καθώς και οι μεγάλες δόσεις νομοθεσίας ως είδος αντιβιοτικού για την ίασή της, έχει εξοργίσει μέρος των δημοτών που αισθάνονται αδικημένοι. Και το ερεθισμένο θυμικό είναι παραμορφωτής της πραγματικότητας. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη ιδίως στην εποχή της κρίσης οφείλει να λειάνει με τον τρόπο του και με το έργο του αυτές τις παραμορφώσεις, να ακούει τα αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών και να παίρνει ξεκάθαρη θέση, έχοντας ως βασικό σκοπό της εργασίας του την αποδοχή της αξιοπιστίας του.»
Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ
ΒΑΣΜΑΤΖΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω