Έχει η Ελλάδα σύνορα;

Τα σύνορα της Ελλάδας έχουν οριστεί και επιβληθεί μέσα από το Διεθνές Δίκαιο, Διεθνείς Συνθήκες και Πρωτόκολλα. Η πρόσφατη αμφισβήτησή τους, εν μέσω μνημονίων, ειδικά, από πολιτικά πρόσωπα εντός και εκτός Ελλάδος, γεννά πολλά ερωτήματα

Τα σύνορα της Ελλάδας έχουν οριστεί και επιβληθεί μέσα από το Διεθνές Δίκαιο, Διεθνείς Συνθήκες και Πρωτόκολλα. Η πρόσφατη αμφισβήτησή τους, εν μέσω μνημονίων, ειδικά, από πολιτικά πρόσωπα εντός και εκτός Ελλάδος, γεννά πολλά ερωτήματα.

Αρχές Μαΐου 2015, τα Τίρανα με Ρηματική Διακοίνωση τους στην Αθήνα και αφορμή τις πετρελαϊκές έρευνες στο Ιόνιο και την Ήπειρο, αμφισβητούν τα χερσαία και θαλάσσια σύνορά μας. Μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να ζητήσουν και τους χάρτες των ερευνών.

Τέλος Αυγούστου 2015, εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών αναφέρθηκε σε «μη ύπαρξη οριοθετημένων θαλασσίων συνόρων μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας».

Πριν λίγες μέρες, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο πλαίσιο της 80ης ΔΕΘ, Έλληνας πολιτικός αναφερόμενος στο μεταναστευτικό είπε: «Ποια σύνορα; Έχει σύνορα η θάλασσα και δεν το ξέραμε;».

Τα σύνορα καθορίζουν τα όρια εντός των οποίων αφενός το άτομο υπόκειται στην κρατική εξουσία και αφετέρου το κράτος ασκεί την κυριαρχία του έχοντας αξίωση στο απαραβίαστο αυτών και στην εδαφική του ακεραιότητα.

Τα σημερινά Ελληνικά σύνορα, στο χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο, άρχισαν να διαμορφώνονται με την Επανάσταση του 1821, κλείνοντας ουσιαστικά με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και τυπικά, το 1947, με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου.

Χερσαία σύνορα

Τα χερσαία σύνορα της Ελλάδος δημιουργήθηκαν από τις εξελίξεις στα Βαλκάνια την περίοδο 1913–1923.

Τα σύνορα με την Αλβανία καθορίστηκαν μετά από μακρά περίοδο αμφισβήτησης. Το Βορειοηπειρωτικό εξακολουθεί να είναι ο πόλος γύρω από τον οποίο στρέφονται οι σχέσεις των δύο κρατών.

Τα σύνορα με την Γιουγκοσλαβία (σήμερα ΠΓΔΜ), βασισμένα στη Συμφωνία Φιλίας και Συμμαχίας του 1913, δεν έδωσαν λαβή για αμφισβήτηση αλλά στις μέρες μας, οι Σκοπιανοί αμφισβητούν όλη τη Μακεδονία.

Τα σύνορα με τη Βουλγαρία δημιουργήθηκαν με τις συνθήκες των Βαλκανικών πολέμων και της Συνθήκης του Νεϊγύ (1919).

Τα χερσαία σύνορα (Έβρος) με την Τουρκία οριστήκαν με τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Θαλάσσια σύνορα

Το θέμα των Θαλασσίων συνόρων είναι πολύπλοκο καθώς υπάρχουν κλιμακωτά τέσσερις ζώνες - σύνορα. Ρυθμίζεται διεθνώς από τη «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 - United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS 1982».

Τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία διέπονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης 1923, το Πρωτόκολλο Αθηνών του 1926, την ιταλο-τουρκική Συμφωνία του 1932, το ελληνο-τουρκικό Πρωτόκολλο 1932, τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων 1947 και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.

Με απλά λόγια θα επιχειρήσουμε να γίνουν κατανοητές αυτές οι έννοιες χωρίς να αναφερθούμε στις παράλογες αξιώσεις των Τούρκων.

ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος του κράτους και των νησιών του με πλάτος που δεν μπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια και στην οποία το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία. Στην έννοια του νησιού περιλαμβάνονται οι νησίδες, οι βραχονησίδες και οι βράχοι, κατοικήσιμα και μη.

Στο Αιγαίο, Ελλάδα και Τουρκία διατηρούν τα έξι (6) ναυτικά μίλια. Όπου η απόσταση είναι μικρότερη των 6 ν.μ. εφαρμόζεται η αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής βάσει του εθιμικού δικαίου που ισχύει έναντι όλων.

Με το καθεστώς αυτό, η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35%, η Τουρκία στο 9% ενώ το 56% είναι διεθνή ύδατα. Με δώδεκα (12) μίλια, η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64%, η Τουρκία στο 10%, και το 26% θα είναι διεθνή.

ΣΥΝΟΡΕΥΟΥΣΑ ΖΩΝΗ είναι η θαλάσσια περιοχή πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη το πλάτος της οποίας δεν μπορεί να ξεπερνά τα 24 ναυτικά μίλια. Στη ζώνη αυτή, το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά τον αναγκαίο έλεγχο για την αποτροπή συγκεκριμένων παραβάσεων που αφορούν την εθνική του νομοθεσία σε υγειονομικά, τελωνειακά, μεταναστευτικά και δημοσιονομικά θέματα.

ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χορικών υδάτων μέχρι, δυνητικά, την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων. Στην υφαλοκρηπίδα το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ (Α.Ο.Ζ.) είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μέχρι, δυνητικά, την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων, όπως η υφαλοκρηπίδα, αλλά έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με αυτή.

Στην Α.Ο.Ζ, όπως στην υφαλοκρηπίδα, το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα. Το καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους του φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ της υφαλοκρηπίδας καλύπτει μόνο τους μη ζωντανούς πόρους.

Τα δικαιώματα ενός κράτους στην ΑΟΖ δημιουργούνται μόνο κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών του δικαιωμάτων.

Τα νησιά, οι νησίδες και οι βραχονησίδες έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ μόνο εφόσον μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή.

Εναέρια σύνορα

Για τα εναέρια σύνορα επικρατεί ο όρος «εναέριος χώρος», ο οποίος διεθνώς αναφέρεται FIR (Flight Information Region) και για την Ελλάδα ως FIR Αθηνών. Από τον Αύγουστο του 1974, η Τουρκία αμφισβητεί τα όρια του FIR Αθηνών.

Οι κανόνες οι οποίοι προσδιορίζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο πηγάζουν από τη «Σύμβαση (του Σικάγου) για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία του 1944» την οποία η Ελλάδα κύρωσε με το Νόμο 211/1947, καθώς και τους Κανονισμούς του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO International Civil Aviation Organization) του οποίου η ίδρυση προβλέφτηκε από την προαναφερθείσα Σύμβαση.

Το FIR Αθηνών οριοθετήθηκε στο πλαίσιο συνδιασκέψεων αεροναυτιλίας το 1950, 1952 και 1958. Η Τουρκία ήταν παρούσα και αποδέχθηκε τον καθορισμό του ελληνικού εναέριου χώρου. Το FIR Αθηνών καλύπτει ολόκληρο τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο και επιπλέον διάσπαρτα τμήματα του διεθνούς εναερίου χώρου. Ειδικότερα:

Το Βόρειο τμήμα ακολουθεί τα χερσαία σύνορα της Ελλάδος. Ανατολικά, ακολουθεί τη γραμμή όπου τελειώνουν τα τουρκικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο. Νοτιοανατολικά, η γραμμή συνεχίζει ως τον 34ο παράλληλο νοτίως του Καστελόριζου. Νότια, διέρχεται κάτω από την Κρήτη, διασχίζοντας το Λιβυκό Πέλαγος ως το νοτιοδυτικό της άκρο, τον 19ο μεσημβρινό. Δυτικά, συνεχίζει παράλληλα με το ιταλικό FIR ως το βόρειο άκρο (41ος παράλληλος) όπου συναντά τα χερσαία σύνορα με την Αλβανία.

Το FIR, καθέτως, χωρίζεται σε κατώτερο (από την επιφάνεια της θάλασσας έως τα 24.500 πόδια) και ανώτερο (από τα 24.500 πόδια ως το διάστημα). Ελεγχόμενο FIR είναι μέχρι τα 46.000 πόδια. Πάνω από αυτό το ύψος, ισχύουν οι διατάξεις του Δικαίου του Διαστήματος.

Η Ελλάδα έχει σύνορα και αυτά τα υπερασπίζονται καθημερινά με υπερηφάνεια γενιές Ελλήνων. Τα υπερασπίζονται από στεριά, θάλασσα και αέρα, από τους Οθωνούς μέχρι το Καστελόριζο και από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, οι Ένοπλες Δυνάμεις μας, καταβάλλοντας βαρύ φόρο αίματος.

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες (Κ. Καβάφης).

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α)