Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή

της Χαρίκλειας Καλαμογιώργου

Η Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή καθιερώθηκε το 1983 με απόφαση του ΟΗΕ. Αυτός που έθεσε τις βάσεις για το καταναλωτικό κίνημα ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Κένεντι, ο οποίος στις 15 Μαρτίου του 1962 σε μια ομιλία του στο Κογκρέσο, σκιαγράφησε τα τέσσερα βασικά καταναλωτικά δικαιώματα: α) Ικανοποίηση των βασικών αναγκών,
β) Ασφάλεια, γ) Πληροφόρηση και δ) Επιλογή.

Κανείς δεν αμφισβητεί σήμερα τον αποφασιστικό ρόλο της διαφήμισης. Στους δρόμους, στον Τύπο, στο Ραδιόφωνο και στην Τηλεόραση, μας βομβαρδίζουν καθημερινά μηνύματα, ενώ χιλιάδες ερεθίσματα μας περιτριγυρίζουν. Τα πάντα, πράγματα και υπηρεσίες διαφημίζονται για να γίνουν γνωστά και να διατεθούν στον καταναλωτή...»

Η διαφήμιση ορίζεται ως η γνωστοποίηση στο κοινό, με διάφορα μέσα των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν ένα προϊόν με σκοπό την αύξηση των πωλήσεών του. Ξεκίνησε και αναπτύχθηκε σαν φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με την οικονομική ζωή των επιχειρήσεων. Επιδιώκει την ενημέρωσή του καταναλωτή. Στην πραγματικότητα όμως, στόχος της είναι ο επηρεασμός.

Η κοινωνία μας, πολλές φορές, έχει χαρακτηριστεί καταναλωτική ή κοινωνία της αφθονίας. Λόγω των τεράστιων παραγωγικών δυνατοτήτων, υπάρχει μια πρωτοφανής αφθονία αγαθών, που με το χαμηλό κόστος τους διοχετεύονται και καταναλώνονται όχι μόνο από εύπορες εισοδηματικές τάξεις, αλλά από όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Αρκετά αγαθά της αγοράς, είναι είδη πολυτελείας ή μόδας, που εξυπηρετούν μόνο τη ματαιοδοξία και τον ευδαιμονισμό. Άλλωστε, υπάρχει και η τάση διαρκούς ανανέωσης ειδών, που ήδη τα έχουμε αποκτήσει και γι’ αυτό είναι περιττά.

Είναι σαφές ότι η κατανάλωση δεν μπορεί να αυξάνεται άνευ περιορισμών. Τότε, δημιουργείται το ερώτημα για το που βρίσκεται το όριο της κατανάλωσης. Αυτό, ίσως είναι εκείνο που ικανοποιεί βασικές ανάγκες και θα παρέχει κάποια ικανοποίηση και ευτυχία στο άτομο. Τα υλικά αγαθά, για παράδειγμα, μας κατατάσσουν κοινωνικά και ικανοποιούν το Εγώ μας. Αποτελεί όμως και πραγματικότητα το ότι όσοι επενδύουν την ευτυχία τους σε πιο μόνιμες πραγματικότητες, όπως οι ανθρώπινες σχέσεις ή η οικογένεια, γνωρίζουν τη ματαιότητα της ηρεμίας στην κατανάλωση.

Ο homo consumens είναι ο άνθρωπος που έχει βασικό στόχο όχι να κατέχει πράγματα, αλλά να καταναλώνει όλο και περισσότερα, εξισορροπώντας έτσι το εσωτερικό του κενό, την παθητικότητα, τη μοναξιά και το άγχος του. Νέες τεχνητές ανάγκες δημιουργούνται και τα ανθρώπινα γούστα χειραγωγούνται. Το πάθος της κατανάλωσης, έχει αρχίσει να γίνεται η κύρια ψυχική δύναμη στη σημερινή βιομηχανική κοινωνία. Άλλωστε σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ: «Η ελευθερία στην κατανάλωση, γίνεται η ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας».

Χαρίκλεια Α. Καλαμογιώργου
Αθλητική Δημοσιογράφος
Κέντρο Αθλητικού Ρεπορτάζ Χρήστου Σωτηρακόπουλου