Αναδημοσιεύουμε ένα ιστορικής σημασίας κείμενο για τη Θράκη και τους Πομάκους. Γράφτηκε από τον έγκριτο δημοσιογράφο Π. Σαββίδη για την εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ πριν από 16 χρόνια (27/11/1995) αλλά παραμένει ακόμα επίκαιρο, αν όχι προφητικό για τα όσα συνεχίζουν να βασανίζουν τους Έλληνες Πομάκους.
«Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ άρχισε να δίνει μια αισιόδοξη εικόνα για τη Θράκη, βασιζόμενη στο γεγονός ότι διέθεσε ορισμένα δισ. δραχμές για την υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής και στο ήδη εκδηλούμενο επενδυτικό ενδιαφέρον σοβαρών οικονομικών εταιριών, όπως υποστηρίζει ο γενικός γραμματέας της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χάρης Τσιόκας...
Το αν θα επιτευχθούν "συνθήκες σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος" κατά την ορολογία του κ. Τσιόκα - για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στη Θράκη και την ομαλή κοινωνική ένταξη της μειονότητας είναι κάτι που θα πρέπει να το δούμε τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.
Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι όλοι, ακόμη και στην Αθήνα διαπίστωσαν πως στη Θράκη πραγματική εξουσία έτεινε να γίνει το τουρκικό προξενείο και πως αν δεν ελάμβαναν άμεσα μέτρα τώρα, η πολιτική ηγεσία θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνη, όχι απλώς για την εγκατάλειψη, αλλά ουσιαστικά στην παράδοση ενός τμήματος του ελληνισμού.
Η αλλοπρόσαλλη πολιτική για τη Θράκη που το μόνο διαρκές χαρακτηριστικό που είχε ήταν η λογική της "γκετοποίησης" της μειονότητας απέτυχε παταγωδώς. Το κακό με τις ελληνικές κυβερνήσεις δεν είναι μόνο ότι απέτυχαν στην αντιμετώπιση ενός προβλήματος αλλά δεν διείδαν και κατά συνέπεια δεν αντιμετώπισαν την προσπάθεια εκτουρκισμού των Πομάκων και των Τσιγγάνων που έλαβε ραγδαία μορφή τα τελευταία είκοσι χρόνια. Φτάσαμε στο οριακό σημείο να μην υπάρχει δυνατότητα αντιστροφής της εγκληματικής αυτής πορείας. Τώρα προσπάθειες γίνονται, αλλά το αποτέλεσμά τους είναι άδηλο. Και είναι άδηλο, γιατί δεν φθάνουν μόνο οι καλές προθέσεις. Χρειάζεται συντονισμός και ειλικρινής διάθεση της πολιτείας να βοηθήσει την κοινωνική και οικονομική ένταξη της μειονότητας.
Τα κυκλώματα
Όλα αυτά τα κυκλώματα που από τη στροφή αυτή της πολιτικής πλήττονται διότι στήριζαν την ύπαρξή τους στην γκετοποίηση της μειονότητας και τη δική τους διαμεσολάβηση, με το αζημίωτο βέβαια αντιδρούν και αντιδρούν λυσσαλέα.
Ως και την κατάργηση της μπάρας, ανάγκη μιας άλλης εποχής, της εποχής του ψυχρού πολέμου, σχολίασε αρνητικά τοπική εφημερίδα στην Ξάνθη εκφράζοντας προφανώς τους κύκλους εκείνους που χάνουν τη "δουλειά" τους.
Ο κύκλος ήταν απλός. Η πολιτική της "γκετοποίησης" που συνίστατο στο να εμποδίζεται η μειονότητα στις αγοραπωλησίες, να μη μπορεί να παρακολουθεί τα στάδια της εκπαίδευσης και να μη συμμετέχει στις παραγωγικές δραστηριότητες, οδηγούσε όχι μόνο τους τουρκογενείς, αλλά και τους Πομάκους και όποιους άλλους μπορούσαν από τη μειονότητα να αναπτύξουν εμπορικές σχέσεις και να σπουδάσουν στην Τουρκία. Απομονωμένοι οι άνθρωποι αυτοί, γίνονταν εύκολη λεία στους παράγοντες του τουρκικού προξενείου, ή σε Έλληνες αεριτζήδες, οι οποίοι διαμεσολαβούσαν στο ελληνικό κράτος για να εξυπηρετηθούν.
Είναι εκπληκτικό! Άνθρωποι του τουρκικού προξενείου ζητούσαν από όργανα της ελληνικής πολιτείας να εξυπηρετηθούν άνθρωποι της μειονότητας και εξυπηρετούντο. Για να μπορούν μετά οι του προξενείου να πλησιάζουν τον κόσμο της μειονότητας και να του εμφυσούν την ανθελληνική προπαγάνδα τους.
Εδώ που τα λέμε, όταν ένα κράτος σε αντιμετωπίζει με λογική "γκέτο" ακόμη και αν δεν υπάρχει ο αντίπαλος πόλος που σου προσφέρει διέξοδο, δημιουργείς μόνος σου αρνητικά αντανακλαστικά προς το κράτος αυτό. Αυτό βεβαίως συνέβη με το ελληνικό κράτος και τη μουσουλμανική μειονότητα στο σύνολό της και την πομακική θα λέγαμε ιδιαίτερα.
Είναι εκπληκτικός ο τρόπος που η ελληνική πολιτεία ώθησε τους Πομάκους στην αγκαλιά της Τουρκίας. Με αποτέλεσμα σήμερα να χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αντιστραφεί η αρνητική αυτή πορεία.
Είναι χαρακτηριστικά όσα αναφέρει στο βιβλίο του "Πομάκοι οι μουσουλμάνοι της Ροδόπης", ο Πέτρος Θεοχαρίδης, ο οποίος υπηρέτησε ως δάσκαλος στο μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο Εχίνου, για τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων που στη διάρκεια του αιώνα πραγματοποίησαν οι Πομάκοι. Μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 και την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στους Βούλγαρους, οι Πομάκοι παράτησαν τον καπνό που είχαν ως την ημέρα μαζέψει και αποξηράνει, παράτησαν τα σπίτια, τα ζώα, τις περιουσίες τους και ακολούθησαν τον ελληνικό στρατό που αποχωρούσε.
Με τη λήξη του Α' παγκοσμίου πολέμου οι Πομάκοι, κυρίως της περιοχής του Εχίνου εκδήλωσαν με κάθε τρόπο τη θέλησή τους να ενταχθούν στο ελληνικό κράτος και την αντίθεσή τους προς τη Βουλγαρία. Έγιναν στην περιοχή εκλογές, ένα είδος δημοψηφίσματος, αν οι Πομάκοι προτιμούν τους Βουλγάρους ή όχι. Στις εκλογές αυτές οι πομάκοι ή δεν προσήλθαν καθόλου να ψηφίσουν ή καταψήφισαν το βουλγαρικό καθεστώς.
Και σε επιστολή που έστειλαν οι μουσουλμάνοι βουλευτές της Θράκης που βρίσκονταν στη βουλγαρική βουλή, προς τον στρατηγό F.D. Esprerey αρχηγό του συμμαχικού γαλλικού στρατού της περιοχής κατέληγαν: "Θα ήτο επιθυμητόν, όπως τα ελληνικά στρατεύματα λάβωσιν μέρος εις την κατάληψιν ταύτην δεδομένου ότι οι εν τη Θράκη ευρισκόμενοι Έλληνες εδείχθησαν πάντοτε απέναντι ημών φιλελεύθεροι και αποτελούσιν έθνος με το οποίο δυνάμεθα κάλλιστα να συμφωνήσωμεν και θα ηδύναντο να μας προστατεύσωσι συγχρόνως με τους συμπατριώτας των ευρισκομένους υπό τας αυτάς με ημάς συνθήκας".
Τέλος σε μια τέταρτη και τελευταία αυτονομιστική προσπάθεια που έκαναν οι Πομάκοι το 1946, αμέσως μετά τη λήξη του Β' παγκοσμίου πολέμου, εκπρόσωποι των Πομάκων στο συνέδριο ειρήνης του Παρισιού, ζήτησαν με υπομνήματα την απελευθέρωσή τους από τη βουλγαρική εξουσία και την ενσωμάτωσή τους στην Ελλάδα, σαν λαός ισότιμος με τον ελληνικό. Μιλάμε βεβαίως για όλους τους Πομάκους και αυτούς που κατοικούν στο βουλγαρικό έδαφος και οι οποίοι αριθμητικά είναι τουλάχιστον δεκαπλάσιοι των Ελλήνων Πομάκων.
Όλα αυτά βεβαίως δεν τα αναφέρουμε για να δημιουργήσουμε ίχνος σκιάς στις καλές σήμερα ελληνοβουλγαρικές σχέσεις, αλλά για να δείξουμε ιστορικά πόσο καλές ήταν οι διαθέσεις των Πομάκων απέναντι στην Ελλάδα.
Τι έκανε η Ελλάδα;
Και προς αυτές τις αγαθές διαθέσεις η Ελλάδα τι αντέτεινε; Την "γκετοποίηση" του συνόλου της μειονότητας, την ώθηση ουσιαστικά των Πομάκων στην αγκαλιά της Τουρκίας με την βλακώδη πολιτική που ακολούθησε.
Αναρωτιέται κανείς τι ήταν εκείνο που έκανε τον Παπάγο το 1954 να ζητήσει μετά από διάβημα του πρεσβευτή της Τουρκίας στην Αθήνα Τζεμάλ Χουσνί Ταράγ τη χρήση του όρου "τουρκική" αντί "μουσουλμανική" οπουδήποτε. Τι ήταν ακόμη εκείνο που υπαγόρευσε πέραν των όσων ορίζει η συνθήκη της Λωζάννης την καθιέρωση της τουρκικής γλώσσας και στα πομάκικα σχολεία αντί της πομακικής.
Και τέλος πως δεν αντιλήφθηκε εδώ και μια εικοσαετία η ελληνική πολιτεία τη μεγάλη προσπάθεια εκτουρκισμού των Πομάκων που έκανε η Άγκυρα σε μια περίοδο που ανέπτυσσε τα παντουρκικά της όνειρα. Όταν υπήρχε το ανάλογο προηγούμενο του 1908. Και τότε σε μια ανάταση του παντουρκικού πνεύματος, οι Νεότουρκοι απεδύθησαν σε μια αδυσώπητη προπαγάνδα εκτουρκισμού όλων των μουσουλμάνων και εξαφανίσεως κάθε στοιχείου μη τουρκικού, έστω και μουσουλμανικού.
Ό,τι έγινε, έγινε, το θέμα σήμερα δεν είναι η στείρα απόδοση ευθυνών, αλλά οι συγκεκριμένες πράξεις της πολιτείας, για να αλλάξει όλο το κλίμα στη Θράκη.
Υπάρχει ο επίσημος προβληματισμός και ενέργειες και οι προτάσεις διαφόρων φορέων. Το πρόβλημα ωστόσο, παραμένει ως πρόβλημα συντονισμού.
Με τη Θράκη ασχολείται ένα πλήθος φορέων με σημαντικότερους αυτούς, δυστυχώς και αυτοί ασυντόνιστα τους εξής τρεις: Την περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, το υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και τις γνωστές διευθύνσεις πολιτιστικών υποθέσεων.
Οι πέντε επιλογές
Η επίσημη εκδοχή μιλά για πέντε επιλογές που αναμένεται να αποδώσουν σύντομα αποτελέσματα:
Επιλογή πρώτη: Αλλαγές στην εκπαίδευση. Για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στους μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες να εισέρχονται στα πανεπιστήμια με ποσοστό. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, γιατί η μειωμένη δυνατότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθιστά άνιση την ισότητα όλων απέναντι στις εξετάσεις.
Αναβαθμίζεται επίσης το περιεχόμενο της προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ στα μαθήματα του σχολείου περιλαμβάνονται πλέον και τα μαθηματικά, τα αγγλικά, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η γυμναστική.
Ο υπουργός παιδείας εξήγγειλε ότι θα δώσει 2 δισ. δραχμές για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της Θράκης, τα οποία όμως ακόμη δεν δόθηκαν.
Η δεύτερη επιλογή είναι η διοικητική μεταρρύθμιση: Για πρώτη φορά εξελέγησαν αντιδήμαρχοι και αντινομάρχες μουσουλμάνοι και όπως εκτιμάται ένα κομμάτι της μειονότητας αποκτά εμπιστοσύνη στο κράτος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο νομάρχης Ξάνθης πραγματοποίησε σεμινάριο οδήγησης για άτομα από τη μειονότητα τα οποία προσήλθαν στην εξέταση ισότιμα με τους άλλους Έλληνες πολίτες και 35 εξ αυτών πήραν δίπλωμα οδήγησης χωρίς τη γνωστή διαμεσολάβηση. Το τι γλέντι έγινε το βράδυ στο χωριό τους δεν περιγράφεται.
Η τρίτη επιλογή είναι η παροχή στη μειονότητα της δυνατότητας αγοραπωλησιών. Τα χρήματα κατατίθενται στις ελληνικές τράπεζες, αρχίζουν οικονομικές δοσοληψίες στην Ελλάδα και κατά συνέπεια οι άνθρωποι δένονται με τον τόπο από άποψη συμφέροντος.
Τέταρτη επιλογή η προσπάθεια ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας των Πομάκων κατ' αρχήν και άλλων ελπίζουμε μη τουρκογενών τμημάτων της μειονότητας στη συνέχεια. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να αναδειχθεί και η πολιτιστική ταυτότητα και των τουρκογενών που θα απεμπλακούν βεβαίως από την καθοδήγηση του τουρκικού προξενείου.
Πέμπτη επιλογή, η συμβολική αφαίρεση της μπάρας, που δείχνει την απόφαση της ελληνικής πολιτείας να σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής και την είσοδο σε μια άλλη όπου επιδιώκεται η ανάπτυξη της Θράκης με όλο τον πληθυσμό της.
Όλα αυτά βεβαίως καλά και άγια αλλά σε συντριπτικό ποσοστό πραγματοποιούνταν στην πεδινή περιοχή της Θράκης.
Με τον ορεινό όγκο όπου βρίσκονται και τα πομακοχώρια τι γίνεται;
Σε μια τελευταία επίσκεψή μας στα πομακοχώρια της Ξάνθης διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασιν την εικόνα εγκατάλειψης της περιοχής. Ανύπαρκτη η υποδομή, προβλήματα στα σχολεία, οι άνθρωποι παραδομένοι στη βούληση των παραγόντων του τουρκικού προξενείου. Σε κάθε ένα πομακοχώρι υπάρχουν πέντε - δέκα άνθρωποι φορείς της τουρκικής πολιτικής και καταφέρνουν να επιβάλλουν το φόβο λόγω της απουσίας του ελληνικού κράτους.
Υπάρχουν άνθρωποι της μειονότητας που λένε "βοηθείστε μας να παραμείνουμε Έλληνες, αλλά δυστυχώς δεν βοηθούνται. Πόσες φορές δεν μας είπαν το παράδειγμα υπουργού που κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον Εχίνο, ενώ τον περίμεναν στο "φιλελληνικό" καφενείο, ο υπουργός πήγε και μίλησε με όσους από αντίδραση είχαν συγκεντρωθεί στο "φιλοτουρκικό". Ψυχολογικά, μας είπαν, τέτοιες ενέργειες δεν βοηθούν. Διότι οι Πομάκοι βλέπουν σε τέτοιες κινήσεις να μην στηρίζονται όσοι έχουν "φιλελληνικά" αισθήματα.
Στον ορεινό όγκο δεν έχει γίνει δυστυχώς ακόμη τίποτε. Μόνο ο υπουργός εθνικής άμυνας Γεράσιμος Αρσένης εγκαινίασε ένα γήπεδο στον Εχίνο. Οι δάσκαλοι πηγαίνουν για ξεκούραση. Οι κάτοικοι δεν βλέπουν κανένα ελληνικό κανάλι και μετά τις 2 μ.μ. δεν υπάρχει ψυχή πλην των ανθρώπων της μειονότητας. Γνωστά τα προβλήματα με την έλλειψη γιατρών, χώρων για παροχή ιατρικών υπηρεσιών κλπ κλπ.
Ο περιφερειάρχης Χάρης Τσιόκας. μας είπε πως το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν εγκρίνει συμπληρωματικό πρόγραμμα υποστήριξης του ορεινού όγκου 10 δισ. δραχμών περίπου το οποίο θα εξαγγείλει σε δέκα περίπου ημέρες ο υπουργός περιβάλλοντος χωροταξίας και δημοσίων έργων Κώστας Λαλιώτης με επίσκεψη του στην περιοχή. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται η κατασκευή οδικών αρτηριών από το Νευροκόπι ως το Διδυμότειχο.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί η αισιοδοξία που διακατέχει τον κ. Τσιόκα σε ό,τι αφορά το επενδυτικό κλίμα στη Θράκη.
Ο κ. Τσιόκας διαπιστώνει ραγδαία αύξηση των αιτήσεων μεγάλων πολυεθνικών εταιριών για την υπαγωγή τους στον αναπτυξιακό νόμο και επισημαίνει την εκτίμηση συναρμόδιων υπουργών ότι η Θράκη πρέπει να μετατραπεί σε "πολυεθνικό οικονομικό σύνορο", γεγονός που θα ακυρώσει την τουρκική πολιτική στην περιοχή.
Κεντρικός στόχος του αναπτυξιακού σχεδίου είναι η δημιουργία 30.000 νέων θέσεων εργασίας μέσα στην επόμενη πενταετία που θα κατανεμηθούν μονομερώς σε χριστιανούς και μουσουλμάνους, ώστε να παγιωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης.»
«Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ άρχισε να δίνει μια αισιόδοξη εικόνα για τη Θράκη, βασιζόμενη στο γεγονός ότι διέθεσε ορισμένα δισ. δραχμές για την υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής και στο ήδη εκδηλούμενο επενδυτικό ενδιαφέρον σοβαρών οικονομικών εταιριών, όπως υποστηρίζει ο γενικός γραμματέας της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χάρης Τσιόκας...
Το αν θα επιτευχθούν "συνθήκες σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος" κατά την ορολογία του κ. Τσιόκα - για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στη Θράκη και την ομαλή κοινωνική ένταξη της μειονότητας είναι κάτι που θα πρέπει να το δούμε τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.
Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι όλοι, ακόμη και στην Αθήνα διαπίστωσαν πως στη Θράκη πραγματική εξουσία έτεινε να γίνει το τουρκικό προξενείο και πως αν δεν ελάμβαναν άμεσα μέτρα τώρα, η πολιτική ηγεσία θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνη, όχι απλώς για την εγκατάλειψη, αλλά ουσιαστικά στην παράδοση ενός τμήματος του ελληνισμού.
Η αλλοπρόσαλλη πολιτική για τη Θράκη που το μόνο διαρκές χαρακτηριστικό που είχε ήταν η λογική της "γκετοποίησης" της μειονότητας απέτυχε παταγωδώς. Το κακό με τις ελληνικές κυβερνήσεις δεν είναι μόνο ότι απέτυχαν στην αντιμετώπιση ενός προβλήματος αλλά δεν διείδαν και κατά συνέπεια δεν αντιμετώπισαν την προσπάθεια εκτουρκισμού των Πομάκων και των Τσιγγάνων που έλαβε ραγδαία μορφή τα τελευταία είκοσι χρόνια. Φτάσαμε στο οριακό σημείο να μην υπάρχει δυνατότητα αντιστροφής της εγκληματικής αυτής πορείας. Τώρα προσπάθειες γίνονται, αλλά το αποτέλεσμά τους είναι άδηλο. Και είναι άδηλο, γιατί δεν φθάνουν μόνο οι καλές προθέσεις. Χρειάζεται συντονισμός και ειλικρινής διάθεση της πολιτείας να βοηθήσει την κοινωνική και οικονομική ένταξη της μειονότητας.
Τα κυκλώματα
Όλα αυτά τα κυκλώματα που από τη στροφή αυτή της πολιτικής πλήττονται διότι στήριζαν την ύπαρξή τους στην γκετοποίηση της μειονότητας και τη δική τους διαμεσολάβηση, με το αζημίωτο βέβαια αντιδρούν και αντιδρούν λυσσαλέα.
Ως και την κατάργηση της μπάρας, ανάγκη μιας άλλης εποχής, της εποχής του ψυχρού πολέμου, σχολίασε αρνητικά τοπική εφημερίδα στην Ξάνθη εκφράζοντας προφανώς τους κύκλους εκείνους που χάνουν τη "δουλειά" τους.
Ο κύκλος ήταν απλός. Η πολιτική της "γκετοποίησης" που συνίστατο στο να εμποδίζεται η μειονότητα στις αγοραπωλησίες, να μη μπορεί να παρακολουθεί τα στάδια της εκπαίδευσης και να μη συμμετέχει στις παραγωγικές δραστηριότητες, οδηγούσε όχι μόνο τους τουρκογενείς, αλλά και τους Πομάκους και όποιους άλλους μπορούσαν από τη μειονότητα να αναπτύξουν εμπορικές σχέσεις και να σπουδάσουν στην Τουρκία. Απομονωμένοι οι άνθρωποι αυτοί, γίνονταν εύκολη λεία στους παράγοντες του τουρκικού προξενείου, ή σε Έλληνες αεριτζήδες, οι οποίοι διαμεσολαβούσαν στο ελληνικό κράτος για να εξυπηρετηθούν.
Είναι εκπληκτικό! Άνθρωποι του τουρκικού προξενείου ζητούσαν από όργανα της ελληνικής πολιτείας να εξυπηρετηθούν άνθρωποι της μειονότητας και εξυπηρετούντο. Για να μπορούν μετά οι του προξενείου να πλησιάζουν τον κόσμο της μειονότητας και να του εμφυσούν την ανθελληνική προπαγάνδα τους.
Εδώ που τα λέμε, όταν ένα κράτος σε αντιμετωπίζει με λογική "γκέτο" ακόμη και αν δεν υπάρχει ο αντίπαλος πόλος που σου προσφέρει διέξοδο, δημιουργείς μόνος σου αρνητικά αντανακλαστικά προς το κράτος αυτό. Αυτό βεβαίως συνέβη με το ελληνικό κράτος και τη μουσουλμανική μειονότητα στο σύνολό της και την πομακική θα λέγαμε ιδιαίτερα.
Είναι εκπληκτικός ο τρόπος που η ελληνική πολιτεία ώθησε τους Πομάκους στην αγκαλιά της Τουρκίας. Με αποτέλεσμα σήμερα να χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αντιστραφεί η αρνητική αυτή πορεία.
Είναι χαρακτηριστικά όσα αναφέρει στο βιβλίο του "Πομάκοι οι μουσουλμάνοι της Ροδόπης", ο Πέτρος Θεοχαρίδης, ο οποίος υπηρέτησε ως δάσκαλος στο μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο Εχίνου, για τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων που στη διάρκεια του αιώνα πραγματοποίησαν οι Πομάκοι. Μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 και την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στους Βούλγαρους, οι Πομάκοι παράτησαν τον καπνό που είχαν ως την ημέρα μαζέψει και αποξηράνει, παράτησαν τα σπίτια, τα ζώα, τις περιουσίες τους και ακολούθησαν τον ελληνικό στρατό που αποχωρούσε.
Με τη λήξη του Α' παγκοσμίου πολέμου οι Πομάκοι, κυρίως της περιοχής του Εχίνου εκδήλωσαν με κάθε τρόπο τη θέλησή τους να ενταχθούν στο ελληνικό κράτος και την αντίθεσή τους προς τη Βουλγαρία. Έγιναν στην περιοχή εκλογές, ένα είδος δημοψηφίσματος, αν οι Πομάκοι προτιμούν τους Βουλγάρους ή όχι. Στις εκλογές αυτές οι πομάκοι ή δεν προσήλθαν καθόλου να ψηφίσουν ή καταψήφισαν το βουλγαρικό καθεστώς.
Και σε επιστολή που έστειλαν οι μουσουλμάνοι βουλευτές της Θράκης που βρίσκονταν στη βουλγαρική βουλή, προς τον στρατηγό F.D. Esprerey αρχηγό του συμμαχικού γαλλικού στρατού της περιοχής κατέληγαν: "Θα ήτο επιθυμητόν, όπως τα ελληνικά στρατεύματα λάβωσιν μέρος εις την κατάληψιν ταύτην δεδομένου ότι οι εν τη Θράκη ευρισκόμενοι Έλληνες εδείχθησαν πάντοτε απέναντι ημών φιλελεύθεροι και αποτελούσιν έθνος με το οποίο δυνάμεθα κάλλιστα να συμφωνήσωμεν και θα ηδύναντο να μας προστατεύσωσι συγχρόνως με τους συμπατριώτας των ευρισκομένους υπό τας αυτάς με ημάς συνθήκας".
Τέλος σε μια τέταρτη και τελευταία αυτονομιστική προσπάθεια που έκαναν οι Πομάκοι το 1946, αμέσως μετά τη λήξη του Β' παγκοσμίου πολέμου, εκπρόσωποι των Πομάκων στο συνέδριο ειρήνης του Παρισιού, ζήτησαν με υπομνήματα την απελευθέρωσή τους από τη βουλγαρική εξουσία και την ενσωμάτωσή τους στην Ελλάδα, σαν λαός ισότιμος με τον ελληνικό. Μιλάμε βεβαίως για όλους τους Πομάκους και αυτούς που κατοικούν στο βουλγαρικό έδαφος και οι οποίοι αριθμητικά είναι τουλάχιστον δεκαπλάσιοι των Ελλήνων Πομάκων.
Όλα αυτά βεβαίως δεν τα αναφέρουμε για να δημιουργήσουμε ίχνος σκιάς στις καλές σήμερα ελληνοβουλγαρικές σχέσεις, αλλά για να δείξουμε ιστορικά πόσο καλές ήταν οι διαθέσεις των Πομάκων απέναντι στην Ελλάδα.
Τι έκανε η Ελλάδα;
Και προς αυτές τις αγαθές διαθέσεις η Ελλάδα τι αντέτεινε; Την "γκετοποίηση" του συνόλου της μειονότητας, την ώθηση ουσιαστικά των Πομάκων στην αγκαλιά της Τουρκίας με την βλακώδη πολιτική που ακολούθησε.
Αναρωτιέται κανείς τι ήταν εκείνο που έκανε τον Παπάγο το 1954 να ζητήσει μετά από διάβημα του πρεσβευτή της Τουρκίας στην Αθήνα Τζεμάλ Χουσνί Ταράγ τη χρήση του όρου "τουρκική" αντί "μουσουλμανική" οπουδήποτε. Τι ήταν ακόμη εκείνο που υπαγόρευσε πέραν των όσων ορίζει η συνθήκη της Λωζάννης την καθιέρωση της τουρκικής γλώσσας και στα πομάκικα σχολεία αντί της πομακικής.
Και τέλος πως δεν αντιλήφθηκε εδώ και μια εικοσαετία η ελληνική πολιτεία τη μεγάλη προσπάθεια εκτουρκισμού των Πομάκων που έκανε η Άγκυρα σε μια περίοδο που ανέπτυσσε τα παντουρκικά της όνειρα. Όταν υπήρχε το ανάλογο προηγούμενο του 1908. Και τότε σε μια ανάταση του παντουρκικού πνεύματος, οι Νεότουρκοι απεδύθησαν σε μια αδυσώπητη προπαγάνδα εκτουρκισμού όλων των μουσουλμάνων και εξαφανίσεως κάθε στοιχείου μη τουρκικού, έστω και μουσουλμανικού.
Ό,τι έγινε, έγινε, το θέμα σήμερα δεν είναι η στείρα απόδοση ευθυνών, αλλά οι συγκεκριμένες πράξεις της πολιτείας, για να αλλάξει όλο το κλίμα στη Θράκη.
Υπάρχει ο επίσημος προβληματισμός και ενέργειες και οι προτάσεις διαφόρων φορέων. Το πρόβλημα ωστόσο, παραμένει ως πρόβλημα συντονισμού.
Με τη Θράκη ασχολείται ένα πλήθος φορέων με σημαντικότερους αυτούς, δυστυχώς και αυτοί ασυντόνιστα τους εξής τρεις: Την περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, το υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και τις γνωστές διευθύνσεις πολιτιστικών υποθέσεων.
Οι πέντε επιλογές
Η επίσημη εκδοχή μιλά για πέντε επιλογές που αναμένεται να αποδώσουν σύντομα αποτελέσματα:
Επιλογή πρώτη: Αλλαγές στην εκπαίδευση. Για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στους μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες να εισέρχονται στα πανεπιστήμια με ποσοστό. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, γιατί η μειωμένη δυνατότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθιστά άνιση την ισότητα όλων απέναντι στις εξετάσεις.
Αναβαθμίζεται επίσης το περιεχόμενο της προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ στα μαθήματα του σχολείου περιλαμβάνονται πλέον και τα μαθηματικά, τα αγγλικά, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η γυμναστική.
Ο υπουργός παιδείας εξήγγειλε ότι θα δώσει 2 δισ. δραχμές για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της Θράκης, τα οποία όμως ακόμη δεν δόθηκαν.
Η δεύτερη επιλογή είναι η διοικητική μεταρρύθμιση: Για πρώτη φορά εξελέγησαν αντιδήμαρχοι και αντινομάρχες μουσουλμάνοι και όπως εκτιμάται ένα κομμάτι της μειονότητας αποκτά εμπιστοσύνη στο κράτος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο νομάρχης Ξάνθης πραγματοποίησε σεμινάριο οδήγησης για άτομα από τη μειονότητα τα οποία προσήλθαν στην εξέταση ισότιμα με τους άλλους Έλληνες πολίτες και 35 εξ αυτών πήραν δίπλωμα οδήγησης χωρίς τη γνωστή διαμεσολάβηση. Το τι γλέντι έγινε το βράδυ στο χωριό τους δεν περιγράφεται.
Η τρίτη επιλογή είναι η παροχή στη μειονότητα της δυνατότητας αγοραπωλησιών. Τα χρήματα κατατίθενται στις ελληνικές τράπεζες, αρχίζουν οικονομικές δοσοληψίες στην Ελλάδα και κατά συνέπεια οι άνθρωποι δένονται με τον τόπο από άποψη συμφέροντος.
Τέταρτη επιλογή η προσπάθεια ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας των Πομάκων κατ' αρχήν και άλλων ελπίζουμε μη τουρκογενών τμημάτων της μειονότητας στη συνέχεια. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να αναδειχθεί και η πολιτιστική ταυτότητα και των τουρκογενών που θα απεμπλακούν βεβαίως από την καθοδήγηση του τουρκικού προξενείου.
Πέμπτη επιλογή, η συμβολική αφαίρεση της μπάρας, που δείχνει την απόφαση της ελληνικής πολιτείας να σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής και την είσοδο σε μια άλλη όπου επιδιώκεται η ανάπτυξη της Θράκης με όλο τον πληθυσμό της.
Όλα αυτά βεβαίως καλά και άγια αλλά σε συντριπτικό ποσοστό πραγματοποιούνταν στην πεδινή περιοχή της Θράκης.
Με τον ορεινό όγκο όπου βρίσκονται και τα πομακοχώρια τι γίνεται;
Σε μια τελευταία επίσκεψή μας στα πομακοχώρια της Ξάνθης διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασιν την εικόνα εγκατάλειψης της περιοχής. Ανύπαρκτη η υποδομή, προβλήματα στα σχολεία, οι άνθρωποι παραδομένοι στη βούληση των παραγόντων του τουρκικού προξενείου. Σε κάθε ένα πομακοχώρι υπάρχουν πέντε - δέκα άνθρωποι φορείς της τουρκικής πολιτικής και καταφέρνουν να επιβάλλουν το φόβο λόγω της απουσίας του ελληνικού κράτους.
Υπάρχουν άνθρωποι της μειονότητας που λένε "βοηθείστε μας να παραμείνουμε Έλληνες, αλλά δυστυχώς δεν βοηθούνται. Πόσες φορές δεν μας είπαν το παράδειγμα υπουργού που κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον Εχίνο, ενώ τον περίμεναν στο "φιλελληνικό" καφενείο, ο υπουργός πήγε και μίλησε με όσους από αντίδραση είχαν συγκεντρωθεί στο "φιλοτουρκικό". Ψυχολογικά, μας είπαν, τέτοιες ενέργειες δεν βοηθούν. Διότι οι Πομάκοι βλέπουν σε τέτοιες κινήσεις να μην στηρίζονται όσοι έχουν "φιλελληνικά" αισθήματα.
Στον ορεινό όγκο δεν έχει γίνει δυστυχώς ακόμη τίποτε. Μόνο ο υπουργός εθνικής άμυνας Γεράσιμος Αρσένης εγκαινίασε ένα γήπεδο στον Εχίνο. Οι δάσκαλοι πηγαίνουν για ξεκούραση. Οι κάτοικοι δεν βλέπουν κανένα ελληνικό κανάλι και μετά τις 2 μ.μ. δεν υπάρχει ψυχή πλην των ανθρώπων της μειονότητας. Γνωστά τα προβλήματα με την έλλειψη γιατρών, χώρων για παροχή ιατρικών υπηρεσιών κλπ κλπ.
Ο περιφερειάρχης Χάρης Τσιόκας. μας είπε πως το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν εγκρίνει συμπληρωματικό πρόγραμμα υποστήριξης του ορεινού όγκου 10 δισ. δραχμών περίπου το οποίο θα εξαγγείλει σε δέκα περίπου ημέρες ο υπουργός περιβάλλοντος χωροταξίας και δημοσίων έργων Κώστας Λαλιώτης με επίσκεψη του στην περιοχή. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται η κατασκευή οδικών αρτηριών από το Νευροκόπι ως το Διδυμότειχο.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί η αισιοδοξία που διακατέχει τον κ. Τσιόκα σε ό,τι αφορά το επενδυτικό κλίμα στη Θράκη.
Ο κ. Τσιόκας διαπιστώνει ραγδαία αύξηση των αιτήσεων μεγάλων πολυεθνικών εταιριών για την υπαγωγή τους στον αναπτυξιακό νόμο και επισημαίνει την εκτίμηση συναρμόδιων υπουργών ότι η Θράκη πρέπει να μετατραπεί σε "πολυεθνικό οικονομικό σύνορο", γεγονός που θα ακυρώσει την τουρκική πολιτική στην περιοχή.
Κεντρικός στόχος του αναπτυξιακού σχεδίου είναι η δημιουργία 30.000 νέων θέσεων εργασίας μέσα στην επόμενη πενταετία που θα κατανεμηθούν μονομερώς σε χριστιανούς και μουσουλμάνους, ώστε να παγιωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης.»
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω