Ελαιόλαδο: το υγρό χρυσάφι

Γράφει η Χριστίνα Φοντόρ
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Ο Όμηρος αποκαλούσε το ελαιόλαδο «Χρυσό Υγρό» και ο Ιπποκράτης «μεγάλο θεραπευτή».

Είναι γνωστό ότι η μεσογειακή διατροφή αποτελεί πρότυπο μιας υγιεινής διατροφής, λόγω της πρόληψης και αντιμετώπισης διαφόρων παθήσεων και μακροζωία του πληθυσμού που την καταναλώνουν. Πυρήνας της διατροφής αυτής, είναι το ελαιόλαδο. Η μεσογειακή διατροφή προτείνει ότι, αμέσως μετά τα φρούτα και τα λαχανικά, σε καθημερινή βάση βρίσκεται η κατανάλωση ελαιολάδου...»

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχονται στο ελαιόλαδο είναι:

1. η βιταμίνη Ε (α-τοκοφερόλη),
2. τα καροτενοειδή (π.χ β-καροτένιο) που βρίσκονται σε μεγαλύτερη αναλογία στις πράσινες ελιές,
3. οι φαινόλες που εξαρτώνται από τις κλιματολογικές συνθήκες, την παραγωγή, την αποθήκευση και την ωριμότητα των ελιών και χωρίζονται σε απλές (π.χ. υδροξυτυροσόλη), οι οποίες παρεμποδίζουν την συσσώρευση αιμοπεταλίων, με αποτέλεσμα να έχουν αντι-φλεγμονώδη δράση, σε σύνθετες φαινόλες (π.χ ολευροπείνη) που βοηθούν στο σχηματισμό νιτρικού οξέος που είναι ισχυρό αγγειοδιασταλτικό με αποτέλεσμα να έχει αντιβακτηριδιακή δράση, το φερουλικό και καφεϊκό οξύ.

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες έχουν αντικαρκινική δράση, μέσω της παρεμπόδισης του σχηματισμού των ελευθέρων ριζών και ως εκ τούτου του οξειδωτικού στρες. Η δράση αυτή είναι πιο σημαντική στις περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, του μαστού, του προστάτη, του ενδομητρίου καθώς και οποιουδήποτε είδους καρκίνου του γαστρεντερικού σωλήνα. Το είδος του λίπους που καταναλώνεται έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι η ποσότητα στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου.

Εργαστηριακοί έλεγχοι σε καρκινικά κύτταρα έδειξαν ότι αυτές οι φυτοχημικές πολυφαινόλες περιορίζουν αποτελεσματικά την ενεργοποίηση του γονιδίου HER2, το οποίο εμπλέκεται άμεσα στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων σε περιπτώσεις όγκων του μαστού, με άλλα λόγια μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο των καρκινικών αυτών κυττάρων. Οι επιστήμονες υποστήριξαν επίσης ότι αυτές οι πολυφαινόλες, του έξτρα - παρθένου ελαιόλαδου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ασφαλής βάση για το σχεδιασμό νέων αντικαρκινικών φαρμάκων.

Το σκουαλένιο, κύριο συστατικό του ελαιολάδου, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος στο δέρμα.

Το ελαιόλαδο είναι χολαγωγό/χολοκυστοκινητικό δηλαδή έχει αυξημένη ικανότητα απομάκρυνσης της χολής από τη χοληδόχο κύστη, με αποτέλεσμα την πρόληψη της χολολιθίασης. Έχει, επίσης, πολύ θετική επίδραση στην πέψη των τροφών και στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (π.χ. ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου) από αυτές.

Κατά τη διαδικασία της γήρανσης και σε καταστάσεις όπως η απώλεια μνήμης και η νόσος του Alzheimer αυξάνονται οι απαιτήσεις του οργανισμού σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, γιατί βοηθούν στο να διατηρείται η δομή του κυτταρικού τοιχώματος του εγκεφάλου.

Το ελαιόλαδο έχει επίσης ελαφριά υπακτική δράση, με αποτέλεσμα να βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Άλλα νέα δεδομένα για το ελαιόλαδο

Οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει για την δράση του ελαιολάδου στην υγεία, έχουν αποδείξει την πολύ θετική του επίδραση στα λιπίδια του αίματος και γενικότερα στο καρδιοαγγειακό σύστημα. Το ελαιόλαδο φαίνεται πως βοηθά στην πρόληψη σχηματισμού θρόμβων και συσσώρευση αιμοπεταλίων, με αποτέλεσμα τη μικρότερη συχνότητα εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων. Μειώνει την ολική χοληστερόλη στο αίμα και την «κακή» χοληστερόλη (LDL), τα τριγλυκερίδια και την αθηρογενή δράση δηλ. την σκλήρυνση και στένωση των αρτηριών. Το ελαιόλαδο, αυξάνει επίσης την «καλή» χοληστερόλη (HDL), η οποία έχει προστατευτική δράση. Συνολικά, το ελαιόλαδο επιδρά τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη (π.χ. πρόληψη της εμφάνισης 2ου καρδιακού επεισοδίου στον ίδιο ασθενή).

Λόγω της περιεκτικότητας του σε πολυφαινόλες μπορεί να επιφέρει και μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης (υπέρταση).

Πλούσιες σε μονοακόρεστα λιπαρά δίαιτες, οδήγησαν σε σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων στο αίμα κατά την νηστεία, καθώς και των συγκεντρώσεων χοληστερόλης πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL). Παράλληλα, οι πλούσιες σε μονοακόρεστα δίαιτες είχαν ως αποτέλεσμα πιο ευνοϊκή ρύθμιση της γλυκαιμίας.

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Food Chemistry (2004) και πραγματοποιήθηκε από ομάδα Ιταλών ερευνητών, έδειξε ότι μία ουσία που υπάρχει στο ελαιόλαδο (ελευρωπαίνη) φαίνεται να αυξάνει την κινητικότητα ενός ενζύμου (πεπσίνη) που ευθύνεται για την πέψη της πρωτεΐνης. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι η πρωτεΐνη της φέτας στην παραδοσιακή μας χωριάτικη σαλάτα μεταβολίζεται καλύτερα με την παρουσία του ελαιολάδου κι ότι η προσθήκη ελαιολάδου σε σαλάτες με τόνο, κοτόπουλο και άλλες πρωτεϊνούχες πηγές είναι η ενδεδειγμένη κίνηση.

Ισπανοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ουσίες που βρίσκονται στα κατάλοιπα της τριβής του ελαιόλαδου περιορίζουν τη διάδοση του AIDS στο σώμα κατά 80%. Σημειώστε, πως τα συστατικά αυτά εμπεριέχονται σε πολύ μικρό ποσοστό στα παραπροϊόντα της τριβής του ελαιολάδου. Για να ωφεληθεί κανείς θα πρέπει να καταναλώσει τα καθαρά σκευάσματα που παράγονται στο εργαστήριο.

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι τα πλεονεκτήματα στην υγεία επιτυγχάνονται καταναλώνοντας αποκλειστικά εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Το έξτρα - παρθένο ελαιόλαδο, όπως επισήμαναν Ισπανοί επιστήμονες, είναι το ελαιόλαδο που προκύπτει από την επεξεργασία των ελιών χωρίς τη χρήση θερμότητας ή χημικών ουσιών και έτσι περιέχει φυτοχημικά που αλλιώς θα χάνονταν κατά την φάση της επεξεργασίας.

Χριστίνα Φοντόρ
Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Πηγή: