Αυτοκαταστροφή! Η αθεράπευτη διαχρονική ελληνική ασθένεια

του Νίκου Παπανικολόπουλου

Τι έφταιξε και η οικονομία της Ελλάδος οδηγήθηκε στη σημερινή κατάσταση όπου κινδυνεύει από στιγμή σε στιγμή να καταστεί ναυάγιο;

Αν προσπαθήσουμε να βρούμε τους παράγοντες που συνέβαλαν στην δυσμενή αυτή εξέλιξη, τότε το άρθρο της αγγλόφωνης εφημερίδας των Βρυξελλών, New Europe (21-1-2012), με τίτλο «So, what is the real truth about the Greek catastrophe?» (Ποια είναι η πραγματική αλήθεια για την... ελληνική καταστροφή;), είναι πάρα πολύ διαφωτιστικό και ακριβές στις επισημάνσεις του. Το πλήρες κείμενό του, σε ελληνική μετάφραση, παρατίθεται παρακάτω για κάθε ενδιαφερόμενο.

Εδώ, τίθενται μερικές προσωπικές σκέψεις και προβληματισμοί που γεννηθήκαν με την ανάγνωσή του.

Το 2008 και 2009 τα δημοσιονομικά ελλείμματα πολλών χώρων ήταν παρόμοια ή χειρότερα από της Ελλάδας. Γιατί μόνο η Ελλάδα υπέστη παγκόσμιο διασυρμό και οδηγήθηκε σε οικονομική κατάρρευση;

Η απάντηση απλή αλλά και συνάμα οικτρή.

Η Ελλάδα διασύρθηκε στο εξωτερικό από την ίδια της την κυβέρνηση για να φορτώσει η νέα μετά τις εκλογές κυβέρνηση το όποιο πρόβλημα της χώρας στην προηγούμενη κυβέρνηση, στους πολιτικούς της αντιπάλους, ώστε να μην αναγκαστεί να εκπληρώσει τις υπερβολικές προεκλογικές της υποχρεώσεις.

Βγάλαμε μόνοι μας τα μάτια μας. Έχουμε μέσα μας τη μανία της αυτοκαταστροφής. Αυτή είναι η θλιβερή αλήθεια! Αλήθεια, η οποία δυστυχώς αποτελεί διαχρονική ασθένεια του τόπου μας.

Η ιστορία αδιάψευστος μάρτυρας, δείχνει ότι αιώνες τώρα, παραμένουμε ίδιοι και αδιόρθωτοι:

• Η «μήνις» του Αχιλλέα κατά του Αγαμέμνονα.
• Η καταστροφική διαμάχη Αθήνας – Σπάρτης (460-445 και 431-404 π.Χ.).
• Ο εμφύλιος του '21 (1823-1825).
• Ο διχασμός του 1922.
• Ο εμφύλιος του '40 (1945-1949)).

Στη Βουλή και στα τηλεοπτικά παράθυρα, τα δυο κόμματα εξουσίας, συνεχίζουν να αλληλοκατηγορούνται για το ποιο από τα δυο ευθύνεται για το τεράστιο δημόσιο χρέος, ζητώντας συγχρόνως να τους δώσουμε αυτοδυναμία στις επερχόμενες εκλογές για να μας κυβερνήσουν καλύτερα. Οι ταγοί τους αρνούνται να παραδεχτούν ότι για δεκαετίες, χάριν της εξουσίας, μας περιέπαιζαν βάζοντας το ένα τρικλοποδιά στο άλλο.

Μακάρι η τωρινή δοκιμασία της πατρίδας να μας διδάξει όλους και ιδιαίτερα τους πολιτικούς μας ταγούς ότι ο δρόμος αυτός είναι ο χειρότερος που μπορούμε να βαδίσουμε.

Επειγόντως και για πάντα να αλλάξουμε πορεία!

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Το άρθρο της αγγλόφωνης εφημερίδας των Βρυξελλών New Europe (21-1-2012)

Ποια είναι η πραγματική αλήθεια για την ελληνική καταστροφή;

Στα τέλη του 2009, η Ευρώπη και ο κόσμος ανακάλυψαν ότι η Ελλάδα ήταν ένας «απατεώνας» που ποτέ δεν σταμάτησε να σφυρηλατεί την οικονομία της στην απόλαυση των οφελών της από την ένταξη στην ΕΕ, σε βάρος των εταίρων της και του ευρώ.

Αλλά πόσο ακριβής είναι αυτή η πραγματικότητα; Λόγω της προώθησης της διεθνούς οικονομικής κρίσης εκείνη τη χρονική στιγμή, η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είχαν ανακριβείς εκτιμήσεις στο έλλειμμα τους. Για παράδειγμα, στα προγράμματα σταθερότητας των χωρών αυτών, στις αρχές του 2009, η Βρετανία είχε προβλέψει έλλειμμα 8,2% που έφτασε τελικά το 11,4%, η Ολλανδία είχε προβλέψει πλεόνασμα του 1,2% που κατέληξε να είναι έλλειμμα 5,4% και η Πορτογαλία προέβλεψε έλλειμμα του 3,9% που αυξήθηκε σε 9,3%.

Γιατί ήταν η Ελλάδα μόνη της στο εδώλιο του κατηγορουμένου;

Επίσης, κατά τα έτη 2008-2009, το έλλειμμα στην Ισπανία επεκτάθηκε στο 11,1% και στις Ηνωμένες Πολιτείες στο 12,9%. Η Ιρλανδία προέβλεπε έλλειμμα της τάξεως του 11,7% για το 2009 και 11,6% για το 2010, ενώ κατέληξε στο 32%. Ωστόσο, δεν ήταν μόνο η Ελλάδα που είχε κατηγορηθεί για παραποιημένα και αναξιόπιστα στοιχεία. Αναρωτιέται κανείς τι προκάλεσε αυτήν την ξαφνική και απότομη αυτοκριτική.

Σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση στην Ελλάδα είχε οικοδομήσει την προεκλογική εκστρατεία στο σύνθημα «χρήματα υπάρχουν», προκειμένου να ανατρέψει την εκστρατεία του κυβερνώντος κόμματος, που υπογράμμιζε την ανάγκη για επώδυνα μέτρα. Σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις, ο προϋπολογισμός για το 2010 καταρτίστηκε από τη νέα κυβέρνηση και περιλάμβανε ένα σύνολο χορηγήσεων, όπως αυξήσεις μισθών και συντάξεων, αύξηση των δημοσίων δαπανών, επίδομα αλληλεγγύης και υποσχέσεις για να μην επιβληθούν επιπλέον φόροι.

Επιπλέον, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε εκτιμήσει ότι το 2009 το έλλειμμα θα μπορούσε να φθάσει τελικά 6-8%, λόγω της κλιμάκωσης της κρίσης. Ως εκ τούτου, σε ένα ταραγμένο πολιτικό περιβάλλον, κατέφυγε στις εκλογές, ώστε η επόμενη κυβέρνηση να λάβει μέτρα.

Η εκτίμηση της νέας κυβέρνησης, στο τέλος του 2009, ότι το έλλειμμα είχε φθάσει τελικά στο 12,7% αποκάλυπτε μια σημαντική διαφορά μεταξύ των εκτιμήσεων. Ωστόσο, η διαφορά αυτή λαμβάνει υπόψη μια σειρά δαπανών που πραγματοποιήθηκαν από τη νέα κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες του έτους, ύψους περίπου 9 δισεκατομμυρίων €, μεταξύ των οποίων ήταν 1,5 δισ. € η αξία των επιστροφών φόρων, 500 εκατ. € για το επίδομα αλληλεγγύης, 1,2 δισ. € για τα χρέη των νοσοκομείων αμφισβητήσιμη, 2 δισ. € από την απόσυρση των ρυθμίσεων της προηγούμενης κυβέρνησης και 1,7 δισ. € σε απώλειες εσόδων.

Επιπλέον, όπως παρατήρησε ο επικεφαλής του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, κάθε αναθεώρηση του ελλείμματος από τη Eurostat, δεν ήταν αποτέλεσμα παρατυπιών, αλλά της αναταξινόμησης ορισμένων δημόσιων δαπανών, δηλαδή της ένταξης των ελλειμμάτων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των ΔΕΚΟ.

Ο πρώην γενικός γραμματέας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, Μανώλης Κοντοπυράκης, κατηγόρησε το υπουργείο Οικονομικών που τους ασκούσε αθέμιτη πολιτική επιρροή για την αναθεώρηση του τελικού ύψους του ελλείμματος του 2008 καθώς και του προβλεπόμενου για το 2009. Φαινόταν ότι ήθελαν να δυσφημίσουν την προηγούμενη κυβέρνηση. Παρόμοιες κατηγορίες έγιναν στη συνέχεια και από άλλα μέλη της Στατιστικής Υπηρεσίας. Το θέμα είναι πολύ σημαντικό δεδομένου ότι ένας Αθηναίος εισαγγελέας διεξάγει επίσημη έρευνα σχετικά με αυτούς τους ισχυρισμούς.

Στο τέλος του 2009, έλληνες και ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν επανειλημμένα προειδοποιήσει την ελληνική κυβέρνηση ότι το έλλειμμα θα μπορούσε να κρατηθεί σε μονοψήφιο αριθμό, μόνο αν λαμβάνονταν μέτρα. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Jean-Claude Trichet, είχε θεωρήσει την τότε κυβέρνηση υπεύθυνη για την αναβολή των αναγκαίων μέτρων, παρά τις προειδοποιήσεις της τράπεζας, ενώ ο διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), Ντομινίκ Στρος-Καν, ήταν πεπεισμένος ότι, αν τα μέτρα είχαν ληφθεί νωρίτερα, η λύση στο πρόβλημα θα ήταν λιγότερο δαπανηρή.

Βγαίνοντας η κυβέρνηση να δανειστεί στις διεθνείς αγορές, η Ελλάδα ήταν μια χώρα υπό το πρίσμα της πτώχευσης με «τεράστια διαφθορά, πελατειακές σχέσεις, παρασιτική οικονομία, τεράστια αδικία και αυθαιρεσία», συγκρινόμενη με το ναυάγιο του Τιτανικού. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση, κατάφερε να μετατρέψει το πρόβλημα ελλείμματος, κοινό στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, σε πρόβλημα δανεισμού, που την οδήγησε στο ΔΝΤ.

Η αλήθεια είναι ότι η προηγούμενη κυβέρνηση συνεχώς επεσήμανε την ανάγκη να ληφθούν εγκαίρως μέτρα. Ζητούσε επανειλημμένα από την αντιπολίτευση μια ευρύτερη συναίνεση, δεδομένης της λεπτής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας των 151 βουλευτών που είχε.

Το Μάρτιο του 2009, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής προειδοποίησε ότι η διεθνής κρίση, και οι υπερχρεώσεις της χώρας, θέτουν σοβαρές απειλές και έκανε μια μάταιη προσπάθεια να επιτευχθεί συναίνεση από κόμματα και συνδικάτα για τη μείωση των δαπανών.

Τέλος, πήγε στις κάλπες, αφού η αντιπολίτευση κατέστησε σαφές ότι θα καταψηφίσει την επανεκλογή του Προέδρου το Μάρτιο 2010, προκειμένου να προκαλέσει εκλογές. Αυτό ήταν μια απόφαση που επρόκειτο να οδηγήσει τη χώρα σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο που θα τορπίλιζε κάθε δυνατότητα για τη λήψη μέτρων.

Είναι επίσης αλήθεια ότι, παρά τις επερχόμενες εθνικές εκλογές, τον Οκτώβριο, και τις ευρωεκλογές τον Ιούνιο, η προηγούμενη κυβέρνηση ανακοίνωσε μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις, το Φεβρουάριο, Μάρτιο και Ιούνιο του 2009, που συνάντησαν την κριτική από την αντιπολίτευση ότι, σε ένα περίοδο κρίσης, πρέπει να υπάρξει αύξηση των δαπανών, αντί των περικοπών. Μέρος αυτών των μέτρων ήταν 28 δις €. πακέτο στήριξης για τον τραπεζικό τομέα Ήταν το πρώτο που εγκρίθηκε στην Ευρώπη, για το οποία η Ελλάδα πηρε συγχαρητήρια από τους εταίρους της στην ΕΕ, αλλά επικρίθηκε έντονα από την αντιπολίτευση.

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τα τεράστια συστημικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες που θα έπρεπε να έχουν επιλυθεί πριν γίνουν ανεξέλεγκτες.

Ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα έχει εδώ και καιρό υπερβολική και αντιπαραγωγική γραφειοκρατία με, χαμηλή απόδοση, την υπερβολική ρύθμιση και παρα-οικονομία να γίνει ενδημική. Ο υπερβολικός δημόσιος τομέας, καθώς επίσης και η αύξηση των προμηθειών εξοπλισμών, αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του τεράστιου δημόσιου χρέους. Η Ελλάδα, μαζί με τις ΗΠΑ και την Τουρκία, είναι στην κορυφή της λίστας των δαπανών των μελών του ΝΑΤΟ στον τομέα των εξοπλισμών ως ποσοστό του ΑΕΠ τους, που κοστίζει περίπου 6 δισ. € ετησίως ή περισσότερο.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά τα έτη 2004-2009, 50 δισ. € δαπανήθηκαν μόνο για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των παρελθόντων χρεών. Είναι επίσης αλήθεια ότι η Eurostat κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, πριν από το 2004, η ελληνική κυβέρνηση παραποιημένα στατιστικά στοιχεία σε έντεκα διαφορετικούς τομείς, που αντιπροσωπεύουν αποκλίσεις έλλειμμα άνω του 3%. Σύμφωνα με την αναθεώρηση της για το έτος 2008, μετά τις εκλογές του 2009 στην Ελλάδα και «αποκαλύψεις» από τη νέα κυβέρνηση, από την απόκλιση 2% φανερά από την τελευταία, η Eurostat αναγνώρισε ένα από τα μόλις 0,6%, ενώ εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις για το υπόλοιπο . Για το έτος 2009, η Eurostat αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε αναθεώρηση, δεδομένου ότι υπήρχαν μόνο οι εκτιμήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης, και κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει για πλαστογράφηση σε αυτή τη βάση.

Αυτοκατηγορίες, αλλά γιατί;

Και εδώ έρχεται μια προφανής ερώτηση. Γιατί η Ελλάδα κατηγορείται για πλαστογραφία, δωροδοκία και όλα τα υπόλοιπα από την κυβέρνηση του; Γιατί να φουσκώσει προφανώς τις δικές του ελλείμματος στο τέλος του 2009; Είναι σαφές ότι, παρά το γεγονός ότι ενημερώθηκε από τους δύο Έλληνες και ξένους αξιωματούχους σχετικά με την κατάσταση πριν από τις εκλογές, είχε δημιουργήσει προσδοκίες και είχε δώσει υποσχέσεις, για τους οποίους δεν μπορούσαν να παραδώσουν. Ο πρώην γενικός γραμματέας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας στην Ελλάδα σημείωσε ότι η τεράστια διαφορά μεταξύ της αρχικής πρόβλεψης για το έλλειμμα του 2009 και το τελικό ποσοστό ήταν το προϊόν δύο παραγόντων: της υπερβολικής αισιοδοξίας της προηγούμενης κυβέρνησης και της επιθυμίας της νέας κυβέρνησης να ρίξει το φταίξιμο στον προκάτοχό της και να κάνει οποιαδήποτε οικονομική ανάκαμψη να φαίνεται πιο εντυπωσιακή.

Δυστυχώς, αποτύχαμε να προβλέψουμε τις επιπτώσεις του νέου σχήματος, και τους ισχυρισμούς του, στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, την αντίδρασή τους, και την καταστροφή που θα προκαλέσει για την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.