Όχι στην κατάργηση του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης

του Γιάννη Θ. Κεσσόπουλου

Τη χρονιά που η Θεσσαλονίκη υποτίθεται ότι γιορτάζει τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της, ένα από τα πλέον ιστορικά Μουσεία με μεγάλη προσφορά στο χώρο του πολιτισμού και της λαϊκής παράδοσης, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης (Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ.), περιλαμβάνεται στην κυβερνητική λίστα με τους 60 υπό κατάργηση οργανισμούς που.. δόθηκε πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα!!!

Η προσπάθεια κατάργησής του με τη δικαιολογία της περιστολής των δημοσίων δαπανών είναι σκανδαλώδης, καθώς περιλαμβάνεται σε μια λίστα με άλλους φορείς προφανώς αμφιλεγόμενης χρησιμότητας και μηδενικής προσφοράς. Όποιος το πρότεινε προφανώς είναι είτε απολίτιστος είτε άσχετος με τα πολιτιστικά.

Το ΛΕΜΜΘ ιδρύθηκε το 1970 (λέτε αυτός να είναι ο λόγος που προτείνεται η κατάργησή του; ή μήπως η κατάληξη της επωνυμίας "Μακεδονίας – Θράκης";) ενώ η ίδρυσή του οφείλεται στη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα (Κωνσταντινούπολη 1871 – Θεσσαλονίκη 1924 κ.ε.), ένα σωματείο με μεγάλη δράση στον εκπαιδευτικό τομέα.

Το ερώτημα είναι εάν θα αντιδράσουν οι εκπρόσωποι των φορέων της πόλης, που έχουν σπεύσει να φωτογραφηθούν στα εγκαίνια των εκδηλώσεών του, τι θέση θα πάρει ο νέος υπουργός Μακεδονίας – Θράκης Θ. Καράογλου που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ισχυρός στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Ενδιαφέρον φυσικά έχει και η θέση των εκπροσώπων του ΠΑΣΟΚ, ο σημερινός πρόεδρος του οποίου, ο Β. Βενιζέλος, ως υπουργός Πολιτισμού έδωσε αγώνα για την επαναλειτουργία του το 2003. Επίσης, τι θα πει ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος έχει και την ευθύνη του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Την ώρα που ορισμένοι στην Θεσσαλονίκη κάνουν αγώνα για να ζωντανέψει η ιστορία και η παράδοση των Εβραίων και των Οθωμανών της πόλης, δεν είναι δυνατόν να αποφασίζεται η κατάργηση του Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ., του φορέα που ζωντανεύει την παράδοση των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης, της Μακεδονίας και της Θράκης. Η προσπάθεια ανατροπής αυτής της απόφασης είναι χρέος των ανθρώπων του πολιτισμού της πόλης και της βόρειας Ελλάδας. Στις δύσκολες και περίεργες δε μέρες που ζούμε, είναι επιβεβλημένη η συνέχιση της λειτουργίας του μουσείου της λαϊκής μας παράδοσης.

Η ίδρυση του Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ. οφείλεται στη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα (Κωνσταντινούπολη 1871 – Θεσσαλονίκη 1924 κ.ε.), ένα σωματείο με μεγάλη δράση στον εκπαιδευτικό τομέα.

Το 1931 η Αδελφότητα, με επικεφαλής τον πρόεδρό της, Ιωάννη Τάρη (1885–1968), επεκτείνοντας τα ενδιαφέροντά της, ξεκίνησε τη συγκέντρωση λαογραφικού υλικού από το βορειοελλαδικό χώρο. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν οι φιλόπονες προσπάθειες των μελών της Αδελφότητας είχαν ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση ενός μεγάλου αριθμού αξιόλογων αντικειμένων, αντιπροσωπευτικών της ζωής των αγροτικών κοινωνιών της Μακεδονίας.

Το 1957 ιδρύθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου το Λαογραφικό Μουσείο Βορείου Ελλάδος που στεγάστηκε σε διαμέρισμα 5 δωματίων στη Λεωφόρο Νίκης 55, στη Θεσσαλονίκη. Το 1958 τον Ιωάννη Τάρη διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Κεφαλάς (1898–1989), ο οποίος συνέχισε με ζήλο το έργο του εμπλουτισμού, της καταγραφής και της έκθεσης της αρχικής συλλογής.

Το 1970, με το νομοθετικό διάταγμα 406/70 και κατόπιν πιέσεων της Αδελφότητας προς τους αρμόδιους κρατικούς φορείς για εξεύρεση μόνιμου και κατάλληλου χώρου που θα στέγαζε τη συλλογή της, σε συνδυασμό με την πεποίθηση για την αναγκαιότητα ύπαρξης λαογραφικού μουσείου στη Βόρεια Ελλάδα, ιδρύεται, ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με έδρα τη Θεσσαλονίκη, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας (Λ.Ε.Μ.Μ.), στο οποίο παραχωρείται η χρήση του κτηρίου επί της οδού Βασιλίσσης Όλγας 68, που είναι γνωστό ως «Παλαιό Κυβερνείο». Πυρήνα των συλλογών του νέου Μουσείου αποτελεί η συλλογή της Αδελφότητας.

Το 1971 το Μουσείο υπάγεται στην εποπτεία του νεοϊδρυθέντος Υπουργείου Πολιτισμού. Μετά από εργασίες για την προσαρμογή του κτηρίου στις ανάγκες του Μουσείου, το Λ.Ε.Μ.Μ. ανοίγει τις πύλες του στο κοινό στις 18/2/1973. Το 1980 το Μουσείο, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και των νέων μουσειολογικών αντιλήψεων, αναδιοργανώνει τις εκθέσεις του τις οποίες παρουσιάζει στο κοινό στις 10/4/1981.

Το 1986 η εποπτεία του Μουσείου μεταφέρεται από το Υπουργείο Πολιτισμού στο Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης. Το 1993, με το προεδρικό διάταγμα υπ’ αριθ. 346, το Μουσείο μετονομάζεται σε Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης με επέκταση της αρμοδιότητάς του και στη Θράκη. Το 1995 οι εκθέσεις του τίθενται προσωρινά εκτός λειτουργίας για το κοινό, καθώς ξεκινούν στο κτήριο εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και ανάπλασης. Το νέο κτήριο παραδίδεται αποκατεστημένο το 2000. Το 2001 η εποπτεία του Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ. επανέρχεται στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Το 2003, με τη λειτουργία της μόνιμης έκθεσης "Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης", το Μουσείο ανοίγει και πάλι τις πόρτες του στο κοινό, εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο ζωής για τον οργανισμό. Το 2005 εγκαινιάζεται η δεύτερη μόνιμη έκθεσή του, που αφορά στις Παραδοσιακές Ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης, 1860-1960.

Σήμερα, το Μουσείο επικοινωνεί με το κοινό με πλήθος δραστηριοτήτων (μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, ημερίδες, εκδηλώσεις εκπαιδευτικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα). Παράλληλα, εμπλουτίζει τις συλλογές του με δωρεές και αγορές αντικειμένων και αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα στον τομέα της ψηφιακής τεκμηρίωσης του πολιτιστικού του αποθέματος.

Οι συλλογές του Μουσείου αποτελούνται από 20.000 περίπου αντικείμενα από κάθε υλικό, αντικείμενα σχετικά με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και με τεχνικές, όπως η υφαντική, η ραπτική, η κεντητική, η μεταλλοτεχνία, η ξυλοτεχνία, η κεραμική. Πρόκειται για αντικείμενα που εξυπηρετούσαν τις βασικές βιοτικές ανάγκες του ανθρώπου (διατροφή, στέγαση, ένδυση), αλλά και αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο της κοινωνικής και της πνευματικής ζωής του.

Πηγή: thinkfree.gr