Τουρκία: Χαρούμενη με τα μεταλλεία χρυσού; Όχι ακριβώς!

Να καταρρίπτονται ένας-ένας οι μύθοι. Οι τελευταίες ειδήσεις από την Τουρκία είναι ότι εμμέσως πλην σαφώς, οι Τουρκικές εφημερίδες κατηγορούν τις εταιρείες χρυσού για τις φωτιές του φετινού καλοκαιριού στα Όρη Kaz

Να καταρρίπτονται ένας-ένας οι μύθοι…

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Τουρκία είναι ότι εμμέσως πλην σαφώς, οι Τουρκικές εφημερίδες κατηγορούν τις εταιρείες χρυσού για τις φωτιές του φετινού καλοκαιριού στα Όρη Kaz, στη χερσόνησο Biga (σημερινό όνομα της χερσονήσου της Τρωάδας, απέναντι από τη Λέσβο).

"Αυτή είναι μια φωτιά μεταλλείου" λέει ο τίτλος του παρακάτω άρθρου και συνεχίζει:

Τα Όρη Kaz καταστρέφονται, όχι μόνο από φωτιές αλλά και από μεταλλευτικές εταιρείες.

"Όταν αρχίζει η φωτιά όλοι λένε τα πνευμόνια μας καίγονται", λέει ο εκπρόσωπος της Ένωσης Μαρμαρά για την Προστασία του Φυσικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος Akif öznal, "αλλά κανείς δε βγάζει άχνα όταν τα δέντρα κόβονται μπροστά στα μάτια μας".

Σύμφωνα με τον Öznal, η φωτιά κατέστρεψε 5.000 στρέμματα. Τα 3.000 στρέμματα ήταν δάση, ενώ τα υπόλοιπα 200 ήταν αγροτική γη και ελαιώνες.

Μια τουρκική μεταλλευτική εταιρεία θέλει να εξορύξει χαλκό και χρυσό στην περιοχή. Την εβδομάδα πριν από τη φωτιά, η εταιρεία κατέστρεψε μια δασική έκταση ίση με την έκταση που κατέστρεψε η φωτιά. Έχει ήδη κόψει 2.000 κουκουναριές και σχεδιάζει να κόψει 25.000. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί η αντίδραση σε αυτή την καταστροφή δεν είναι ποτέ τόσο έντονη όσο είναι για τη φωτιά.

Το www.evrensel.net/news αναφέρεται στην ίδια δασική πυρκαγιά και ο δημοσιογράφος εμμέσως πλην σαφώς ρίχνει ευθύνες εμπρησμού στις εταιρείες χρυσού.

Οι εταιρείες χρυσού δεν είναι ευπρόσδεκτες στην Τουρκία

Με το νέο Μεταλλευτικό Νόμο του 2004, παρά την έντονη αντίδραση τότε των πολιτών και του επιστημονικού κόσμου της χώρας, παραδόθηκαν ακτές, δάση, αρχαιολογικοί χώροι και αγροτική γη στη μεταλλευτική εκμετάλλευση. Χάρη σε αυτή την "απελευθέρωση" η Τουρκία είναι σήμερα η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα χρυσού στην Ευρώπη και προγραμματίζεται περαιτέρω επέκταση της βιομηχανίας. Υπάρχουν χιλιάδες νέα ερευνητικά έργα ήδη σε εξέλιξη, που έχουν μπει σε διαδικασία ταχείας αδειοδότησης (fast-track και στην Τουρκία) από την κυβέρνηση.

Μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα είναι στη χερσόνησο Biga, όπου βρίσκονται τα όρη Kaz και η αρχαία πόλη της Τροίας, και εκεί δραστηριοποιούνται πολλές εταιρείες σε έρευνα για μέταλλα.

Η αντίδραση είναι μεγάλη. Χωρικοί, αγρότες, περιβαλλοντολόγοι, ορειβάτες, επιστήμονες, ξενοδόχοι – σχεδόν όλοι βρίσκονται στις επάλξεις του αγώνα. Κατά τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές ειρηνικές διαδηλώσεις σε όλη τη χερσόνησο Biga, με 20.000 διαδηλωτές το 2008 στο Τσανάκαλε, μεταξύ των οποίων και αντιπρόσωποι από τη Λέσβο.

Η απειλή από την εξόρυξη χρυσού στη χερσόνησο Biga έχει γίνει ένα από τα πιο ακανθώδη περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα της χώρας, και για καλό λόγο. Μια έκταση 1.230 τετραγωνικών χιλιομέτρων της Biga έχουν παραχωρηθεί σε 15 διαφορετικές εταιρείες, τουρκικές και ξένες. Τον επόμενο χρόνο προγραμματίζεται να ξεκινήσει παραγωγή το πρώτο μεταλλείο χρυσού. Η βιομηχανία υπόσχεται θέσεις εργασίας και, αν και μερικοί το αντιμετωπίζουν θετικά, η πλειοψηφία παραμένει δύσπιστη.

Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται στα χωριά της περιοχής και οι κάτοικοι ζητούν από την κυβέρνηση να θέσει αμέσως τέρμα στις δραστηριότητες των εταιρειών εξόρυξης χρυσού.

- Όχι στους χρυσοθήρες, οπορτουνιστές, εμπρηστές! Δεν θα παραδώσουμε τα βουνά μας!
– Το βουνό Kaz είναι το σπίτι μας. Δεν πουλιέται.
– Το περιβάλλον περιμένει κι αυτό τη δημοκρατία.
– Το έδαφος της πατρίδας μας είναι ιερό και δεν θα το εγκαταλείψουμε στην τύχη του.

"Η οικονομία της περιοχής βασίζεται στον τουρισμό και τη γεωργία", λένε οι κάτοικοι. "Η εξόρυξη χρυσού θα επηρεάσει σίγουρα τον τουρισμό στην περιοχή. Ποιος θα ήθελε να κάνει ηλιοθεραπεία κοντά σε ένα φράγμα γεμάτο κυάνιο; Ή να χρησιμοποιήσει ελαιόλαδο από την περιοχή εξόρυξης;".

Πολλά από τα επιχειρήματα κατά της εξόρυξης χρυσού στη χερσόνησο της Biga αφορούν τη βλάβη που θα προκαλέσει σε άλλες κερδοφόρες βιομηχανίες της περιοχής, όπως ο τουρισμός και η παραγωγή ελαιολάδου, σε περίπτωση ρύπανσης των υπόγειων υδάτων με βαρέα μέταλλα ή κυάνιο. Η παράκτια περιοχή γύρω από τον κόλπο του Αδραμυττίου, είναι ένας από τους κύριους τουριστικούς προορισμούς της χώρας, καθώς και κέντρο ελαιοπαραγωγής γνωστό ως "η Ριβιέρα της Ελιάς". Συνολικά, περίπου 750.000 άνθρωποι απασχολούνται στον τομέα της γεωργίας στη χερσόνησο Biga. "Όλοι οι άνθρωποι και οι πολιτισμοί που έζησαν εδώ τα τελευταία 15.000 χρόνια, συνεισέφεραν κάτι σε αυτή την περιοχή, αλλά σήμερα οι εταιρείες εξόρυξης χρυσού τα ποδοπατάνε όλα σαν μπουλντόζες".

Ο άλλος σημαντικός κίνδυνος είναι η πιθανή ρύπανση των νερών. Το φράγμα από όπου παίρνει νερό η πόλη του Τσανάκαλε είναι μόλις μια ανάσα από μια προτεινόμενη δεξαμενή κυανιούχων αποβλήτων αποθήκη. Η περιοχή είναι εξαιρετικά σεισμογενής, καθώς την Biga διατρέχει το μεγάλο ενεργό ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας που το 1999 σκότωσε σχεδόν 20.000 ανθρώπους στην πόλη Izmit.

Όμως αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία σε ολόκληρη τη χώρα είναι η ευαισθησία των οικοσυστημάτων στα όρη Kaz. Με 800 είδη φυτών και πολλά ενδημικά είδη, τα βουνά Kaz είναι ένα οικολογικό διαμάντι για το οποίο όλοι οι Τούρκοι είναι περήφανοι

Πηγή: pulitzercenter.org

Το Ovacik και ο σπόρος της αντίστασης

To μεταλλείο χρυσού κοντά στο χωριό Ovacik ήταν το πρώτο μεταλλείο χρυσού στην Τουρκία. Οι κάτοικοι της περιοχής, απλοί αγρότες στην πλειοψηφία τους με τη συμπαράσταση μεγάλου μέρους του επιστημονικού κόσμου της χώρας, έδωσαν έναν επικό αγώνα ενάντια στη λειτουργία του μεταλλείου για 10 ολόκληρα χρόνια (1992-2002). Κέρδισαν την υπόθεση δυο φορές στο Ανώτατο Δικαστήριο (το Τουρκικό ΣτΕ), αλλά και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου.

Το μεταλλείο μπήκε τελικά στην παραγωγή το 2001-2002, με μια παράνομη άδεια, και έκτοτε δεν σταμάτησε ποτέ. Μπήκαν συρματοπλέγματα, ξεκίνησε η εξόρυξη που μέσα σε ελάχιστα χρόνια κατέφαγε τον γραφικό λόφο, το χωριό άδειασε. Κάπου εκεί η αντίσταση φαίνεται να τελείωσε. Ή τουλάχιστον έτσι μας λένε οι εταιρείες χρυσού και οι υπηρέτες τους. Στην Τουρκία έγιναν κι άλλα μεταλλεία, θα γίνουν κι άλλα, η χώρα είναι τώρα η μεγαλύτερη παραγωγός χρυσού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όλοι υποτίθεται ότι είναι χαρούμενοι.

Ο σπόρος της αντίστασης όμως μεταφέρθηκε με το αεράκι και πήγε και ρίζωσε σε κάθε τόπο όπου πρόκειται να ξεκινήσει έργο εκμετάλλευσης χρυσού. Φαίνεται πώς τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που λέει η προπαγάνδα των εταιρειών. Αν η εμπειρία του Ovacik που μετράει ήδη δέκα χρόνια, ήταν τόσο καλή και τα οφέλη τόσο μεγάλα, αν δηλαδή οι κάτοικοι του Ovacik, του Camkoy και των άλλων χωριών, έκαναν λάθος που αγωνίζονταν 10 χρόνια, τότε γιατί επαναλαμβάνεται η ιστορία, μέσα στην ίδια χώρα και μάλιστα τόσο κοντά; Τι πιο απλό από ένα ταξιδάκι μέχρι το Ovacik που λέγεται ότι είναι ένα σύγχρονο μεταλλείο, που λειτουργεί με υψηλότατες προδιαγραφές ασφαλείας; Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να λυθούν όλες οι αμφιβολίες;

20.000 άνθρωποι δεν διαδηλώνουν για πλάκα. Κάτι ξέρουν.

Αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ ALETHEA - HAHIKAT των Petra Holzer και Ethem Ozguven