Η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών που παρατηρείται στις μέρες μας και απειλεί να επιστρέψει την ανθρωπότητα στην προ πενικιλίνης εποχή, λόγω της αυξανόμενης αντίστασης
Παγκόσμια απειλή η κατάχρηση των αντιβιοτικών
Η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών που παρατηρείται στις μέρες μας και απειλεί να επιστρέψει την ανθρωπότητα στην προ πενικιλίνης εποχή, λόγω της αυξανόμενης αντίστασης στα αντιμικροβιακά φάρμακα, προκαλεί έντονο προβληματισμό στον επιστημονικό κόσμο. Ο κίνδυνος της εμφάνισης μιας παγκόσμιας επιδημίας από τη μείωση της δραστικότητας των αντιβιοτικών απέναντι σε συνηθισμένες λοιμώξεις, εξαιτίας της κατάχρησης τους χρόνο με το χρόνο γίνεται... όλο και πιο ορατός.
Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτηρίδια αποτελούν καθημερινό φαινόμενο σε πολλά ευρωπαϊκά νοσοκομεία, αυξάνοντας τόσο τη νοσηρότητα όσο και τη θνησιμότητα των ασθενών καθώς και τη διάρκεια νοσηλείας σε αυτά. Η εμφάνιση ανθεκτικών μικροβίων αποτελεί μέγιστο κίνδυνο Δημόσιας Υγείας λόγω του ότι οι λοιμώξεις που προκαλούν χαρακτηρίζονται ως πολύ σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή των ασθενών, με τεράστιο οικονομικό βάρος στα συστήματα υγείας αλλά και στα άτομα και ευρύτερα στην κοινωνία. Συγκεκριμένα οι νοσοκομειακές λοιμώξεις από πολυανθεκτικά μικρόβια "κοστίζουν" στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ανά έτος 37.000 ζωές καθώς και 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ κόστη νοσηλείας. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος κρατούν, τα τελευταία χρόνια, τα ηνία στην κατάχρηση αντιβιοτικών, μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.
Παρόλο που εντοπίζονται πολλοί λόγοι για τα διαφορετικά ποσοστά αντοχής που παρατηρούνται - όπως οι υποκείμενες ασθένειες, η ποιότητα της νοσοκομειακής περίθαλψης, τα ποσοστά ανοσοποίησης καθώς και διάφοροι άλλοι κοινωνικοί παράγοντες - ως κύρια αιτία της ανάπτυξης αντοχής των μικροβίων στα διάφορα αντιβιοτικά χαρακτηρίζεται η αλόγιστη χρήση τους. Έτσι, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών είναι αναγκαίο να περιοριστεί δραστικά η ανεξέλεγκτη χρήση τους στον άνθρωπο, στην κτηνοτροφία καθώς και στην εντατική ιχθυοκαλλιέργεια, διότι εντοπίζεται σαφής διασύνδεση μεταξύ χρήσης αντιβιοτικών για κτηνιατρικούς σκοπούς και ανάπτυξης αντιμικροβιακής αντοχής στους ανθρώπους.
Επιπρόσθετα είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί και το ζήτημα της ανεξέλεγκτης απόρριψης ληγμένων ή "οικιακών" φαρμάκων στα απορρίμματα μας, αφού με τον τρόπο αυτό ίχνη αντιβιοτικών ουσιών καταλήγουν τόσο στο πόσιμο νερό, όσο και στο έδαφος που καλλιεργούμε και κατά συνέπεια στην τροφική ανθρώπινη αλυσίδα.
Η εξάλειψη του φαινομένου της αλόγιστης χρήσης και πώλησης αντιμικροβιακών ουσιών σε ολόκληρη την αλυσίδα διακίνησης και εφοδιασμού φαρμάκων θα πρέπει να αποτελεί τον βασικό πυλώνα μιας εθνικής αλλά και παγκόσμιας στρατηγικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Καταλυτικός παράγοντας θα πρέπει επίσης να είναι και η αυστηρή και ελεγχόμενη παράλληλα συνταγογράφηση με τη βοήθεια κατευθυντήριων οδηγιών ορθολογιστικής χρήσης. Δια τούτο είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Βοηθητικό εργαλείο επίσης αποτελεί η συνταγματική υποχρέωση στην Ε.Ε, μέσω της συνθήκη της Λισσαβόνας, της εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης. Επιπρόσθετα, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε το 2001 σύσταση ζητώντας από τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν δράσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η συνετή χρήση αντιβιοτικών (2002/77/EΚ). Η σημαντικότητα της εφαρμογής των προαναφερθέντων από τα κράτη μέλη στηρίζεται στο γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν η ανθρωπότητα δεν αντέδρασε έγκαιρα στα πρώτα ανησυχητικά μηνύματα της επιστημονικής κοινότητας απέναντι σε λανθασμένες καθημερινές πρακτικές, με δραματικές συνέπειες. Σ’ αυτή την κατηγορία απειλών εντάσσεται και η κατάχρηση αντιβιοτικών.
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος ως ζωτικής σημασίας μέτρο κρίνεται και η ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση ερευνητικών φορέων, κέντρων, επαγγελματιών υγείας αλλά και πρωτίστως του κοινού σχετικά με την ορθή χρήση αντιβιοτικών. Προς τούτο, στα πλαίσια της ετήσιας εκστρατείας "Ευρωπαϊκή Μέρα Επαγρύπνησης για τα Αντιβιοτικά" που συντονίζεται από την Ε.Ε. μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Επιδημιών (ECDC), έχει καθιερωθεί η 18η Νοεμβρίου ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Αντιβιοτικών με κύριο στόχο να τονιστεί η σημασία της υπεύθυνης χρήσης αντιβιοτικών, θέτοντας τέλος στην περιττή χρήση τους και ενθαρρύνοντας το κοινό να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες των γιατρών αναφορικά με την ορθή λήψη αντιβιοτικών σκευασμάτων.
του Μάριου Γενακρίτη, Αντιπροέδρου "Φαρμακοποιών του Κόσμου – Κύπρου"
B.Sc Pharmacy - M.Sc Health Management
European Medicines Agency (EMA)
Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτηρίδια αποτελούν καθημερινό φαινόμενο σε πολλά ευρωπαϊκά νοσοκομεία, αυξάνοντας τόσο τη νοσηρότητα όσο και τη θνησιμότητα των ασθενών καθώς και τη διάρκεια νοσηλείας σε αυτά. Η εμφάνιση ανθεκτικών μικροβίων αποτελεί μέγιστο κίνδυνο Δημόσιας Υγείας λόγω του ότι οι λοιμώξεις που προκαλούν χαρακτηρίζονται ως πολύ σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή των ασθενών, με τεράστιο οικονομικό βάρος στα συστήματα υγείας αλλά και στα άτομα και ευρύτερα στην κοινωνία. Συγκεκριμένα οι νοσοκομειακές λοιμώξεις από πολυανθεκτικά μικρόβια "κοστίζουν" στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ανά έτος 37.000 ζωές καθώς και 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ κόστη νοσηλείας. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος κρατούν, τα τελευταία χρόνια, τα ηνία στην κατάχρηση αντιβιοτικών, μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.
Παρόλο που εντοπίζονται πολλοί λόγοι για τα διαφορετικά ποσοστά αντοχής που παρατηρούνται - όπως οι υποκείμενες ασθένειες, η ποιότητα της νοσοκομειακής περίθαλψης, τα ποσοστά ανοσοποίησης καθώς και διάφοροι άλλοι κοινωνικοί παράγοντες - ως κύρια αιτία της ανάπτυξης αντοχής των μικροβίων στα διάφορα αντιβιοτικά χαρακτηρίζεται η αλόγιστη χρήση τους. Έτσι, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών είναι αναγκαίο να περιοριστεί δραστικά η ανεξέλεγκτη χρήση τους στον άνθρωπο, στην κτηνοτροφία καθώς και στην εντατική ιχθυοκαλλιέργεια, διότι εντοπίζεται σαφής διασύνδεση μεταξύ χρήσης αντιβιοτικών για κτηνιατρικούς σκοπούς και ανάπτυξης αντιμικροβιακής αντοχής στους ανθρώπους.
Επιπρόσθετα είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί και το ζήτημα της ανεξέλεγκτης απόρριψης ληγμένων ή "οικιακών" φαρμάκων στα απορρίμματα μας, αφού με τον τρόπο αυτό ίχνη αντιβιοτικών ουσιών καταλήγουν τόσο στο πόσιμο νερό, όσο και στο έδαφος που καλλιεργούμε και κατά συνέπεια στην τροφική ανθρώπινη αλυσίδα.
Η εξάλειψη του φαινομένου της αλόγιστης χρήσης και πώλησης αντιμικροβιακών ουσιών σε ολόκληρη την αλυσίδα διακίνησης και εφοδιασμού φαρμάκων θα πρέπει να αποτελεί τον βασικό πυλώνα μιας εθνικής αλλά και παγκόσμιας στρατηγικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Καταλυτικός παράγοντας θα πρέπει επίσης να είναι και η αυστηρή και ελεγχόμενη παράλληλα συνταγογράφηση με τη βοήθεια κατευθυντήριων οδηγιών ορθολογιστικής χρήσης. Δια τούτο είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Βοηθητικό εργαλείο επίσης αποτελεί η συνταγματική υποχρέωση στην Ε.Ε, μέσω της συνθήκη της Λισσαβόνας, της εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης. Επιπρόσθετα, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε το 2001 σύσταση ζητώντας από τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν δράσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η συνετή χρήση αντιβιοτικών (2002/77/EΚ). Η σημαντικότητα της εφαρμογής των προαναφερθέντων από τα κράτη μέλη στηρίζεται στο γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν η ανθρωπότητα δεν αντέδρασε έγκαιρα στα πρώτα ανησυχητικά μηνύματα της επιστημονικής κοινότητας απέναντι σε λανθασμένες καθημερινές πρακτικές, με δραματικές συνέπειες. Σ’ αυτή την κατηγορία απειλών εντάσσεται και η κατάχρηση αντιβιοτικών.
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος ως ζωτικής σημασίας μέτρο κρίνεται και η ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση ερευνητικών φορέων, κέντρων, επαγγελματιών υγείας αλλά και πρωτίστως του κοινού σχετικά με την ορθή χρήση αντιβιοτικών. Προς τούτο, στα πλαίσια της ετήσιας εκστρατείας "Ευρωπαϊκή Μέρα Επαγρύπνησης για τα Αντιβιοτικά" που συντονίζεται από την Ε.Ε. μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Επιδημιών (ECDC), έχει καθιερωθεί η 18η Νοεμβρίου ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Αντιβιοτικών με κύριο στόχο να τονιστεί η σημασία της υπεύθυνης χρήσης αντιβιοτικών, θέτοντας τέλος στην περιττή χρήση τους και ενθαρρύνοντας το κοινό να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες των γιατρών αναφορικά με την ορθή λήψη αντιβιοτικών σκευασμάτων.
του Μάριου Γενακρίτη, Αντιπροέδρου "Φαρμακοποιών του Κόσμου – Κύπρου"
B.Sc Pharmacy - M.Sc Health Management
European Medicines Agency (EMA)
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω