Δαμάζοντας τα μαύρα σύννεφα

Για όσους πιστεύουν και γράφουν στα social media ότι τα αεροπλάνα μας ψεκάζουν και "βλέπουν" επιδρομές αγνώστων αεροσκαφών, μυστικές πτήσεις, περίεργα σύννεφα και ύποπτες χρηματοδοτήσεις

Η εταιρεία τροποποίησης καιρού και το πρόγραμμα χαλαζικής προστασίας του ΕΛΓΑ

Για όσους πιστεύουν και γράφουν στα social media ότι τα αεροπλάνα μας ψεκάζουν και "βλέπουν" επιδρομές αγνώστων αεροσκαφών, μυστικές πτήσεις, περίεργα σύννεφα και ύποπτες χρηματοδοτήσεις, δημοσιεύουμε -μήπως και "ξεστραβωθούν"- το ρεπορτάζ της Μαρίας Ριτζαλέου (17/5/2011) για την ελληνική εταιρεία τροποποίησης καιρού που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη και για το πρόγραμμα χαλαζικής προστασίας του ΕΛΓΑ που υλοποιείται εδώ και πολλά χρόνια.

Το αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης έχουν ως βάση τα τρία ειδικά αεροσκάφη που σχεδόν καθημερινά επιχειρούν, σε ύψος 15.000 - 25.000 πόδια, εναντίον του πιο επικίνδυνου εχθρού για τις αγροτικές καλλιέργειες. Βομβαρδίζουν και διαλύουν με ιωδιούχο άργυρο τα μαύρα σύννεφα που με το χαλάζι που μεταφέρουν απειλούν με ολική καταστροφή καλλιέργειες στους κάμπους.

Το Piper Cheyenne II (PA-31T) σηκώθηκε γρήγορα στον αέρα από τον διάδρομο του αεροδρομίου «Μακεδονία» και με έναν ελιγμό βρέθηκε σε τροχιά που θα το οδηγήσει κατευθείαν στον στόχο και στη μάχη… Οι φλέβες στον λαιμό του Γιώργου Iορδανίδη, του πλέον έμπειρου χειριστή, πρήστηκαν, η αδρεναλίνη έφτασε στο κόκκινο. Κράτησε το πηδάλιο σταθερά, μετρούσε την ανάσα του μία προς μία, σταμάτησε να σκέφτεται οτιδήποτε άλλο. Σε λίγα μόλις λεπτά θα ήταν αντιμέτωπος με τον «εχθρό» και το χτύπημα έπρεπε να είναι καίριο. Δεν χωρούσε περιθώριο λάθους. Το μαύρο πυκνό σύννεφο ήταν μπροστά του και εκείνος με περισσή ψυχραιμία θα έμπαινε μέσα του. Το Piper Cheyenne II άνοιξε την… κοιλιά του και ξέρασε ρουκέτες-φυσίγγια.

Παρόμοιες επιχειρήσεις γίνονται σχεδόν καθημερινά στη διάρκεια του θερινού εξαμήνου από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» προς τον κάμπο της κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και μακρύτερα, στον Θεσσαλικό κάμπο, από τρία αεροσκάφη που χτυπούν τα χαλαζοφόρα νέφη και προσφέρουν ομπρέλα προστασίας σε πάνω από 5 εκατομμύρια στρέμματα με καλλιέργειες κυρίως σιτηρών, βαμβακιού και οπωροφόρων δέντρων.

Ετοιμότητα. Το τελικό τσεκ λίγο πριν την απογείωση

Το πρόγραμμα υλοποιείται από τον EΛΓA και την εταιρεία Γενικών Αεροπορικών Εφαρμογών 3Δ A.E. -έπειτα από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό που διενεργείται κάθε πενταετία- κάθε χρόνο από τον Απρίλιο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, με έδρα το αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης. Κοστίζει περίπου 2,5 εκατ. ευρώ το χρόνο, τα οποία είναι λιγότερα από όσα θα έδινε ο ΕΛΓΑ για αποζημιώσεις από τυχόν καταστροφές σε καλλιέργειες έπειτα από χαλαζόπτωση, και κινητοποιεί 2 ραντάρ, 3 αεροσκάφη, 10 πιλότους και 12 μετεωρολόγους, οι οποίοι βρίσκονται σε 24ωρη επιφυλακή, 7 ημέρες την εβδομάδα.

«Οι επιχειρήσεις γίνονται σε ακραίες συνθήκες. Από τη στιγμή που το ραντάρ θα δώσει σήμα ότι έρχεται χαλαζοφόρο νέφος, έχουμε μισή ώρα για να φτάσει στην καταιγίδα το αεροσκάφος και να το βομβαρδίσει, με φυσίγγια ιωδιούχου άργυρου», λέει ο διευθυντής του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών του EΛΓA, Μιχάλης Σιούτας. Τα δύο ραντάρ της εταιρείας είναι εγκατεστημένα στο Φίλυρο Θεσσαλονίκης και στο Λιόπρασο Τρικάλων. Είναι τηλεχειριζόμενα και στέλνουν εικόνα γραφικών στο αεροδρόμιο «Μακεδονία». Παλαιότερα ήταν επανδρωμένα, σήμερα είναι τηλεχειριζόμενα. Τα ραντάρ καιρού είναι όργανα τηλεσκόπησης και ανιχνεύουν τα νέφη και την καταιγίδα σε μακρινή απόσταση. Με απλά λόγια, τα υπολογιστικά συστήματα του αεροδρομίου «Μακεδονία» στέλνουν ακτινοβολία στις βάσεις των ραντάρ και η επιστρεφόμενη ακτινοβολία δείχνει τι συμβαίνει στον ουρανό.

«Εμείς βλέπουμε τα σύννεφα και τα διαβάζουμε», εξηγούν οι μετεωρολόγοι. «Με συνεχή παρατήρηση και τη βοήθεια της εμπειρίας μας, μπορούμε να καταλάβουμε αν αυτό που θα ακολουθήσει είναι μια έντονη καταιγίδα ή θα συνοδεύεται από μια ισχυρή χαλαζόπτωση. Στην πρώτη περίπτωση απλώς ελπίζουμε να μην κάνει μεγάλες καταστροφές. Στη δεύτερη περίπτωση πρέπει να δράσουμε άμεσα και να… τσακίσουμε το χαλάζι», λένε οι μετεωρολόγοι του Κέντρου.

Τα νέφη χρωματίζονται στα κομπιούτερ με μπλε χρώμα όταν ο ουρανός είναι καθαρός και κίτρινο όταν πλησιάζει η καταιγίδα. Μόλις εμφανιστούν τα πρώτα κίτρινα νέφη σηκώνονται τα αεροσκάφη και κάνουν περιπολία κοντά στην επικίνδυνη περιοχή. Όταν τα νέφη γίνουν κόκκινα -ξεσπάει η μπόρα- ξεκινά η επιχείρηση. Τα αεροσκάφη μπαίνουν στην ουρά της καταιγίδας και ξεκινούν τις διαδρομές σποράς. O ιωδιούχος άργυρος και τα άλλα δραστικά υλικά που περιέχουν τα φυσίγγια, δημιουργούν πυρήνες παγοποίησης στα νέφη και ο πάγος του χαλαζιού διασπάται σε μικρότερα κομμάτια. Έτσι πέφτει πρόωρα είτε με τη μορφή βροχής είτε με τη μορφή πολύ ψιλού χαλαζιού που δεν προκαλεί καταστροφές.

«Δυστυχώς δεν αποφεύγουμε 100% τον κίνδυνο. H εμπειρία δείχνει και τις προτεραιότητες και πάντα στόχος είναι να περιοριστούν οι καταστροφές, αν δεν μπορούν να αποφευχθούν», εξηγεί ο αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου, Δημήτρης Φόρης.

Οι πιλότοι επιχειρούν μέρα-νύχτα, συνήθως κάτω από ακραίες συνθήκες εργασίας, με έντονες αναταράξεις και θερμοκρασίες -10 βαθμών Κελσίου, ενώ είναι γνωστό πως τα επιβατικά αεροσκάφη σε παρόμοιες περιπτώσεις όταν πλησιάζουν σε καταιγίδες παίρνουν εντολή από τον πύργο ελέγχου να αλλάξουν πορεία και να απομακρυνθούν με ασφάλεια από αυτήν.

Επικοινωνία. Στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του EΛΓA, οι μετεωρολόγοι
είναι σε συνεχή επαφή με τον πύργο ελέγχου και τα αεροσκάφη που επιχειρούν

«Οι αποστολές έχουν μεγάλο ρίσκο. Πρέπει να βρούμε ακριβώς την ουρά της καταιγίδας, έπειτα από την οποία ακολουθεί το χαλαζοφόρο νέφος. Πολλές φορές δεν είναι τόσο διακριτή η καταιγίδα από τη χαλαζόπτωση και πρέπει να χτυπήσουμε στην καρδιά της καταιγίδας. Τα αεροσκάφη "παλαντζάρουν", οι αναταράξεις είναι έντονες, η ορατότητα περιορισμένη στο μηδέν, σε αυτές τις περιπτώσεις η εμπειρία και η ψυχραιμία είναι ο πολυτιμότερος σύμμαχός μας», μας λένε οι πιλότοι.

Τη νύχτα, ο παράγοντας ρίσκο πολλαπλασιάζεται. Το σκοτάδι εμποδίζει την καλή αποτύπωση του ορίζοντα και τότε γίνεται χρήση των οργάνων του αεροσκάφους. Στην καμπίνα των αεροσκαφών είναι εγκατεστημένος ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο οποίος συλλέγει διάφορα δεδομένα μέσω της συσκευής GPS και ειδικού λογισμικού. Αυτό βοηθά τον κυβερνήτη όχι μόνο να ακολουθεί μια ασφαλή πορεία, αλλά και να κάνει με ακρίβεια τη διασπορά των φυσιγγίων.

H εκπαίδευση των πιλότων είναι συνεχής, αφού επιχειρούν μέσα σε ακραία καιρικά φαινόμενα

Tα PA-31T πετούν σε ύψος 15.000 - 25.000 ποδιών, αναπτύσσουν ταχύτητα κοντά στα 400 χλμ./ώρα (τα συγκεκριμένα αεροσκάφη τροποποίησης καιρού πιάνουν μέχρι και 525 χλμ/ώρα) και μπορούν να ρίξουν μέχρι και 900 φυσίγγια των 20 γρ. το καθένα, αν επιχειρούν και τα τρία αεροσκάφη ταυτόχρονα. Τα καύσιμα επαρκούν για επιχειρησιακή πτήση διάρκειας περίπου 3½ ωρών και το πλήρωμα είναι πάντα ένας κυβερνήτης και ένας συγκυβερνήτης. H εταιρεία 3Δ μπορεί να διαθέσει μέχρι και 10 πιλότους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ξένοι, (Γάλλοι, Βρετανοί), ενώ το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του EΛΓA έχει 2 πιλότους αποκλειστικής απασχόλησης.

Πάνω από τα σύννεφα σε ύψος 15.000 - 25.000 πόδια

Όπλο ο ιωδιούχος άργυρος

Τα φυσίγγια είναι σε τρεις φορείς στην κοιλιά του αεροσκάφους ανά 102 σε κάθε φορέα, ενώ υπάρχουν και φορείς στα φτερά. Τα φυσίγγια περιέχουν κατά βάση ιωδιούχο άργυρο, γιατί η κρυσταλλική δομή του είναι παραπλήσια με αυτήν του πάγου. Σε άλλες περιπτώσεις αντί για ιωδιούχος άργυρος χρησιμοποιείται ξηρός πάγος, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι το ίδιο θετικά. Σε πειράματα που έγιναν παλαιότερα στις HΠA, στον Καναδά, στη Γαλλία και στη Γερμανία η χρήση του ξηρού πάγου έδειξε άλλες φορές ότι υπήρξε μείωση της χαλαζόπτωσης 30-70%, άλλες φορές όμως ήταν απογοητευτικά, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις στην Αργεντινή όταν χρησιμοποιήθηκε η μέθοδός αυτή σε καταιγίδες με χαλαζοφόρα νέφη, παρατηρήθηκε ακόμη και αύξηση της χαλαζόπτωσης.

Οι ειδικοί σημειώνουν ότι η χρήση φυσιγγίων ιωδιούχου άργυρου δεν χρησιμοποιείται πάντα και παντού μόνο για τις αγροτικές εκτάσεις. Μάλιστα, στον Καναδά, προγράμματα χαλαζικής προστασίας γίνονται περισσότερο σε… αστικές περιοχές, καθώς στη χρηματοδότησή τους συμμετέχουν σε μεγάλο ποσοστό οι ασφαλιστικές εταιρείες. Αυτές τις ενδιαφέρει να προστατεύονται στέγες σπιτιών και παρμπρίζ αυτοκινήτων από το χαλάζι και όχι οι καλλιέργειες.

Τα όπλα. Τα αεροσκάφη έχουν στα φτερά τους
δύο φορείς με 12 φυσίγγια ιωδιούχου άργυρου ο καθένας

Το πρόγραμμα χαλαζικής προστασίας εφαρμόζεται -από το 1981 πιλοτικά και από το 1984 επιχειρησιακά- σε δύο περιοχές στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα, ενώ κάποιες προτάσεις για επέκτασή του και σε άλλες περιοχές δεν προχώρησαν.

«H επιλογή του θερινού εξαμήνου δεν είναι τυχαία. Τότε υπάρχουν οι περισσότερες καλλιέργειες και υπάρχει ανάγκη προστασίας τους. Τυχαία δεν είναι και η επιλογή των δύο περιοχών, της κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, καθώς εκεί υπάρχουν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Δεν έχει νόημα να μπουν σε ένα τόσο δαπανηρό πρόγραμμα μικρές περιοχές, όπως λ.χ. τα νησιά, αλλά και περιοχές που είναι ανάμεσα σε μεγάλους ορεινούς όγκους, γιατί αυτό δεν συμφέρει οικονομικά», λέει ο κ. Φόρης.

Ανοιχτή γραμμή. Σε συνεχή επικοινωνία με το έδαφος και το μετεωρολογικό σταθμό

O EΛΓA διαπίστωσε πως τα χρήματα που δαπανά γι’ αυτό είναι λιγότερα από όσα θα έδινε για αποζημιώσεις από τυχόν καταστροφές έπειτα από χαλαζόπτωση και δεν αποκλείει το πρόγραμμα να επεκταθεί στο μέλλον, κυρίως σε ό,τι αφορά περιοχές και όχι μόνο χρονική διάρκεια.

Οι πιλότοι παίρνουν
τις τελευταίες οδηγίες

H εταιρεία 3Δ A.E. είναι ελληνικών συμφερόντων και έχει την έδρα της στη Θεσσαλονίκη, ενώ απασχολεί συνολικά 30 εργαζόμενους και ο ετήσιος τζίρος της ξεπερνά τα 7 εκατ. ευρώ. Διαθέτει τρία αεροσκάφη Piper Cheyenne, 10 πιλότους και όλο τον εξοπλισμό (σε φυσίγγια) για το πρόγραμμα αυτό και άλλα παρόμοια, όπως ψεκασμούς για την καταπολέμηση των κουνουπιών.

Παράλληλα, έχει αναλάβει τη συνεχή εκπαίδευση των πιλότων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, αλλά και την άσκησή τους, ώστε να είναι σε διαρκή ετοιμότητα. Σήμερα, όπως μας λέει ο ιδιοκτήτης της, Δημήτρης Σκεπαστιανός, πραγματοποιεί παρόμοιες επιχειρήσεις για τη χαλαζική προστασία και ψεκασμούς για την καταπολέμηση των κουνουπιών στη Σλοβενία, στην Αυστρία και στη Γερμανία, ενώ ετοιμάζεται να μπει στην αγορά της Συρίας, του Ιράν και του Άμπου Ντάμπι. «Το μυστικό της επιτυχίας μας είναι η σωστή οργάνωση, η υπευθυνότητα, η άμεση ανταπόκριση στις δεσμεύεις μας και η καλή συντήρηση των συστημάτων μας», λέει ο ιδιοκτήτης της εταιρείας.

«Βόμβες». Τα μαύρα σύννεφα διαλύονται με ιωδιούχο άργυρο

Παρέμβαση στη φύση, αλλά για καλό σκοπό…

Με παρόμοια τεχνική γίνονται ανάστροφα προγράμματα, για την αύξηση της βροχόπτωσης. Όπως είχε γίνει το 1991, όταν η Αθήνα πλήττονταν από παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας και αεροσκάφη βομβάρδισαν τα σύννεφα με ιωδιούχο άργυρο πάνω από τον Μόρνο. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν τα ποσοστά της βροχόπτωσης κατά 20%, συγκριτικά με το προηγούμενο διάστημα. Οι αντιρρήσεις για το πρόγραμμα είναι πολλές και προέρχονται κυρίως από όσους υποστηρίζουν ότι είναι μια μορφή παρέμβασης στη φύση. «Είναι πράγματι παρέμβαση, αλλά γίνεται προς όφελος των αγροτών και των καλλιεργειών», απαντούν οι ειδικοί επικαλούμενοι περιβαλλοντικές έρευνες.

Ρεπορτάζ: Μαρία Ριτζαλέου, Φωτογραφίες: Άγγελος Γιωτόπουλος
Πηγή: Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

[post_ads]