Αστικός κώδικας ή Σαρία;

Ενενήντα χρόνια από τη συνθήκη της Λωζάννης, που ρυθμίζει μεταξύ άλλων τα των μουσουλμάνων στη Θράκη, η εφαρμογή της σαρίας, του ισλαμικού δικαίου δηλαδή, προκαλεί συζητήσεις στους κόλπους της μειονότητας, αλλά και στον νομικό

Ενενήντα χρόνια από τη συνθήκη της Λωζάννης, που ρυθμίζει μεταξύ άλλων τα των μουσουλμάνων στη Θράκη, η εφαρμογή της σαρίας, του ισλαμικού δικαίου δηλαδή, προκαλεί συζητήσεις στους κόλπους της μειονότητας, αλλά και στον νομικό και πολιτικό κόσμο γενικότερα.

Μια απόφαση, πρόσφατα, του Αρείου Πάγου, με αφορμή την αμφισβήτηση διαθήκης αποθανόντος μουσουλμάνου στη Ροδόπη, έφερε στο προσκήνιο τη σαρία, ενώ απασχόλησε και τη διημερίδα που οργάνωσε στην Κομοτηνή για τη συνθήκη της Λωζάννης το ΕΛΙΑΜΕΠ.

Ο εν λόγω αποθανών είχε συντάξει σε συμβολαιογράφο τη διαθήκη του αφήνοντας το σύνολο της περιουσίας του, αποτελούμενης από ακίνητα στην Ελλάδα και την Τουρκία κ.ά., στη σύζυγό του, δεδομένου ότι δεν είχε παιδιά. Ωστόσο η αδελφή του, με το αιτιολογικό ότι ως μουσουλμάνος ο αδελφός της δεν είχε δικαίωμα να συντάξει διαθήκη καθώς δεν το προβλέπει η σαρία, προσέφυγε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Ροδόπης ζητώντας την ακύρωσή της. Μάλιστα, στην αγωγή της διεκδικούσε μέρος της περιουσίας με το αιτιολογικό ότι αυτό επιβάλλει το ισλαμικό κληρονομικό δίκαιο.

Το δικαστήριο απέρριψε το αίτημά της με το αιτιολογικό ότι υπερισχύει ο αστικό κώδικας και επομένως, ως Έλληνας πολίτης, ο εκλιπών συνέταξε νόμιμα τη διαθήκη. Με το ίδιο σκεπτικό και το Εφετείο απέρριψε το αίτημά της για ακύρωση της απόφασης του Πρωτοδικείου και κατόπιν αυτού η ενδιαφερόμενη προσέφυγε στον Άρειο Πάγο, όπου το αρμόδιο τμήμα του αποφάνθηκε πως ο θανών δεν είχε δικαίωμα να συντάξει διαθήκη, επειδή στους μουσουλμάνους εφαρμόζεται το δίκαιο της σαρίας, και ανέπεμψε την υπόθεση προς εκδίκαση και πάλι στο Εφετείο Θράκης.

Τώρα η σύζυγος του αποθανόντος σχεδιάζει να προσφύγει στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, ενώ χιλιάδες άλλες διαθήκες που έχουν συνταχθεί με βάση τον αστικό κώδικα κινδυνεύουν να βρεθούν «στον αέρα», καθώς πολλοί μουσουλμάνοι, αψηφώντας τη σαρία, συνέτασσαν τα έγγραφα σε συμβολαιογράφους.

Σαρία ή αστικός κώδικας; Ποιο δίκαιο υπερισχύει επί του προκειμένου;

Η σαρία στη μουσουλμανική κοινωνία της Θράκης ισχύει μόνο ως προς το οικογενειακό δίκαιο και υποθέσεις που αφορούν σε κληρονομικά.

Σε τέτοιου είδους ζητήματα ο θρησκευτικός ηγέτης, ο μουφτής δηλαδή, λειτουργεί και ως ιεροδικαστής απονέμοντας το ισλαμικό δίκαιο, με την όποια απόφασή του, ωστόσο, να επικυρώνεται τύποις από το δικαστήριο. Μάλιστα, με νόμο του κράτους, το 1990, εκχωρείται και επισήμως το δικαίωμα άσκησης δικαστικών αρμοδιοτήτων στους μουφτήδες, σε ζητήματα του είδους.

Μπορεί στ’ αλήθεια σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρχές του 21ου αιώνα, τα ιεροδικεία να υποκαθιστούν τον συντεταγμένο νομικό πολιτισμό της; Η αυθόρμητη απάντηση είναι όχι. Όμως το θέμα της σαρίας αγγίζει το ακανθώδες ζήτημα της εκλογής των μουφτήδων, που έχει πολλές προεκτάσεις.

Σταύρος Τζίμας

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ