Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης: Το ξεκίνημα ενός νέου θεσμού

Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης θεσμοθετείται για πρώτη φορά πανελληνίως στο άρ. 77 του ν. 3852/2010 (νόμος για τον Καλλικράτη), σύμφωνα με το οποίο ο Συμπαραστάτης “δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων

του Χρήστου Βασματζίδη

Α. Η πρόβλεψη του θεσμού του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης

Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης θεσμοθετείται για πρώτη φορά πανελληνίως στο άρ. 77 του ν. 3852/2010 (νόμος για τον Καλλικράτη), σύμφωνα με το οποίο ο Συμπαραστάτης “δέχεται... καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του Δήμου, των νομικών του προσώπων και των επιχειρήσεών του και διαμεσολαβεί προκειμένου να επιλυθούν τα σχετικά προβλήματα”.

Στην αιτιολογική έκθεση του παραπάνω νόμου αναφέρεται ότι “…τα πολυσυζητημένα προβλήματα κακοδιοίκησης στους δήμους, τα παράπονα αρκετών πολιτών για μεροληψία και επιλεκτική πρόσβαση στα κέντρα αποφάσεων των δημοτικών αρχών, αλλά και η υπερφόρτωση του δημάρχου από αιτήματα και παράπονα μεμονωμένων πολιτών και ομάδων, καθιστούν αναγκαία την καθιέρωση ενός νέου θεσμού διαμεσολάβησης μεταξύ διοικούμενων και δημοτικών αρχών και υπηρεσιών. Ο συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης θα έχει ως αποστολή την έγκαιρη καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, τη διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών, την βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και την αποσυμφόρηση του δημάρχου και άλλων αιρετών οργάνων του δήμου από την ασφυκτική και συχνά, παραλυτική, συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών…”.

Είχα την τιμή να εκλεχθώ Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης του Δήμου Αλεξανδρούπολης, στην συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Αλεξανδρούπολης στις 10.2.2011.

Μου ανατέθηκε λοιπόν το μεγάλο καθήκον. Αυτό που μοιάζει περιττή πολυτέλεια, με τη συνεχή δουλειά και προσπάθεια να το αναδείξω ως ένα χρήσιμο και απαραίτητο στοιχείο, που αρμόζει και πρέπει να υπάρχει σε έναν σύγχρονο ευρωπαϊκό Δήμο. Άλλωστε είναι γνωστό ότι ο θεσμός αυτός λειτουργεί εδώ και δεκαετίες σε πολλές χώρες της Ευρώπης όπως η Γερμανία, η Αγγλία, η Ιταλία κλπ, με αρμοδιότητες μάλιστα που απλώνονται σε διάφορους τομείς της Διοίκησης και σε διάφορους κοινωνικούς τομείς και δεν περιορίζεται μόνο στις υπηρεσίες του εκάστοτε Δήμου.

Στην ετήσια έκθεση πεπραγμένων του έτους 2011, (www.alexpolis.gr/assets/APOLOGISMOS_SYMBARASTATI_2011.pdf) έγραφα ότι όλη η κινητικότητα που αφορά τον θεσμό, είχε έναν επιπλέον σκοπό: την αναγνώριση και την ανάδειξη του θεσμού ως κάτι καινούριου που χρειάζεται την προσοχή όλων, τόσο των αιρετών όσο και των υπηρεσιακών του Δήμου. Διότι βρίσκεται έξω από τη λογική της άσκησης της πολιτικής. Βρίσκεται επίσης έξω από τη λογική της εργασίας του δημοσίου υπαλλήλου. Ως εκ τούτου λειτουργεί διαφορετικά, και αυτό δεν είναι αυτονόητο αλλά υποχρεωτικό.

Δεν ήταν εύκολο να εμπεδωθεί ο καινούριος θεσμός. Δεν ήταν εύκολη η κατανόηση των αρμοδιοτήτων του, σε μία κοινωνία, που σε γενικές γραμμές δεν έχει συνηθίσει στις συμβιβαστικές ή διαμεσολαβητικές προσπάθειες εξεύρεσης λύσης.

Και αυτό άλλωστε ήταν το μεγάλο στοίχημα. Η συνειδητοποίηση όλων των μερών στα οποία αναφέρεται ο Συμπαραστάτης (αιρετοί, δημοτικές υπηρεσίες, δημότες αλλά και υπηρεσίες εκτός Δήμου όπως π.χ. αστυνομική διεύθυνση, πρωτοδικεία, και όπου αλλού χρειάστηκε η εμπλοκή του θεσμού), ότι πρόκειται για έναν θεσμό διαμεσολάβησης, που έχει ως σκοπό την επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν από τις υπηρεσίες του Δήμου (και των νομικών του προσώπων), στις σχέσεις τους με το κοινό.

Β. Σκέψεις για την κατάργηση του θεσμού

Όπως κάθε τι καινούριο, έτσι και ο θεσμός του Συμπαραστάτη δεν ξέφυγε από την καχυποψία που γεννά η χλιαρή και επιδερμική αντιμετώπιση κάθε σοβαρού θέματος. Καμία συζήτηση για το νέο θεσμό δεν έλαβε χώρα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καμία ενημέρωση των πολιτών, καμία προσεγμένη εγκύκλιος που θα λειτουργεί και ως ένας οδηγός αρμοδιοτήτων και διαχείρισης προβλημάτων. Από δύο άρθρα και μόνο στηριχτήκαμε οι είκοσι εννέα πρώτοι δημοτικοί συμπαραστάτες και πέντε περιφερειακοί και μ’ αυτά τα άρθρα συνεχίσαμε όταν μείναμε πλέον δέκα έξι δημοτικοί συμπαραστάτες και τέσσερις περιφερειακοί.

Το δυσάρεστο ήταν ότι ο θεσμός απαξιώθηκε πριν ακόμη αρχίσει να εφαρμόζεται στην πράξη. Εκατόν εβδομήντα δύο Καλλικρατικοί Δήμοι με πληθυσμό πάνω από είκοσι χιλιάδες κατοίκους είχαν υποχρέωση να εκλέξουν Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, και όπως προαναφέρθηκε εκλέχθηκαν σε είκοσι εννέα και αυτή τη στιγμή λειτουργούν μόνο δέκα έξι.

Πολλοί εστίασαν στο γεγονός ότι για την επιλογή του προσώπου του Συμπαραστάτη από τα δημοτικά συμβούλια, απαιτούνταν αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων των μελών, που σημαίνει ότι η εκάστοτε πλειοψηφία της δημοτικής αρχής δεν έφτανε για την επιλογή, αλλά χρειαζόταν και η συνδρομή των υπολοίπων παρατάξεων.

Η μη εκλογή λοιπόν, από την συντριπτική πλειοψηφία των δημοτικών συμβουλίων δεν μπορεί παρά να σημαίνει την έλλειψη ενός ειλικρινούς διαλόγου, για το τι είναι ο θεσμός, ποια η λειτουργία του και πως θα πραγματοποιηθεί αυτή. Φυσικά η όποια προσπάθεια για την εξεύρεση ενός κοινώς αποδεκτού προσώπου, σε μερικές περιπτώσεις αναιρέθηκε από τις ίδιες τις υποψηφιότητες, οι οποίες προέρχονταν από θέσεις σε ψηφοδέλτια των δημοτικών παρατάξεων.

Μεγάλο ρόλο στην πρώιμη απαξίωση του θεσμού, έπαιξε και η ελλιπής ενημέρωση των δημοτών, για την πρόβλεψη που υπήρχε στο νόμο του Καλλικράτη σχετικά με την ίδρυση του νέου θεσμού. Η έλλειψη ενημέρωσης απενεργοποίησε την δυνατότητα της τοπικής κοινωνίας και των ενεργών πολιτών εν γένει να ζητήσει την εφαρμογή του νόμου, για ένα θεσμό άλλωστε, που πρωτίστως προβλέφθηκε γι’ αυτούς.

Ήταν βέβαια αναμενόμενο μετά τα παραπάνω ν’ ακουστεί ακόμη και η άποψη για την κατάργηση του θεσμού. Και μάλιστα από την Επιτροπή Θεσμών και Ισότητας της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, τα μέλη της οποίας Ένωσης (Δήμοι) ήταν επιφορτισμένα με την εκλογή και τη διατήρηση του θεσμού.

Η αντίδρασή μας βέβαια ήταν άμεση, στηλιτεύοντας αυτή την απαξιωτική πρόταση, καθώς ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης είναι η υλοποίηση των επιταγών της δημοκρατικής αρχής και της αρχής του αυτοδιοίκητου των τοπικών κοινωνιών, αρχές με συνταγματική περιωπή. Οποιαδήποτε λοιπόν συζήτηση περί κατάργησής του, πρωτίστως συγκρούεται με τις παραπάνω αρχές. (εδώ η ανακοίνωση του κ. Σωτηρόπουλου, Συμπαραστάτη του Δημότη του Δήμου Αθηναίων www.cityofathens.gr/symparastatis/node/610 και εδώ η δική μου, στην ιστοσελίδα του Δήμου Αλεξανδρούπολης www.alexpolis.gr/default.asp?static=101&id=3283).

Γ. Επικράτηση και ενίσχυση του θεσμού

Τελικά η παραπάνω πρόταση δεν εισακούστηκε από τους εισηγητές του νομοσχεδίου που επέφεραν αλλαγές στον ν. 3852/2010, πλην όμως και δεν ενδυναμώθηκε ο θεσμός όπως θα περιμέναμε, μετά και από σειρά προτάσεων που κάναμε ως Δίκτυο Συμπαραστατών, (το τελικό κείμενο επεξεργάστηκε ο κ. Σωτηρόπουλος, www.cityofathens.gr/symparastatis/node/975).

Το μόνο που επιτεύχθηκε ήταν μία φτωχή προσθήκη στο άρ. 77 ν. 3852/2010, όπου μετά από ανεπιτυχή απόπειρα τροποποίησης του τρόπου εκλογής, η ενδεικτική προθεσμία έγινε έξι μηνών, για να δοθεί η ευκαιρία στα δημοτικά συμβούλια, να εκλέξουν τους συμπαραστάτες (άρ. 4 του ν. 4257/2014, Φ.Ε.Κ. 93 Α'/14.4.2014).

Το κέρδος ωστόσο στην προσπάθεια εμπέδωσης του θεσμού και ενίσχυσής του, παρουσιάστηκε με το καταρτισθέν σχέδιο νόμου του «Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης» όπου στο άρ. 125 αυτού, αναφέρεται μεταξύ άλλων, ότι ο συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης δεν υπόκειται σε ιεραρχικό έλεγχο ή διοικητική εποπτεία εκ μέρους της δημοτικής αρχής, ότι δεν εμποδίζεται η δυνατότητα επανεκλογής του ίδιου προσώπου στο αξίωμα, για μια ακόμη συνεχόμενη θητεία, ότι ο συμπαραστάτης υποστηρίζεται διοικητικά από τις υπηρεσίες του δήμου, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ανταποκρίνονται εντός ευλόγου χρόνου στις συστάσεις του, ότι η ετήσια έκθεση παρουσιάζεται από τον ίδιο και συζητείται στην πρώτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου που ακολουθεί μετά την υποβολή της ετήσιας έκθεσης στον πρόεδρο αυτού και εντός τριάντα (30) ημερών. Ότι τέλος οι ειδικές προτάσεις εισάγονται υποχρεωτικά στην ημερήσια διάταξη της επόμενης συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου ή ανά περίπτωση, στην ημερήσια διάταξη της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής, για λήψη απόφασης επί των θεμάτων που θέτουν, λογιζόμενες ως εισηγήσεις.

Αν οι παραπάνω διατάξεις διατηρηθούν στην ψήφιση και θέση σε ισχύ του νόμου αυτού, θα πρόκειται σαφώς για μία ενίσχυση του θεσμού, απόρροια της ανάγκης διατήρησής του και αναγνώρισης της χρησιμότητάς του.

Δ. Η αρμοδιότητα της Διαμεσολάβησης

Η μέχρι τώρα πορεία του θεσμού άφησε ένα χρήσιμο δείγμα για το αντικείμενο και το εύρος των αρμοδιοτήτων, καθώς και για την ποιότητα της διαμεσολάβησης.

Πολλοί δημότες στην αρχή της θητείας μου, ζητούσαν ανακοινώσεις πληροφοριών για γενικά θέματα του Δήμου. Η πληροφόρηση σαφώς είναι μία δυνατότητα του Συμπαραστάτη, αλλά δεν αποτελεί διαμεσολάβηση. Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία υποθέσεων αφορούσε τις περιπτώσεις εκείνες που ο δημότης έχει μία διαφωνία με την υπηρεσία για ένα δικαίωμά του ή μία ενέργειά του και χρειάζεται μία επέμβαση για να λυθεί με νόμιμο τρόπο η διαφορά. Συνήθως οι διαφορές αυτές ανακύπτουν πριν την έκδοση μίας πράξης π.χ. ενός πιστοποιητικού ή μίας έκδοσης αδείας καταστήματος και πολλές φορές προκύπτουν από το δυσνόητο κείμενο ενός νόμου που επιδέχεται ερμηνείας.

Αυτή ιδίως η κατηγορία υποθέσεων μου επέτρεψε να βρίσκομαι μονίμως σε ανοιχτό διάλογο με τις αρμόδιες υπηρεσίες και τα όργανα μονομελή και συλλογικά του Δήμου.

Από τον διάλογο αυτό πρωτίστως ωρίμασε ο θεσμός, η δε εμπειρία που αποκτήθηκε, διοχετεύεται πλέον στην ταχεία επίλυση των όποιων διαφορών, αλλά και στην πρόληψή φαινομένων κακοδιοίκησης.

Η τρίτη μεγάλη κατηγορία αφορά την αρμοδιότητα που πλέον είναι ελεγκτική του ελέγχου της νομιμότητας των ενεργειών της δημοτικής διοίκησης. Ο δημότης έχει μπροστά του μία διοικητική πράξη (αρνητική απάντηση σε αίτημα, πρόστιμο κλπ) που έχει ήδη εκδοθεί από τα αρμόδια όργανα και παραπονείται για την νομιμότητά της. Εκεί ο έλεγχος είναι απολύτως αυστηρός και τυπικός. Σε αυτές τις περιπτώσεις εκδίδονται πορίσματα στα οποία αφού εκτίθεται το ιστορικό της υπόθεσης, αφού αναλυθεί η νομοθεσία και η νομολογία, γίνεται η υπαγωγή των περιστατικών στο νόμο. Αν διαπιστωθεί ότι η ενέργεια της διοίκησης έλαβε χώρα σύμφωνα με το νόμο ο συμπαραστάτης εκθέτει στον θιγόμενο τις διαπιστώσεις του. Αν διαπιστωθεί ότι η ενέργεια έλαβε χώρα κατά παράβαση του νόμου, τότε ζητείται η διόρθωση της πράξης, που μπορεί να επέλθει είτε με την έκδοση νέας ορθής είτε με την ανάκληση της προσβληθείσας.

Η τέταρτη τέλος κατηγορία αφορά τις ειδικές εκθέσεις του άρ. 77 παρ. 5 εδ. 3 του ν. 3852/2010, σύμφωνα με το οποίο ο συμπαραστάτης μπορεί αφού διαπιστώσει φαινόμενα κακοδιοίκησης να διατυπώσει προτάσεις επίλυσης τους, τις οποίες κοινοποιεί στο δημοτικό συμβούλιο, στον Δήμαρχο και στον Γεν. Γραμματέα του Δήμου, ενώ αναρτώνται υποχρεωτικά στην ιστοσελίδα του Δήμου. Όπως γίνεται κατανοητό η αρμοδιότητα αυτή επικαλύπτει όλες τις προηγούμενες, διότι η εμπειρία που αποκτά ο συμπαραστάτης με τη διαμεσολάβηση και τον έλεγχο, οδηγούν στο να διατυπώσει προτάσεις που θα επιλύουν προβλήματα άμεσα και εύκολα.

Τελικά η διαμεσολάβηση είναι το εργαλείο εκείνο που αφήνει και τους δημότες και τις δημοτικές υπηρεσίες και τους αιρετούς ευχαριστημένους;

Όχι η διαμεσολάβηση, θέλει κόπο και έχει τιμήματα. Η διαμεσολάβηση δεν ολοκληρώνεται σε μία ημερομηνία του ημερολογίου του Συμπαραστάτη του Δημότη. Η δε συμπύκνωσή της στο απαντητικό έγγραφο της υπηρεσίας, πολλές φορές επικαλύπτει τις ατέλειωτες συζητήσεις που έχουν προηγηθεί για την εξεύρεση μίας λύσης. Από τη διαμεσολάβηση μπορεί να προκύψει ότι ο δημότης δεν έχει δίκιο ως προς την καταγγελία του. Να προκύψει επίσης, ότι η αρμόδια υπηρεσία έσφαλλε στην έκδοση μίας πράξης. Ιδίως όταν η πράξη αφορά κάποιο πρόστιμο, η υπηρεσία θα υπερασπιστεί την επιλογή της πολύ έντονα. Θα τεθούν διλήμματα (πως θα προχωρήσουμε στη διαγραφή, τι θα γίνει με παρόμοιες περιπτώσεις που έχουν ήδη προβεί στην καταβολή, και γιατί στην τελική να εφαρμοστεί η θέση του Συμπαραστάτη όταν η τάδε εγκύκλιος μας επισημαίνει αυτό, και πολλά άλλα θέματα, που έρχονται στο φως σε όλη τη διάρκεια της διαμεσολάβησης).

Έτσι λοιπόν μετά από τριάμισι χρόνια στη θέση αυτή, μπορώ να βεβαιώσω ότι η διαμεσολάβηση, έχει τη γοητεία της ακροβασίας ανάμεσα στον έλεγχο και στη διαιτησία. Ανάμεσα στα δύο αυτά όρια, χωρούν συζητήσεις με τους φορείς (αιρετούς και υπηρεσιακούς), ερμηνείες διατάξεων, παραπομπές, ερωτήσεις σε άλλες εκτός Δήμου υπηρεσίες, αναζήτηση σε αρχεία, ενημέρωση δημοτικών συμβούλων, συσκέψεις με τον θιγόμενο δημότη, κλπ). Μέχρι να εξαχθεί ένα αποτέλεσμα, δίκαιο.

Πρέπει να αναλογιστεί κανείς ότι ο Συμπαραστάτης του Δημότη δεν είναι εξοπλισμένος με το χαρακτηριστικό της δεσμευτικότητας των αποφάσεών του όπως ένας δικαστής. Επομένως το έργο του γίνεται ακόμη πιο δύσκολο γιατί καλείται να είναι εκτός των άλλων και πειστικός, ώστε το αποτέλεσμα της διαμεσολάβησης να γίνει δεκτό από την υπηρεσία.

Ε. Πέτρινα χρόνια

Τα χρόνια της λειτουργίας του θεσμού συνέπεσαν µε σημαντικότατες περικοπές που έγιναν στους πόρους των ∆ήµων (µείωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων) αλλά και µείωση της εκταμίευσης της επιχορήγησης για επενδυτικούς σκοπούς (ΣΑΤΑ) σε συνδυασμό µε τις περικοπές που ήρθαν σε ανθρώπινο δυναμικό. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία των ∆ήµων να ανταποκριθούν σε καθημερινά προβλήματα για την εύρυθμη λειτουργία τους.

Συνέπεσε µε την τάση, να ανανοηματοδοτείται το ταµειακό συµφέρον του δηµοσίου από απλό οικονομικό (εισπρακτικό) συµφέρον, ως συνήθως που ήταν, σε επιτακτικό, δηµοσιονοµικό, ζωτικό για το κράτος συµφέρον επιβίωσής του, στην περίοδο της έντονης οικονομικής κρίσης (Μετασχηματισμοί του ταµειακού συµφέροντος του ∆ηµοσίου σε περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης. Με αφορμή τις πρόσφατες αποφάσεις 693/2011 (κατά µειοψ.) και 1620/2011 (κατά πλειοψ.) του ΣΤ΄ Τµ. του ΣτΕ Ιάκωβος Γ. Μαθιουδάκης, Λέκτορας Τµήµατος Νομικής Α.Π.Θ. Οι έννοιες του «πλήρους δηµοσιονοµικού εκτροχιασμού» και της «δηµοσιονοµικής και εθνικής κρίσης» της χώρας χρησιμοποιήθηκαν από την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ ως µορφές σιωπηρής γενικής ρήτρας διασταλτικής ερμηνείας (έτσι η µειοψ. ΣΕ 693/2011) και µεταβολής πάγιας µέχρι τότε νομολογίας (έτσι η ΣΕ 1620/2011).

Για να αντιμετωπιστεί η λαίλαπα της προσαρμογής στα νέα δεδομένα της οικονομικής κρίσης, δηµοσιεύονται εκατοντάδες νομοθετήματα µε αλληλοσυγκρουόμενες διατάξεις για το ίδιο θέμα, µε αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η εφαρμογή τους.

Ο κόσμος αισθάνεται μόνιμα απογοητευμένος και αναγνωρίζει τον εαυτό του ως μία απλή ταμειακή μονάδα αξιολόγησης, χωρίς προστασία και σεβασμό στην προσωπικότητά του.

Η προσφυγή του στον Συμπαραστάτη από το έτος 2012 (δεύτερο χρόνο λειτουργίας του θεσμού) γίνεται πλέον για οικονομικά ζητήματα που αφορούν όλες τις υπηρεσίες του Δημοσίου και φυσικά των Τραπεζών. Αυτή τη χρονιά ήρθα σε επαφή με την απόγνωση, τη δυσπιστία και την οργή. Φυσικά δεν μπορούσα να διαμεσολαβήσω για υποθέσεις και φορείς εκτός των υπηρεσιών του Δήμου, αλλά η μαζική αυτή προσφυγή σ’ έναν καινούριο θεσμό διαμεσολάβησης, έδειχνε κάτι. Ότι ο κόσμος πλέον ζητά φορείς που θα του επιλύσουν άμεσα το πρόβλημα (μονίμως οικονομικό) και ανέξοδα φυσικά.

Από την άλλη οι εργαζόμενοι στην τοπική αυτοδιοίκηση ζούσαν και ζουν διαρκώς πλέον με το φάσμα των μειώσεων των μισθών, τη διαθεσιμότητα, τις απολύσεις, (δημοτική αστυνομία, σχολικοί φύλακες), τα πειθαρχικά συμβούλια, τις μηνύσεις, και ακόμη προσφάτως μία αξιολόγηση χωρίς εγγυήσεις αντικειμενικότητας.

Όλα τα παραπάνω δυσκόλευαν το έργο μου. Ο θεσμός έπρεπε να ανταποκρίνεται σε μία λειτουργία της δημοτικής διοίκησης που είχε εμφανή τα παραπάνω σημάδια. Είχα γράψει στην ετήσια έκθεση των πεπραγμένων για το έτος 2012, ότι «…ίσως τελικά από όλη αυτή τη δοκιμασία ξεκαθαρίσουν κάποια πράγματα και µπουν οι σωστές βάσεις για το µέλλον. Μπροστά στο φάσμα της απόλυσης, που ασχέτως µονιµότητας, είναι δυνατή και συνταγματικά κατοχυρωμένη µε κατάργηση θέσεων, µπροστά στην πρωτοφανή µείωση µισθών που αυτόµατα σήμαινε και µείωση του αυτοσεβασμού, εκτιμήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά η εργασία, το ότι συµβαίνει να έχεις δουλειά. Και το κοινότυπο “πάλι καλά έχουμε τη δουλειά µας”, απέκτησε χροιά ιερής ευχαριστίας. ∆εν µένει λοιπόν παρά να αποδώσουµε τα καλύτερα σ' αυτή τη δουλειά, ο καθένας από το πόστο του µε ορθή συνείδηση, µε σκοπό την εξυπηρέτηση του δηµοτικού συµφέροντος, µε σεβασμό και αίσθημα ευθύνης».

Έχω την εντύπωση και από την εμπειρία που αποκόμισα στους τομείς της δημοτικής διοίκησης που ενέσκηψα λόγω των υποθέσεων, ότι πράγματι υπάρχει διάθεση για την εξυπηρέτηση του δημοτικού συμφέροντος. Και αν ελλείπει το αίσθημα ευθύνης, από μερικούς υπαλλήλους, είναι, γιατί έτσι είναι ως άνθρωποι. Δεν λείπει το αίσθημα ευθύνης γιατί είναι υπάλληλοι, ή γιατί η περιρρέουσα ατμόσφαιρα ευνοεί κάτι τέτοιο. Οι γενικεύσεις αυτού του είδους απομακρύνουν από την αντιμετώπιση του προβλήματος. Όπου και να τους τοποθετήσεις θα είναι ελλιπείς. Όπως υπάρχουν και υπάλληλοι με αυξημένη αίσθηση του καθήκοντος, που δεν διστάζουν να προβάλλουν την αντίρρησή τους ακόμη και σε αιρετούς, αναλαμβάνοντας την ευθύνη των πράξεών τους.

Σ’ αυτό το πλαίσιο διαμορφωνόταν ο θεσμός. Και προσπαθούσε να γίνει κεκτημένο, απ’ όλους όσους εργάζονταν γι’ αυτόν. Και θεωρώ ότι τα καταφέραμε. Καταφέραμε, όπως μπόρεσε ο καθένας με τον τρόπο του, να αποτελεί εννοιολογικό περιεχόμενο της δημοκρατικής αρχής. Να αποτελεί μέρος της τοπικής αυτοδιοίκησης, της δυναμικής της και της ιδιότητάς της ως διαμορφώτριας της πολιτειακής βούλησης.

Για να κλείσω αυτό το κεφάλαιο επαναλαμβάνω τα γραφόμενά μου στην έκθεση πεπραγμένων για το 2012, γιατί αποδίδουν με τον καλύτερο τρόπο, την ένταξη του θεσμού στην δημοκρατικά οργανωμένη τοπική κοινωνία. «Ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ∆. Τσάτσος υποστήριξε στο συνέδριο της ΚΕ∆ΚΕ στη Ρόδο το 2005, ότι “…αυτός ο πολίτης δεν έχει πια µία και µόνο ιδιότητα, δεν τελεί υπό ένα και µόνο καθεστώς, την ιδιότητα του υπηκόου όπως στη µοναρχία, την ιδιότητα του πολίτη της δηµοκρατικής πολιτείας. Ταυτοχρόνως έχει και την ιδιότητα του µέλους της τοπικής κοινωνίας. Η ζωή του, τα συµφέροντά του, η οικογένειά του, η εκπαίδευση των παιδιών του, η υγεία του, δεν υπηρετούνται ούτε κυρίως ούτε µόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και στη θεσμικά οργανωμένη τοπική κοινωνία. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο εκδημοκρατισμός πρέπει να λάβει χώρα και ως προς τις δυο ιδιότητες που έχει ο πολίτης: Του Πολίτη στην Πολιτεία και του Πολίτη στην Τοπική Κοινωνία. Αν λοιπόν δεν οδηγήσουµε τους θεσμούς µας στον πλήρη εκδημοκρατισμό της τοπικής κοινωνίας, που σημαίνει ανανέωση της ΤΑ, έχω σε επίπεδο ελληνικής πολιτείας, µειωµένη ∆ηµοκρατία”».

ΣΤ. Εργασιολόγιο

Το έτος 2011, πρώτο έτος λειτουργίας του θεσμού καταγράφηκαν σαράντα τέσσερις υποθέσεις και μία ειδική - έκθεση πρόταση. Το έτος 2012, καταγράφηκαν σαράντα δύο υποθέσεις και τρεις ειδικές εκθέσεις - προτάσεις, ενώ το έτος 2013 καταγράφηκαν σαράντα υποθέσεις και τέσσερις ειδικές προτάσεις, ενώ για το έτος 2014 και μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί δέκα έξι υποθέσεις και έξι ανακοινώσεις προς τις υπηρεσίες για θέματα που αφορούν υποθέσεις τους με το κοινό. Σύνολο εκατόν σαράντα δύο υποθέσεις, απασχόλησαν αυτά τα χρόνια το Γραφείο του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Δεν καταγράφηκαν, απλές προφορικές παρεμβάσεις, τηλεφωνικές συνομιλίες και πληροφορίες, καθώς και δεν περιλαμβάνω σ’ αυτές τις υποθέσεις που αφορούσαν άλλους φορείς και διαβιβάστηκαν αρμοδίως.

Οι ετήσιες εκθέσεις με όλο το περιεχόμενο των υποθέσεων και γενικά της δραστηριότητας του θεσμού, βρίσκονται στους παρακάτω συνδέσμους :
www.alexpolis.gr/assets/APOLOGISMOS_SYMBARASTATI_2011.pdf
www.alexpolis.gr/assets/apologismos_2012.pdf
www.alexpolis.gr/assets/ETOS_2014/Simparastatis/Ekthesi_2013.pdf

Η μέθοδος εργασίας που ακολουθούνταν για την προσέγγιση των παραπάνω υποθέσεων, προκειμένου να βγει ένα αποτέλεσμα διαμεσολάβησης, δεν ήταν πάντοτε ενιαία, αλλά περιελάμβανε μερικά κοινά στάδια όπως:

α) Συσκέψεις με τον κ. Δήμαρχο και τους κ. Αντιδημάρχους, ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα της υπόθεσης, ώστε να ακουστούν τα επιχειρήματά μου και να βρεθεί λύση από κοινού.

β) Συναντήσεις με υπηρεσιακούς και καταγραφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στις συναλλαγές τους με το κοινό. Τα συμπεράσματα ήταν χρήσιμα και καθοριστικά για την λειτουργία του θεσμού.

γ) Οργανώθηκε με το αρμόδιο τμήμα του Δήμου η υπηρεσία του Συμπαραστάτη και ηλεκτρονικά. Συγκεκριμένα κατασκευάσθηκε ειδικό banner στην επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Αλεξανδρούπολης, όπου δημοσιεύονται οι απαντήσεις του Συμπαραστάτη του Δημότη που απευθύνονται σε συνδημότες μας. Δημοσιεύονται επίσης οι ειδικές εκθέσεις, οι εκθέσεις πεπραγμένων, και οι ανακοινώσεις καθώς και η αρθρογραφία μου που έχει σχέση με τα θέματα της αρμοδιότητάς μου (www.alexpolis.gr/default.asp?static=101&id=2641).

δ) Ολοκληρώθηκε αμέσως μετά την εκλογή μου και η εγκατάσταση του γραφείου του Συμπαραστάτη του Δημότη στον ημιόροφο του κτιρίου του Δημαρχείου της Αλεξανδρούπολης.

ε) Αυτά τα χρόνια δημοσιεύθηκαν άρθρα στον τύπο, δόθηκαν συνεντεύξεις και παρουσιάστηκε το έργο μου από τα κεντρικά δελτία ειδήσεων προκειμένου να δοθεί δημοσιότητα στον καινούριο θεσμό και στις αρμοδιότητές του

στ) Τέλος από τον Νοέμβριο του έτους 2013 αποφάσισα την αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα www.facebook.com/symparastatis.alexpolis, με την οποία έχω την δυνατότητα σε άμεσο χρόνο να κοινοποιώ την εργασία μου και να την κάνω προσιτή σε ένα ευρύτερο κοινό, εκθέτοντάς την σε κριτική και διάλογο. Η διαδραστικότητα είναι προϋπόθεση της λειτουργίας του θεσμού καθώς εξυπηρετούνται καλύτερα τα χαρακτηριστικά αυτής (διαμεσολάβηση, έλεγχος, σύσταση).

Ζ. Επίλογος

Μετά από τριάμισι χρόνια δουλειάς, μετά από τρεις μειώσεις μισθού, (η τελευταία ποσοστού 50%), με πολλές ώρες κουβέντας με αιρετούς και υπηρεσιακούς, με τρεις ετήσιες εκθέσεις, με αρθρογραφία, με γνωμοδοτήσεις και ειδικές προτάσεις, με την ίδρυση του Δικτύου των Συμπαραστατών, με συνεχή ενημέρωση για το αενάως ρευστό νομικό πλαίσιο των θεμάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, για ένα πράγμα έγινα σίγουρος: Ο Συμπαραστάτης του Δημότη είναι ένας θεσμός που πρέπει να διαφυλαχθεί και να προστατευθεί ως πυρήνας μίας διαφορετικής δημοκρατικής αντίληψης. Αυτά σημείωνα στην έκθεση πεπραγμένων για το έτος 2013 και τώρα στη δύση της θητείας μου, είμαι απολύτως σίγουρος ότι η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να δείξει το δρόμο σε συναινετικές και διαμεσολαβητικές διαδικασίες.

Η μεγαλύτερη πρόκληση, ήταν να βρει ο θεσμός την θέση του και την αξία του μέσα στο περιβάλλον που γεννήθηκε και που αναπτύσσεται, αποδίδοντας κάτι καινούριο σ’ αυτό το περιβάλλον.

Αν συνοψίσουμε λοιπόν θα λέγαμε ότι κάθε υπόθεση ήταν και ένα λιθαράκι για να οικοδομηθεί η σχέση του θεσμού αυτού, με τους προϋπάρχοντες θεσμούς, (πολιτικούς, υπηρεσιακούς) αφενός, και με τους δημότες αφετέρου των οποίων τις καταγγελίες θα εξυπηρετεί.

Θέλω να πιστεύω ότι συνέδραμα με τις όποιες δυνάμεις μου, στην εδραίωση και εξέλιξη του θεσμού. Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης πρέπει να ιδωθεί ως απαίτηση των τοπικών κοινωνιών. Η συνεχής παρουσία του στην τοπική αυτοδιοίκηση, θα σημάνει και την εξέλιξη της διαμεσολαβητικής διαδικασίας, που έχει ως υπόβαθρό της την κουλτούρα του διαλόγου.

Βασματζίδης Χρήστος

Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης Δήμου Αλεξανδρούπολης