Πρόταση της Αυτόνομης Κίνησης Πολιτών Δήμου Ορεστιάδας "Είναι στο χέρι μας" για τη διαχείριση των απορριμμάτων

Την ολοκληρωμένη, διαχειριστικά, και τεκμηριωμένη οικονομικά πρόταση για μια «άλλη» πολιτική στη διαχείριση των απορριμμάτων στο Δήμο Ορεστιάδας, κατέθεσε στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Ορεστιάδας, ο συνδυασμός «Είναι στο χέρι μας»

Την ολοκληρωμένη, διαχειριστικά, και τεκμηριωμένη οικονομικά πρόταση για μια «άλλη» πολιτική στη διαχείριση των απορριμμάτων στο Δήμο Ορεστιάδας, κατέθεσε στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Ορεστιάδας, ο συνδυασμός «Είναι στο χέρι μας».

Η πρόταση αφορούσε σε τρία επίπεδα διαχείρισης των απορριμμάτων, σε σπίτια - επιχειρήσεις - δημόσιους χώρους, σε επίπεδο δήμου-ων, και σε περιφερειακό επίπεδο. Το βασικότερο... πλεονέκτημα της πρότασης που κατέθεσε ο συνδυασμός είναι η δραστική μείωση του συνολικού όγκου των απορριμμάτων που διοχετεύονται για την τελική απόθεση - επεξεργασία, χωρίς καύση, που επιβαρύνει ιδιαίτερα το περιβάλλον αλλά και αυξάνει το κόστος της διαχείρισης, προς όφελος των μεγαλοεργολάβων - εταιριών. Κάποιες από τις εγκαταστάσεις που απαιτούνται υπάρχουν ήδη και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μια τοπική - αποκεντρωμένη διαχείριση απορριμμάτων.

Επίσης, με την πρόταση του συνδυασμού, εκτός της κατά πολύ φιλικότερης προς το περιβάλλον διαχείρισης των απορριμμάτων, δημιουργούνται θέσεις εργασίας σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο, ενώ το κόστος, σε βάθος 5ετίας μειώνεται σε λιγότερο από το μισό, σε σχέση με το αρχικό.

Παρά το γεγονός ότι η πρόταση που κατατέθηκε έτυχε «φιλικής αποδοχής και παραδοχής» από τον δήμαρχο και, στο περιθώριο της συνεδρίασης, από συμβούλους, εντούτοις, στο όνομα της πίεσης του χρόνου, υπερψηφίστηκαν τα θέματα που αφορούσαν στις συμβάσεις με τη ΔΙΑΑΜΑ-Θ Α.Ε, χωρίς να διεξαχθεί μια αναλυτική και εξαντλητική συζήτηση για το θέμα των απορριμμάτων, η οποία θα μπορούσε να γίνει σε μια ειδική συνεδρίαση, καθώς αποτελεί μείζον θέμα, με μεγάλο οικονομικό κόστος και δεσμεύσεις δεκαετιών. Ως εκ τούτου, όταν θα έρθει ο «λογαριασμός» στα δημοτικά τέλη για τη «διαχείριση των απορριμμάτων», θα έχει το ονοματεπώνυμο των 29 συμβούλων, των κ.κ. Μαυρίδη - Μαρασλή που υπερψήφισαν τις συμβάσεις, ρίχνοντας «νεράκι στο μύλο» συγκεκριμένων συμφερόντων.

Αναλυτικά η πρόταση:

Τον τελευταίο καιρό είναι έντονα στο προσκήνιο το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων των δήμων.Όπως είναι γνωστό,οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 2002 και μετά αποφάσισαν να πραγματοποιηθεί η διαχείριση των στερεών αποβλήτων μέσω της εφαρμογής ενός Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) σε επίπεδο περιφέρειας και στα πλαίσια αυτού του σκοπού δημιουργήθηκε για την περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης η ΔΙΑΑΜΑΘ Α.Ε., με την συμμετοχή και του Δήμου Ορεστιάδας, με στόχο τη διαχείριση των στερεών αστικών αποβλήτων της περιοχής μας.

Στο χθεσινό δημοτικό συμβούλιο ένα από τα θέματα προς ψήφιση ήταν και η σύναψη σύμβασης του Δήμου Ορεστιάδας με τη ΔΙΑΑΜΑΘ προκειμένου να ενταχθεί σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό κι ο Δήμος μας σ' αυτόν τον περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης των αποβλήτων. Όμως αυτός ο σχεδιασμός,παρόλο που επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί ως μονόδρομος, είναι εξαιρετικά προβληματικός και με πολλές αδυναμίες. Συγκεκριμένα:

• Ακυρώνει όλες τις πολιτικές πρόληψης - μείωσης απορριμμάτων και της ανάκτησης υλικών, μέσω της προδιαλογής.
• Στηρίζεται στις συγκεντρωτικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, που προϋποθέτουν πολλούς σταθμούς μεταφόρτωσης, μεγάλες μεταφορές και πολλαπλές συμπιέσεις.
• Προβλέπει αφύσικα μεγάλης δυναμικότητας μονάδες επεξεργασίας - καύσης, όπως αυτός της ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης, εξαιτίας της επιλογής να διατηρούνται τα απορρίμματα σε σύμμεικτη μορφή, με ισχυρές μακροχρόνιες εγγυήσεις για τις ποσότητες απορριμμάτων που θα οδηγούνται εκεί, ώστε να εξασφαλιστούν τα υπερκέρδη των μεγαλοεργολάβων που θα διαχειρίζονται τις εν λόγω μονάδες.

Τον παράλογο σχεδιαστικό προσανατολισμό συνοδεύουν μια σειρά από παράπλευρες συνέπειες, κυριότερες των οποίων είναι:

• Το υψηλό κατασκευαστικό και λειτουργικό κόστος των μονάδων επεξεργασίας, αλλά και όλης της αλυσίδας της διαχείρισης.
• Ο προσανατολισμός στην ενεργειακή «αξιοποίηση» και στην καύση, που όπως σκόπιμα υποβαθμίζεται και αποκρύπτεται, θα οδηγήσει σε νέα έργα, σε νέα κόστη και σε πρόσθετα περιβαλλοντικά προβλήματα.
• Η «αναγκαστική» προσφυγή στην πλήρη ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης, μέσω και των μακροχρόνιων συμβάσεων ΣΔΙΤ (25 - 27 χρόνια).

Σε αντιδιαστολή με τον παραπάνω σχεδιασμό, σαν συνδυασμός «Αυτόνομη Κίνηση Πολιτών - Είναι Στο Χέρι Μας» προτείνουμε την εφαρμογή ενός διαφορετικού και σύγχρονου εναλλακτικού μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων.

Το επιθυμητό μοντέλο διαχείρισης που έχει περιγραφεί και τεκμηριωθεί με σχετική επάρκεια δεν είναι άλλο από τη δημόσια, αποκεντρωμένη διαχείριση, με έμφαση στην πρόληψη και στην προδιαλογή. Στηρίζεται στις αρχές της εγγύτητας και της μικρής κλίμακας, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει διασπορά των δράσεων και των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης, με πυρήνα τον ίδιο το Δήμο Ορεστιάδας ή σε συνεργασία με τον Δήμο Διδυμοτείχου. Πρόκειται για μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση, που οδηγεί με την εφαρμογή της στον περιορισμό των κεντρικών - περιφερειακών υποδομών, όπως είναι οι μεγάλες μονάδες επεξεργασίας-καύσης των σύμμεικτων και οι κεντρικοί σταθμοί μεταφόρτωσης.

Η αντιστοίχιση δράσεων και υποδομών με την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση εξυπηρετεί και έναν πρόσθετο στόχο: να διασφαλιστεί ότι ακόμη και οι μικρού ή μεσαίου μεγέθους υποδομές και δραστηριότητες δεν θα αποκοπούν από το δημόσιο - κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση. Επιπλέον μεγάλα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης πρότασης αποτελούν το πολύ μικρότερο οικονομικό κόστος όπως και η εξασφάλιση θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο.

Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί ένα σύστημα αποκεντρωμένης διαχείρισης στην περιοχή μας, στα επιμέρους επίπεδα, είναι ο εξής:

Σε πρώτο επίπεδο (στα σπίτια, στις επιχειρήσεις και στους δημόσιους χώρους):

• δράσεις για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και επαναχρησιμοποίηση
• διαχωρισμός ανακυκλώσιμων - ανακτήσιμων υλικών
• διαχωρισμός, ειδικά, των οργανικών υλικών - οικιακή κομποστοποίηση
• μηχανική κομποστοποίηση, από μεγάλους παραγωγούς οργανικών (νοσοκομεία, εστιατόρια, στρατόπεδα κλπ)
• δίκτυο ξεχωριστών κάδων ανακυκλώσιμων υλικών, δημιουργία δημοτικών συστημάτων ανακύκλωσης, απεμπλοκή από τη λογική του "μπλε κάδου", δημιουργία «πράσινων σημείων» στους δήμους, για τη ξεχωριστή συλλογή λιγότερο συνηθισμένων ανακτήσιμων υλικών (π.χ. ηλεκτρικές συσκευές, ελαστικά κλπ).

Σε δεύτερο επίπεδο (στους δήμους ή σε ομάδες δήμων):

Σε δημοτικές ή διαδημοτικές υποδομές, απλού εξοπλισμού και ήπιας όχλησης, θα γίνεται η υποδοχή των προϊόντων της διαλογής στην πηγή, που αποτελεί τον πυρήνα των δραστηριοτήτων του πρώτου επιπέδου. Στις μονάδες αυτές, αφενός, θα οδηγούνται τα προδιαλεγμένα υλικά και αφετέρου, θα γίνεται περαιτέρω διαλογή των απορριμμάτων, με στόχο τη μεγιστοποίηση της ανάκτησης ανακυκλώσιμων και οργανικών υλικών. Θα γίνεται επιτόπια παραγωγή κομπόστ, υψηλής ποιότητας, με πρωταρχική επιλογή τη μέθοδο της αερόβιας επεξεργασίας. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα της επισκευής και επαναδιάθεσης υλικών.

Σε τρίτο επίπεδο (περιφερειακές υποδομές διαχείρισης):

Στο επίπεδο αυτό έχουμε να κάνουμε, κυρίως, με τη διάθεση σε ΧΥΤΥ του υπολείμματος του σταδίου της αποκεντρωμένης διαχείρισης, που θα έχει υποστεί δραστική μείωση και θα έχει χαρακτηριστικά αδρανούς υλικού, με συνέπεια λιγότερους, μικρότερους και πιο ασφαλείς ΧΥΤΥ.

Για την εφαρμογή του σχεδιασμού που προτείνουμε, απαιτείται μία ΑΟΕΔΑ (Αποκεντρωμένη Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμάτων), με προδιαγραφές αρκετά παραπλήσιες του ΚΔΑΥ που υπάρχει ήδη στη Θυρέα του Διδυμοτείχου. Η ολοκληρωμένη λειτουργία αυτής της εγκατάστασης (2ο επίπεδο), σταδιακά θα καταστήσει περιττή τη λειτουργία του ΣΜΑ που προβλέπεται να λειτουργήσει στην περιοχή και άρα θα μειώσει ακόμα περισσότερο το συνολικό λειτουργικό κόστος. Τα οφέλη θα είναι ακόμη περισσότερα αν σε αυτή την εγκατασταση προστεθεί εξοπλισμός για παραγωγή πέλετ ή βιοαερίου.

Εξετάζοντας τα οικονομικά στοιχεία,το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων με τα σημερινά δεδομένα ανέρχεται στα 80-140 ευρώ/τόνο και με τον υφιστάμενο σχεδιασμό της περιφέρειας αναμένεται να αυξηθεί πολύ περισσότερο. Αν όμως εφαρμοστεί η αποκεντρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων που προτείνουμε, το κόστος διαχείρισης ανά τόνο την πρώτη χρονιά λειτουργίας θα είναι στα 119 ευρώ/έτος και θα μειώνεται σταδιακά κάθε χρονιά για να φτάσουμε το 2020 (σε μόλις 6 χρόνια) στο κόστος των 57 ευρώ/τόνο, οπότε είναι προφανές το πόσο πιο συμφέρουσα είναι οικονομικά αυτή η προοπτική για τον πολίτη του Δήμου Ορεστιάδας, συν ότι εξασφαλίζονται κάποιες μόνιμες θέσεις εργασίας στην περιοχή μας. Επιπλέον επιτυγχάνεται η ανακύκλωση πολύ μεγαλύτερου ποσοστού επί της συνολικής ποσότητας των σκουπιδιών, σε σύγκριση με το μοντέλο που προωθείται από την Περιφέρεια και που θα οδηγεί όλο και περισσότερες ποσότητες απορριμάτων στην καύση στις μονάδες θερμικής επεξεργασίας που θα δημιουργηθούν.

Το επιχείρημα του κατεπείγοντος, που προφασίζονται οι υπέρμαχοι του υφιστάμενου, κοστοβόρου, αντιοικολογικού και δυσλειτουργικού σχεδιασμού της ΔΙΑΑΜΑΘ, καταρρίπτεται εύκολα αν αναλογιστεί κανείς πόσο πιο γρήγορα μπορεί να υλοποιηθεί το εναλλακτικό μοντέλο, που περιλαμβάνει μικρότερης κλίμακας και πιο ευέλικτες εγκαταστάσεις.
Με δεδομένο ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για συμμαχίες με άλλους δήμους και περιφέρειες ανά την Ελλάδα, που έχουν ήδη εκφράσει τις αντιρρήσεις τους και έχουν προτείνει ένα αντίστοιχο μοντέλο διαχείρησης, είναι προφανές ότι το μόνο που απαιτείται είναι η πολιτική βούληση.

Η Αυτόνομη Κίνηση Πολιτών "Είναι στο Χέρι μας", θέτει προς συζήτηση και διαβούλευση τη συγκεκριμένη πρόταση και καλεί τους δημοτικούς συμβούλους, φορείς, οργανώσεις, συλλογικότητες και πολίτες της περιοχής, να την εξετάσουν, να παρέμβουν και να συνδιαμορφώσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα διασφαλίζει μία οικονομική προοπτική διαχείρισης απορριμμάτων, δεν θα υπονομεύει το περιβάλλον και δεν θα δεσμεύει τον τόπο σε μία παρωχημένη λογική διαχείρισης που θα κοστίσει τόσο στην τσέπη των δημοτών, όσο και στο ίδιο το περιβάλλον προκειμένου να επωφεληθούν λίγοι μεγαλοεργολάβοι.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρόταση:
Αναλυτικό μοντέλο Αποκεντρωμένης Διαχείρισης των Απορριμμάτων

Αυτόνομη Κίνηση Πολιτών Δήμου Ορεστιάδας
"Είναι στο χέρι μας"