Για να προσεγγίσουμε πιο σωστά τη σημασία που έχει στις σύγχρονες κοινωνίες η αναγκαιότητα της ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ, είναι απαραίτητο να κάνουμε ένα μεγάλο βήμα στο παρελθόν με απλοϊκό αλλά γλαφυρό τρόπο. Να δούμε τι σκέφτονταν, τι γνώριζαν
ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ: «μια πράξη ανθρωπιάς…»
Για να προσεγγίσουμε πιο σωστά τη σημασία που έχει στις σύγχρονες κοινωνίες η αναγκαιότητα της ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ, είναι απαραίτητο να κάνουμε ένα μεγάλο βήμα στο παρελθόν με απλοϊκό αλλά γλαφυρό τρόπο...
Να δούμε τι σκέφτονταν, τι γνώριζαν ή καλύτερα τι νόμιζαν πως γνώριζαν οι μακρινοί μας πρόγονοι για το ΑΙΜΑ, την καρδιά, τα αγγεία και την κυκλοφορία του αίματος.
Προϊστορικά σχέδια, χαραγμένα στους τοίχους των σπηλαίων, μας πληροφορούν ότι οι πρωτόγονοι τοποθετούσαν οπωσδήποτε την έδρα της ζωής στην καρδιά και ήξεραν ότι ένας τραυματισμός της συνεπάγεται βέβαιο θάνατο! Οι ιερείς της Αιγύπτου την ονόμαζαν «αυτό που δε σταματάει».
Το αίμα θεωρούνταν απ' τους αρχαιότατους χρόνους έδρα και πηγή ΖΩΗΣ. Αυτό το διαβάζουμε στις σελίδες της Παλαιάς Διαθήκης και το βλέπουμε αποτυπωμένο στα έθιμα πρωτόγονων λαών, που τα κρατούν και σήμερα ορισμένες υπανάπτυκτες αφρικανικές φυλές. Η συνήθεια π.χ. να πίνουν το αίμα του σκοτωμένου εχθρού προδίδει την επιθυμία να οικειοποιηθούν τη ζωή και τη δύναμή του.
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι, Έλληνες και Ρωμαίοι, είχαν σαφή την αντίληψη της σημασίας του αίματος για τη ζωή. Οι πρώτες αυτοκτονίες γίνονταν με κόψιμο των αγγείων του αίματος στο ύψος των καρπών και θάνατο ανώδυνο από ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ. Τα συμπτώματα της αναιμίας ήταν αρκετά γνωστά.
Σταθμό στην αρχαία ιατρική επιστήμη αποτέλεσαν οι θεωρίες του Γαληνού για την κυκλοφορία του αίματος, που για πολλούς αιώνες κατόπιν παρέμειναν αναλλοίωτες μέχρι και το Μεσαίωνα. Η μοναδική κατάκτηση του Γαληνού, που κληρονομήθηκε σωστά, ήταν η γνώση ότι στις αρτηρίες έρεε αίμα όπως και στις φλέβες. Αυτό, όμως, δεν αρκούσε για να προσφέρει μια ακριβή αντίληψη για το φαινόμενο της κυκλοφορίας. Θα περάσουν πολλοί αιώνες ακόμη, ώσπου τα θέματα αυτά να βρουν τη σωστή τους απάντηση, φθάνοντας σχεδόν ταυτόχρονα στον Καρτέσιο και το Γαλιλαίο, που πρώτοι αυτοί – ανεξάρτητα ο ένας απ’ τον άλλο – περιγράφουν την καρδιά σα μια αντλία που εκσφενδονίζει αίμα στις αρτηρίες και το ξαναπαίρνει πίσω μέσω των τριχοειδών και των φλεβών.
Μέσα στις φλέβες, οι βαλβίδες δεν είναι τίποτε άλλο από μικρές μηχανές, που εμποδίζουν την παλινδρόμηση του αίματος, ενώ ταυτόχρονα το υποχρεώνουν να επιστρέψει στην καρδιά, απ’ όπου θα αρχίσει έναν καινούριο κύκλο!
Λιγοστές μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων μας πληροφορούν για απόπειρες θεραπείας με αφαίμαξη, που την ακολουθούσε αντικατάσταση του αίματος με ουσίες που είχαν «μαγική δύναμη». Ακόμη και στα 1490 οι γιατροί προσπαθούν να παρατείνουν τη ζωή του πάπα Ιννοκέντιου του 8ου, δίνοντάς του να πιει το αίμα τριών νέων!!! Λένε ότι σκότωσαν τότε τους άμοιρους εκείνους νέους ειδικά για το σκοπό αυτό, ενώ άλλοι τα χαρακτηρίζουν σαν απόπειρα …μετάγγισης!!
Όπως, όμως, και να 'χει το πράγμα, βρισκόμαστε στο τέλος μιας ολόκληρης εποχής, της εποχής της ΑΦΑΙΜΑΞΗΣ και στην ανατολή της εποχής της ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ. Η νέα εποχή ανατρέπει τις παλιές θεωρίες και καταφεύγει στην πρόοδο της ιατρικής επιστήμης με σκοπό τη ΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Ο 17ος αιώνας είναι ο αιώνας που οι βδέλλες χάνουν την κυριαρχία τους στη θεραπεία…. όλων των νόσων, γιατί εμφανίζεται ο Χάρβεϋ, που περιγράφει με επιστημονικό τρόπο τις βασικές αρχές της ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ. Η πρώτη θεωρία για την εφαρμογή θεραπευτικής μετάγγισης αποδίδεται στον Φραντσέσκο Φόλλι απ’ τη Φλωρεντία, που υπέδειξε μάλιστα και τη μέθοδο για την εκτέλεσή της; ένας σωληνίσκος από άργυρο τοποθετούνταν μέσα σε μια αρτηρία του αιμοδότη κι ένας άλλος σωληνίσκος από ελεφαντοστό σε μια φλέβα του λήπτη. Οι δύο σωληνίσκοι συνδέονταν με ελαστικό σωλήνα. Βέβαια ο Φόλλι… πετροβολήθηκε στο τέλος!!! Η πρώτη κανονική απόπειρα αφαιμαξομετάγγισης έγινε σε σκύλους το 1640, χωρίς όμως επιτυχία.
Το 1665 ο Ρίτσαρντ Λόουερ καταφέρνει να μεταγγίσει αίμα από σκύλο σε σκύλο! Η απήχηση του πειράματος τεράστια! Όλη η Αγγλία κατενθουσιάστηκε με το ενδεχόμενο να πετύχει αυτό σε ανθρώπους. Όμως το μεγάλο γεγονός – σταθμός έγινε στη Γαλλία απ’ τον Μπαπτίστ Ντενί στις 15 Ιουνίου 1667. Την ημέρα εκείνη έγινε επιτυχώς μετάγγιση αρνιού σε νέο με μακροχρόνιο εμπύρετο νόσημα. Όλα έμοιαζαν να πηγαίνουν περίφημα έως τη στιγμή, που συνέβη κάτι που κανείς δεν περίμενε! Θάνατος εν μέσω shock ασθενούς μετά από μετάγγιση. Η υπόθεση ξεσήκωσε μεγάλο θόρυβο και οι αρχές πήραν αμέσως προληπτικά μέτρα: απαγορεύτηκαν με νόμο οι μεταγγίσεις, οι δε εκκλησιαστικές αρχές συνυπέγραψαν την απαγόρευση των πειραμάτων, τα οποία φυσικά, υπερέβαιναν κατά πολύ τις επιστημονικές δυνατότητες του αιώνα εκείνου…
Το 1901 ο Καρλ Λαντστάινερ, νεαρός παθολόγος της Ιατρικής Σχολής της Βιέννης, ανακάλυπτε ότι το πλάσμα του αίματος ορισμένων ανθρώπων συγκολλούσε τα ερυθρά αιμοσφαίρια μερικών άλλων ανθρώπων. Συνέλαβε τότε την ιδέα να φέρει σε επαφή ερυθρά αιμοσφαίρια ενός ανθρώπου με τον ορό του αίματος ενός άλλου κι έγραψε χαρακτηριστικά στο ημερολόγιό του:
«Άλλες φορές τα σωματίδια συγκολλιόνται κι άλλες όχι». Πήρε, λοιπόν, τότε το αίμα απ’ όλους τους βοηθούς του εργαστηρίου του κι ύστερα από μακρά σειρά πειραμάτων ανακάλυψε 4 τουλάχιστον τύπους αίματος. Το πρόβλημα των δυσάρεστων συνεπειών των μεταγγίσεων από άτομο σε άτομο είχε επιτέλους λυθεί. Χιλιάδες παρατηρήσεις απέδειξαν ότι η ομάδα του αίματος είναι σταθερός – ισόβιος χαρακτήρας του κάθε ατόμου και είναι στοιχείο ταυτότητας, όπως και τα δακτυλικά του αποτυπώματα. Μετά την ανίχνευση του παράγοντα Rhesus άνοιξαν νέοι ορίζοντες στη ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑΤΟΛΙΓΙΑ. Ο Καρλ Λαντστάινερ πέθανε το 1943, όταν στα πεδία των μαχών του Β΄ παγκοσμίου πολέμου χιλιάδες ανθρώπινες ζωές σώζονταν με τις μεταγγίσεις αίματος.
Η κοσμοϊστορική ανακάλυψη των 4 ομάδων αίματος (κανονικά είναι 8, διότι κάθε μια είναι + ή – του παράγοντα Rhesus), η διαμόρφωση της τεχνικής της διασταύρωσης πριν από την μετάγγιση (να βρούμε δηλαδή αν τα δύο αίματα είναι μεταξύ τους ΣΥΜΒΑΤΑ) και η επινόηση απλών μεθόδων λήψης και συντήρησης του αίματος, έφεραν αληθινή επανάσταση στην καταπολέμηση shock, βαριών απωλειών αίματος, χρόνιων αναιμιών και άλλων νοσηρών καταστάσεων και αναφέρουμε επιγραμματικά:
- Αναιμίες π.χ. μεσογειακή αναιμία, σιδηροπενικές
- Αιμορραγίες και αιμορραγικές παθήσεις (αιμορροφιλία κλπ.)
- Shock – καταπληξίες
- Οξείες και χρόνιες λοιμώξεις π.χ. σηψαιμίες από στρεπτόκοκκο, τυφοειδής πυρετός, φυματίωση πνευμονική, καρκίνος.
- Δηλητηριάσεις είτε εξωγενείς π.χ. μανιτάρια, μονοξείδιο του άνθρακα, βαρβιτουρικά, τσιμπήματα φιδιών είτε ενδογενείς π.χ. αναιμία, εκλαμψία επιλόχειος κλπ.
- Τοξικές βρογχοκήλες
- Χειρουργικές επεμβάσεις
- Συμβάντα κατά την έκθεση σε ακτινοβολία
Η μετάγγιση μπορεί να γίνει με αυτούσιο το αίμα ή με αίμα που έχει προστεθεί κιτρικό νάτριο για να μην πήξει. Στην πρώτη περίπτωση δότης και λήπτης είναι ξαπλωμένοι ο ένας πλάι στον άλλον και μέσω ελαστικής αντλίας το αίμα δίνεται επί τόπου. Είναι η περισσότερο ανθρώπινη και συγκινητική μορφή μετάγγισης. Στη δεύτερη περίπτωση το αίμα, με το αντιπηκτικό βρίσκεται προς συντήρηση σε ψυγεία με θερμοκρασία +2o C - +4o C, προθερμαίνεται στους 37ο C και μετά δίνεται στο λήπτη. Στα ψυγεία αυτά, τα αίματα διατηρούνται 21 ημέρες και για να μη λήξουν και πεταχτούν, οι υπεύθυνοι των Τραπεζών Αίματος σ’ όλη την Ελλάδα βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία.
Στη χώρα μας λειτουργεί δημόσια υπηρεσία αιμοδοσίας με την επωνυμία Εθνική Υπηρεσία Αιμοδοσίας. Σκοπός της είναι η οργάνωση της αιμοδοσίας και η συνεργασία της με τους κατά τόπους συλλόγους αιμοδοτών. Ιδρύθηκε το 1955 και έχει στην επίβλεψή της κέντρα αιμοδοσίας Σταθμούς Υγειονομικούς, Τράπεζες αίματος, αιμοδοτικά τμήματα νοσοκομείων, κινητές μονάδες κλπ.
Γεννιέται το ερώτημα: Ποιοι θα είναι «οι καταθέτες» της Τράπεζας αυτής; Το Κράτος; Κάποια πολυεθνική εταιρία; Όχι, βέβαια. Καταθέτες και τροφοδότες της θα πρέπει να είμαστε όλοι… Στη δεκαετία του '70, είτε από έλλειψη κρατικού συντονισμού είτε από κακή πληροφόρηση, είχαμε φθάσει στο αίσχιστο σημείο ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ. Υπήρχαν αιμοδότες οι οποίοι για λίγα χρήματα έδιναν κάθε… μήνα το αίμα τους, με αποτέλεσμα σε λίγο καιρό να το έχουν οι ίδιοι ανάγκη.
Τα τελευταία 15 – 20 χρόνια, έγιναν σοβαρά βήματα από όλες τις κατευθύνσεις. Το κράτος οργάνωσε σωστά τις υγειονομικές του μονάδες, οι κατά τόπους αρμόδιοι φορείς ίδρυσαν τους γνωστούς συλλόγους αιμοδοσίας και το σπουδαιότερο: Ο ΥΓΙΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ «ΧΑΡΑΜΙΣΕΙ» ΕΝΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ 300 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΟΥ.
Δε χρειάζονται διαφημιστικά σλόγκαν και spots, για να πείσουμε τον Έλληνα να γίνει συνειδητός αιμοδότης. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι, ότι δεν αποτελεί ελεημοσύνη ή έρανο, αλλά καθήκον προς το συνάνθρωπό μας, στη θέση του οποίου μπορούμε να βρεθούμε εμείς. Η εθελοντική αιμοδοσία αποτελεί μοντέρνα και υψηλή έκφραση της συντροφικότητας και του αλτρουισμού μας. Είναι δείγμα σεβασμού στο διπλανό μας και δείγμα προόδου της κοινωνίας μας.
Θα πείτε ο Έλληνας είναι γνωστός ατομιστής και κάποτε – κάποτε… «ωχ…αδερφιστής». Αυτά πρέπει να τα καταπολεμήσουμε. Να κάνουμε εμείς ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ. Θα νιώσουμε μια απίστευτη συναισθηματική αγαλλίαση κι ένα ήρεμο ψυχικό μεγαλείο! Στο χέρι μας είναι να γίνουμε οι σύγχρονοι καλοί Σαμαρείτες. Οι έρανοι, τα σωματεία αλληλοβοήθειας και οι κάθε λογής ελεημοσύνες εξαρτώνται από το «βαλάντιό σου» και ίσως να νιώθεις «αδύναμος» σε σχέση με άλλους. Στην ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΙΜΑΤΟΣ, όμως, είσαι πρώτος μεταξύ ίσων, βάζεις κι εσύ το λιθαράκι που βάζουν κι οι άλλοι στο οικοδόμημα που λέγεται ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ.
Ο αυτοσεβασμός σου φτάνει στο κατακόρυφο και φεύγεις πιο γαλήνιος, πιο ολοκληρωμένος, με την υπέροχη αίσθηση της εκτέλεσης του καθήκοντος. Δίνεις ένα τέταρτο απ’ τη ζωή σου και με το αίμα σου θα σώσεις τη ζωή κάποιου συνανθρώπου σου, που δεν τον γνωρίζεις. Ούτε κι αυτός εσένα. ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΜΑΓΚΙΑ, επιτρέψτε μου… Υπέροχο, δεν είναι; Χριστιανικό και ψυχοθεραπευτικό…
Παρά τα θετικά, ασφαλώς, βήματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια, παρά τη γενική ευαισθητοποίηση, η χώρα μας εξακολουθεί να εισάγει ποσότητες αίματος από ευρωπαϊκές χώρες. Το γεγονός αυτό πρέπει να μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Να μας συνεγείρει εθνικά. Γιατί, δηλαδή, οι άνθρωποι που έφτιαξαν κρεματόρια και αιματοκύλησαν ολόκληρη την ανθρωπότητα, να βάζουν τα γυαλιά σ' εκείνους που καλλιτέχνησαν τους Παρθενώνες… Στο κάτω – κάτω της γραφής, το πρόβλημα είναι περισσότερο υπαρκτό στη μικρή μας χώρα και λόγω της μεσογειακής αναιμίας, οι ανάγκες μας είναι σαφώς μεγαλύτερες.
Γι' αυτό, λοιπόν το ερώτημα «να δίνει κανείς αίμα ή να μη δίνει;» απαντάμε ανεπιφύλακτα και κατηγορηματικά: «ΝΑΙ, ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΑ».
Για να αισθάνεται περισσότερο πολιτισμένος, άνθρωπος και πιο κοντά στο συνάνθρωπό του. Για να αισθάνεται υγιής και ξανανιωμένος.
Ας ενώσουμε κι εμείς απ’ τη μεριά μας τη φωνή μας. ΑΣ ΔΩΣΟΥΜΕ, ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ. Γιατί αν δεν το κάνουμε, όπως είπε κι ένας τέως πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, έτσι όπως πάμε στις φλέβες των απογόνων μας δε θα ρέει αίμα Ελληνικό, αλλά… Ελβετικό!!!
Το Δεκαπενταμελές του
3ου Εσπερινού ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω