Η Αξία της Ανθρώπινης Ζωής στο Αιγαίο και την Αδριατική

Πρόσφατο (28-12-2014) το ναυτικό ατύχημα στην Αδριατική, στο ναυλωμένο από την ελληνική ΑΝΕΚ, με Ιταλική σημαία Ε/Γ-Ο/Γ «Norman Atlantic» που είχε αποπλεύσει από Ηγουμενίτσα για Ιταλία. Η φωτιά που ξέσπασε στο γκαράζ του πλοίου, ενώ έπνεαν άνεμοι

του Νίκου Παπανικολόπουλου

Πρόσφατο (28-12-2014) το ναυτικό ατύχημα στην Αδριατική, στο ναυλωμένο από την ελληνική ΑΝΕΚ, με Ιταλική σημαία Ε/Γ-Ο/Γ «Norman Atlantic» που είχε αποπλεύσει από Ηγουμενίτσα για Ιταλία.

Η φωτιά που ξέσπασε στο γκαράζ του πλοίου, ενώ έπνεαν άνεμοι έντασης τουλάχιστον 10 μποφόρ, είχε σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσει η επιχείρηση διάσωσης των επιβατών, και να... εξελιχθεί σε τραγωδία… Μια σορός βρέθηκε απανθρακωμένη μέσα σε καμένο φορτηγό αυτοκίνητο, εννέα σοροί στη θάλασσα, εννέα Έλληνες ακόμα αγνοούμενοι, δύο ναυτικοί του Αλβανικού ρυμουλκού «Ιλλυρία» νεκροί, όταν ο κάβος που επεχείρησαν να προσδέσουν στο φλεγόμενο πλοίο έσπασε… Μια ανείπωτη τραγωδία…

Μια τραγωδία δίχως τελειωμό, αφού πριν τέσσερις μέρες σε παραλία της Κέρκυρας εκβράστηκε το πτώμα αγνοουμένου ατόμου ενώ στις 11-2-2015 Έλληνες αυτοκινητιστές, επιβάτες-διασωθέντες, αλλά και συγγενείς των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους ή ακόμη αγνοούνται συναντήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, για να συντονίσουν τις επόμενες ενέργειές τους, μπροστά στην μάλλον αδιάφορη Πολιτεία.

Και δεν ήταν μόνο το ναυτικό ατύχημα στο «Norman Atlantic». Ένα μήνα μετά (30 και 31-1-2015), νέα ατυχήματα συνέβησαν στα γκαράζ δυο επιβατηγών-οχηματαγωγών πλοίων που εκτελούσαν, εν μέσω σφοδρής θαλασσοταραχής - ίσως και πάνω από 10 μποφόρ - το ίδιο δρομολόγιο. Πολλά φορτηγά μετακινήθηκαν, με αποτέλεσμα – ευτυχώς - να σημειωθούν μόνο υλικές ζημιές.

Μετά από όλα αυτά, τίθεται εύλογα το ερώτημα: Είναι δυνατόν ένα πλοίο, και μάλιστα επιβατηγό, να επιτρέπεται να αποπλέει από ελληνικό λιμάνι με τόσο άσχημες καιρικές συνθήκες;

Η ιστορία λέει ότι τα μεγάλα ναυτικά ατυχήματα, οδηγούν τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς στην υιοθέτηση, αυστηρότερων κανονισμών, οδηγιών και συμβάσεων ώστε, αν όχι να εξαλειφθούν, τουλάχιστο να μειωθούν. Τρεις τέτοιες περιπτώσεις, με διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό ενδιαφέρον, είναι ενδεικτικές:

α) Η βύθιση του ΤΙΤΑΝΙΚΟΣ το 1912, όπου έχασαν τη ζωή τους 1.503 άτομα από τους 2.208 επιβαίνοντες, ήταν ο κύριος λόγος που δυο χρόνια μετά, το 1914, έγινε η πρώτη "Διεθνής Σύμβαση Περί Ασφαλείας Ανθρώπινης Ζωής εν Θαλάσση", γνωστή ως ΠΑΖΕΘ – SOLAS.

β) Τα ναυτικά ατυχήματα των Δ/Ξ ERIKA (Δεκέμβριος 1999) και PRESTIGE (Νοέμβριος 2002) στις Γαλλικές και Ισπανικές ακτές αντίστοιχα, τα οποία μέσα σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες κόπηκαν στα δυο και προκάλεσαν οικολογική καταστροφή, έκαναν την Ευρώπη να πάρει νέα μέτρα. Εκδόθηκε η Κοινοτική Οδηγία 2002/59 (ΦΕΚ 850 Β/27-6-2003) στην οποία εκτός άλλων προβλέπεται και ο (προ) καθορισμός περιοχών (λιμανιών-όρμων) καταφυγής για την αντιμετώπιση περιστατικών πλοίων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης ή κίνδυνου.

γ) Στις 8-12-1966 συνέβη στην Ελλάδα το τραγικό ναυάγιο του Ε/Γ-Ο/Γ «ΗΡΑΚΛΕΙΟ». Το πλοίο είχε αποπλεύσει από Χανιά για Πειραιά. Κοντά στη βραχονησίδα Φαλκονέρα η σφοδρή θαλασσοταραχή με τα 9 BF προμήνυε την καταστροφή. Παρέσυρε στον υγρό τάφο του, μέσα σε λίγα λεπτά, 247 άτομα. Μόλις 47 σώθηκαν. Το ναυάγιο αυτό, αφύπνισε το Ελληνικό κράτος και έγινε αφορμή για πολλές εξελίξεις. Θεσμοθετήθηκε το απαγορευτικό απόπλου λόγω καιρού, οργανώθηκε ο "Θάλαμος Επιχειρήσεων" για την έρευνα και διάσωση, μπήκαν οι πρώτες ιδέες για την δημιουργία των Ναυτιλιακών Εταιρειών Λαϊκής Βάσης κ.ο.κ.

Ειδικά για την απαγόρευση του απόπλου λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, εξέδωσε, σε πρώτη φάση, την αριθ. 106771/8-12-1967 Εγκύκλιο με οδηγίες για την ομοιόμορφη εφαρμογή του απαγορευτικού από όλες τις Λιμενικές Αρχές και όχι κατά το δοκούν κάθε Λιμενικής Αρχής. Στη συνέχεια, μερίμνησε για τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος. Με το άρθρο 42 του Ν.Δ 187/1973 «Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου» προβλέφτηκε η έκδοση Π.Δ και εκδόθηκε το Π.Δ 852/1976 «Περί απαγορεύσεως απόπλου εν περιπτώσει δυσμενών καιρικών συνθηκών» ΦΕΚ 312Α/23-11-1976, το οποίο ισχύει και σήμερα. Έκτοτε, όλες οι προϋποθέσεις και λεπτομέρειες, για την εφαρμογή της απαγόρευσης, αποτυπώνονται στο Εγχειρίδιο Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας (Ε.Α.Ν 9) το οποίο έχει συνταχθεί με τη συνεργασία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) και της Υδρογραφικής Υπηρεσίας (ΥΥ).

Από τις διατάξεις του Π.Δ 852/1976, του Ν. 2932/2001 «Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στις θαλάσσιες ενδομεταφορές» και του Ε.Α.Ν 09, προβλέπεται απαγόρευση απόπλου για πλοία με ελληνική ή ξένη σημαία όταν αυτά εκτελούν δρομολόγια στην Ελλάδα, ενώ δεν προβλέπεται αντίστοιχη απαγόρευση όταν εκτελούν δρομολόγια που χαρακτηρίζονται "διεθνείς πλόες".

Όμως ο ίδιος κίνδυνος ελλοχεύει για τους επιβάτες ενός πλοίου (του ιδίου είδους και τύπου) αν τα 9 και 10 μποφόρ τα συναντήσει, είτε στο Αιγαίο είτε στην Αδριατική.

Είναι δυνατόν σε μια Ενωμένη Ευρώπη η ανθρώπινη ζωή να έχει διαφορετική αντιμετώπιση (αξία) όταν ταξιδεύει από τον Πειραιά για Κρήτη και διαφορετική όταν ταξιδεύει από Ηγουμενίτσα για Ιταλία;

Το τραγικό ναυτικό ατύχημα του Ιταλικού Ε/Γ-Ο/Γ «Norman Atlantic» στην Αδριατική, πρέπει να μας αφυπνίσει όλους και η Ευρωπαϊκή Ένωση να προβεί στην τροποποίηση - συμπλήρωση της οδηγίας 2002/59/ΕΚ "Για τη δημιουργία κοινοτικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας των πλοίων και ενημέρωσης", ώστε όλες οι Ευρωπαϊκές Λιμενικές Αρχές, να εφαρμόζουν την απαγόρευση απόπλου λόγω δυσμενών καιρικών με κοινά κριτήρια και στα μεταξύ δυο χωρών δρομολογημένα επιβατηγά και επιβατηγά - οχηματαγωγά πλοία.

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α)