Κατάρρευση του πολιτισμού μέσα σε δύο μήνες

Η Λυρική πήρε τους δρόμους και τραγουδάει σε πλατείες και πάρκα. Αφού οι Έλληνες δεν έχουν άρτον ας έχουν τουλάχιστον θέαμα. Η Κρατική Ορχήστρα επίσης! Στην Επίδαυρο το εισιτήριο κατέβηκε στα οκτώ ευρώ κι ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού άρχισε να δίνει αβέρτα τα δωρεάν

Η Λυρική πήρε τους δρόμους και τραγουδάει σε πλατείες και πάρκα. Αφού οι Έλληνες δεν έχουν άρτον ας έχουν τουλάχιστον θέαμα. Η Κρατική Ορχήστρα επίσης!

Στην Επίδαυρο το εισιτήριο κατέβηκε στα οκτώ ευρώ κι ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού άρχισε να δίνει αβέρτα τα δωρεάν για το Ηρώδειο. Τι καλά! Αυτό θα μπορούσε να λέγεται σοσιαλισμός. Στον υπαρκτό κόσμο, όμως, το ελληνικό καλοκαίρι του 2015 θα μείνει ως μαύρη περίοδος και για τον πολιτισμό.

Ακυρώσεις εκδηλώσεων τόσο στο κρατικό Φεστιβάλ Αθηνών όσο και σε όλες τις άλλες διοργανώσεις ανά την επικράτεια, είτε των Δήμων είτε ιδιωτών παραγωγών, που είδαν τον προγραμματισμό τους να ισοπεδώνεται κάτω από τον οδοστρωτήρα του δημοψηφίσματος και των capital controls.

Ραγδαία η πτώση και στην κίνηση του βιβλίου. Κατακόρυφη η μείωση των εισιτηρίων στον κινηματογράφο. Από την άλλη και με την τουριστική περίοδο σε εξέλιξη, κλειστά μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι καταγράφονται σε όλη τη χώρα λόγω έλλειψης φυλάκων, ενώ πολλά αρχαιολογικά έργα σταμάτησαν εξαιτίας της καθυστέρησης απόδοσης των εγκεκριμένων χρημάτων του ΕΣΠΑ.

Σε λιγότερο από δύο μήνες η εξαιρετικά ευαίσθητη ούτως ή άλλως κατάσταση του πολιτισμού στην Ελλάδα, λόγω των προηγούμενων μνημονιακών χρόνων, έχει καταρρεύσει. Το ύψος των απωλειών ακόμη δεν αναφέρεται, αφού θα πρέπει πρώτα να κλείσει η περίοδος, όμως τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους:

Στις 600.000 ευρώ περίπου ανέρχονται οι απώλειες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής από την ακύρωση των παραστάσεων της «Κάρμεν» στο Ηρώδειο τον Ιούλιο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Απόφαση στην οποία κατέληξαν οι υπεύθυνοι, αφού η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος ανέκοψε την εξαιρετική ως εκείνη τη στιγμή προπώληση των εισιτηρίων. Αλλά και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ακύρωσε μία συναυλία της στο Ηρώδειο (Στέφανος Τσιαλή και Αλέν Λεφέβρ) ενώ μία από τις δύο παραστάσεις της με τις όπερες δωματίου του Γ. Κουρουπού «Πυλάδη» και «Ιοκάστη» ματαίωσε και η Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής. Στην Επίδαυρο ακυρώθηκαν όλες οι προγραμματισμένες παραστάσεις του έργου «Νεφέλες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη. Και το Εθνικό Θέατρο ματαίωσε την περιοδεία των «Τρωάδων» στη Βόρειο Ελλάδα.

Συνολικά περί τις δέκα είναι οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών που ακυρώθηκαν (μεταξύ αυτών η συναυλία της Ορχήστρας των Νέων της Μεσογείου στο Μέγαρο Μουσικής, οι συναυλίες του Jesus Christ Superstar στο Ηρώδειο, του Γιάννη Σπανού, του Kyklos Ensemble, του Κορνήλιου Σελαμσή, του Λευτέρη Βενιάδη). Με προϋπολογισμό μειωμένο κατά πολύ τα τελευταία χρόνια (μόλις 2 εκατ. ευρώ από τα 7 εκατ. πριν από δέκα χρόνια) το Φεστιβάλ εμφανίστηκε φέτος περισσότερο αδύναμο από ποτέ εξαιτίας της αναγκαστικής επιστροφής στην εγχώρια παραγωγή, που του αποστέρησε τα τελευταία ψήγματα της όποιας διεθνούς ακτινοβολίας του είχαν απομείνει.

Σοβαρές εξάλλου ήταν οι συνέπειες των capital controls και για τη Θεσσαλονίκη, όπου το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος προχώρησε στην ακύρωση των παραστάσεων της «Ιφιγένειας στη χώρα των Ταύρων» σε Φιλίππους και Δίον ενώ μεγάλο αριθμό ματαιώσεων ανακοίνωσαν και οι Γιορτές Ανοιχτού Θεάτρου.

Στο μεταξύ, η πολιτιστική κληρονομιά, που αποτελεί τη ναυαρχίδα του πολιτισμού στη χώρα (φέρνει άλλωστε μεγάλα έσοδα), βουλιάζει αυτό το καλοκαίρι κι όχι μόνον στα νερά του Αιγαίου με τον περισσότερο τουρισμό, αλλά από άκρη σε άκρη της χώρας. Για τα κλειστά μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους των Κυκλάδων (όπως στη Νάξο, την Αμοργό, την Άνδρο, την Κίμωλο, την Κέα), τις περιορισμένες ημέρες και ώρες λειτουργίας άλλων (σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται προσυνεννόηση για μία επίσκεψη), ακόμη και άλλα λειτουργικά προβλήματα (όπως π.χ. να υπάρχει χαρτί υγείας στις τουαλέτες!) ευθύνεται η οικονομική δυσπραγία στην οποία ήρθε να προστεθεί η κατάρρευση της χώρας. Πολύ απλά, χωρίς φύλακες μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι δεν ανοίγουν και η καθυστέρηση της έγκρισης των κονδυλίων από το υπουργείο Οικονομικών για την προκήρυξη πρόσληψης εποχικών υπαλλήλων (32 μέσω ΑΣΕΠ και 120 μέσω ΟΑΕΔ) είχε τα ανωτέρω θλιβερά αποτελέσματα.

Ο κ. Ξυδάκης ωστόσο είχε προεξοφλήσει την… άριστη λειτουργία του συστήματος διαβεβαιώνοντας από την αρχή της σεζόν, ότι τουλάχιστον οι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία θα είναι ανοικτά όλο το καλοκαίρι με διευρυμένο ωράριο. Κάτι, που φυσικά δεν επετεύχθη, αφού σε αρκετά από αυτά παρουσιάσθηκαν προβλήματα εφαρμογής του μέτρου. Αποτυχία για τον αν. υπουργό υπήρξε και η προαναγγελθείσα χρήση ηλεκτρονικού εισιτηρίου, αρχικώς για την Ακρόπολη και έξι ακόμη αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας (Θέατρο Διονύσου, Αρχαία Αγορά, Βιβλιοθήκη Αδριανού, Ρωμαϊκή Αγορά, Κεραμεικό, Ολυμπιείο). Εντός του Ιουνίου θα άρχιζε η λειτουργία του συστήματος, σύμφωνα πάντα με τις ανακοινώσεις του υπουργείου, όμως ο διαγωνισμός για την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού αφενός καθυστέρησε και αφετέρου, όταν τελικώς διεξήχθη, κηρύχθηκε άγονος. Νέες πληροφορίες τον θέλουν να επαναλαμβάνεται τον Σεπτέμβριο και με αυτόν τον ρυθμό βαίνοντας μπορεί πράγματι του χρόνου ή του παραχρόνου το ηλεκτρονικό εισιτήριο να ισχύσει. Ποιος ξέρει;

Εκείνο που χρειάστηκε να μάθουν ωστόσο οι επισκέπτες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων στην εποχή των capital controls, ήταν ότι έπρεπε να πληρώσουν μόνοι τους το εισιτήριό τους, αφού οι τουριστικοί πράκτορες αδυνατούσαν να καταβάλουν την εγγύηση στην Τράπεζα ώστε να έχουν στα χέρια τους το σχετικό voucher ομαδικής εισόδου. Και η αναμονή στην ουρά για είσοδο στην Ακρόπολη κάτω από τον καυτό ήλιο δεν είναι το καλύτερο…

Εδώ πάντως να επισημανθεί, ότι η δυνατότητα έκδοσης εισιτηρίου μέσω πιστωτικής κάρτας, που εγκρίθηκε πριν από λίγο καιρό από το υπουργείο -αλλά μόνον για την Ακρόπολη- είναι μία σωστή κίνηση. Αύξηση του εισιτηρίου όμως, παρότι έχει αποφασιστεί, δεν έγινε. Πολλά τα προβλήματα αλλαγής και εδώ.

Και ενώ στο θέμα της λειτουργίας των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων η κατάσταση έχει μπει στον αυτόματο πιλότο κι όπου βγάλει, στον τομέα των αρχαιολογικών έργων επικρατεί στασιμότητα. Στα εργοτάξια η Ελλάδα αναστενάζει, μαζί και οι εργαζόμενοι, που σε κάποιες περιπτώσεις έχουν προχωρήσει σε επίσχεση εργασίας. Εξαρτώμενα στη συντριπτική τους πλειοψηφία από το ΕΣΠΑ, άρα αναμένοντας το πράσινο φως από την Τράπεζα της Ελλάδος για την εκταμίευση των κονδυλίων, αναστηλώσεις μνημείων, διαμορφώσεις και συντηρήσεις αρχαιολογικών χώρων, μικρές και μεγάλες ανακαινίσεις και εκσυγχρονισμοί μουσείων, εκθεσιακά προγράμματα κ.ά. παραμένουν τα περισσότερα ημιτελή και εν αναμονή.

«Μεγάλοι δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί στην Ελλάδα βρίσκονται σε σημείο κατάρρευσης. Τα ελληνικά μουσεία αναγκάζονται να κλείσουν καθώς η χρηματοδότηση τελειώνει», έγραψε μάλιστα η διεθνής εικαστική επιθεώρηση «Τhe Artnewspaper» αναφέροντας συγκεκριμένα την περίπτωση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, που έχει αναστείλει τη λειτουργία του για οικονομικούς λόγους

Στο 60 έως και 80% έχουν μειωθεί εξάλλου οι πωλήσεις βιβλίων στην περίοδο από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος και εντεύθεν. Πρόκειται για τεράστια πτώση, η οποία δεν μπορεί φυσικά να αντιμετωπισθεί, πόσο μάλλον που έρχεται ως συνέχεια του πρώτου κραχ του 2012, όταν σημειώθηκε πτώση γύρω στο 25%, με αποτέλεσμα το κλείσιμο πολλών μικρών βιβλιοπωλείων, κυρίως της περιφέρειας (γεγονός πάντως στο οποίο συνέτεινε και η επέκταση των μεγάλων αλυσίδων). Η κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου θεωρείται επίσης, ότι συνέβαλε σ' αυτό.

Αντίστοιχα, πτώση καταγράφεται και στον τομέα της έκδοσης που κυμαίνεται από 20 ως 30%, εδώ μάλιστα οι ελλείψεις σε χαρτί και κόλλα βιβλιοδεσίας οδήγησαν σε πραγματική ασφυξία.

Και η φουρτούνα συνεχίζεται…

Μαρία Θερμού