Σπάρταθλον: Ένας σύγχρονος Δρομικός Άθλος

Η Μάχη του Μαραθώνα αποτελεί σημείο αναφοράς στην παγκόσμια ιστορία γιατί λίγοι ελεύθεροι πολίτες με την αυταπάρνηση τους ματαίωσαν την επικράτηση του «ασιατικού» δεσποτισμού. Οι Έλληνες τις μέρες αυτής της τρομερής δοκιμασίας

του Αντώνη Κουφού*

Η Μάχη του Μαραθώνα αποτελεί σημείο αναφοράς στην παγκόσμια ιστορία γιατί λίγοι ελεύθεροι πολίτες με την αυταπάρνηση τους ματαίωσαν την επικράτηση του «ασιατικού» δεσποτισμού. Οι Έλληνες τις μέρες αυτής της τρομερής δοκιμασίας, καθώς θα αντιμετώπιζαν τον πιο ισχυρό στρατό της εποχής, με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες τους θα άφηναν έκπληκτους ανά τους αιώνες όλους με τα απίστευτα δρομικά και όχι μόνο κατορθώματα τους.

Ο Ηρόδοτος μας εξιστορεί πως οι Αθηναίοι έστειλαν τον ημεροδρόμο Φειδιππίδη, έναν εκπληκτικό δρομέα με διπλωματικές ικανότητες, στη Σπάρτη για να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια. Η διαδρομή που ακολούθησε ο Φειδιππίδης, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, αλλά και σύμφωνα με τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή πιθανόν είναι από την Ιερά Οδό μέχρι την Ελευσίνα, στη συνέχεια πήρε τη Σαρωνία οδό τα Γεράνια όρη και κατόπιν θα έφτασε στα Ίσθμια, τα Εξαμήνια και την Κόρινθο. Από κει θα πέρασε από την Νεμέα και αποφεύγοντας την επικράτεια του Άργους που δεν ήταν σύμμαχος της Αθήνας προχώρησε προς τον ορεινό όγκο Αργολίδας και Αρκαδίας και θα αναρριχήθηκε στο Παρθένιο όρος.

Στο σημείο αυτό ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ο ημεροδρόμος συνάντησε τον Θεό Πάνα που του παραπονέθηκε γιατί δεν τον τιμούν οι Αθηναίοι, λέγοντάς του πως θα σταθεί στο πλευρό τους σ’ αυτή τη δύσκολη μάχη. Στη συνέχεια κατεβαίνοντας το βουνό κατευθύνθηκε στην Τεγέα και μετά νότια προς τη Σπάρτη. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ηροδότου ο Φειδιππίδης έφτασε στη Σπάρτη την επόμενη της αναχώρησης του από την Αθήνα διατρέχοντας 1140 στάδια, δηλαδή 246 χιλιόμετρα. Συνολικά ο Φειδιππίδης διένυσε την απόσταση Αθήνα - Σπάρτη - Αθήνα σε λιγότερο από 5 ημέρες.

Επίσης ο Ηρόδοτος γράφει πως στην αρχή της μάχης οι Αθηναίοι «δρόμω ίεντο ές τους βαρβάρους», κάλυψαν δηλαδή τα 1.000 μέτρα που χώριζαν τα δύο στρατεύματα τρέχοντας και μάλιστα τα τελευταία 200 μέτρα με πλήρη ταχύτητα καθώς βρίσκονταν στο δραστικό βεληνεκές των Περσών τοξοτών για να αποφύγουν την δεύτερη βολή τους, πέφτοντας επάνω τους χωρίς να χαλάσουν τις γραμμές της φάλαγγας.

Εν συνεχεία ακολουθεί ο γνωστός δρόμος του ημεροδρόμου - οπλίτη που πηγαίνει από το Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει την νίκη, φορώντας όλο τον στρατιωτικό εξοπλισμό του (Πλούταρχος, Λουκιανός). Λίγες ώρες μετά τη μάχη αναχωρεί το μεγαλύτερο μέρος των Μαραθωνομάχων για να μεταβεί στην Αθήνα, προκειμένου να προλάβουν τους Πέρσες που επιβιβαζόμενοι στα πλοία τους κατευθύνονται στον Πειραιά με την ελπίδα να βρουν την πόλη ανυπεράσπιστη. Το απόγευμα ο Δάτης αντικρίζει στα τείχη τους ίδιους άντρες που νίκησαν τον στρατό του το πρωί της ίδιας μέρας στο Μαραθώνα (Ηρόδοτος).

Τέλος, την επόμενη της μάχης καταφθάνουν 2000 Σπαρτιάτες οπλίτες στην πεδιάδα του Μαραθώνα καλύπτοντας την απόσταση Σπάρτη - Αθήνα σε 3 μέρες με πλήρη εξάρτηση, δηλαδή κάλυψαν 80 με 90 χιλιόμετρα τη μέρα.

Σήμερα όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν απίστευτα, ωστόσο την εποχή εκείνη οι πρόγονοι μας ζούσαν και εκπαιδεύονταν σε μια ευλογημένη αλλά ταυτόχρονα σκληροτράχηλη και δύσβατη χώρα και σε ένα πολιτικό - πολιτειακό σύστημα που τους ανέτρεφε με την υπέρτατη θεμελιακή αξία «εις οιωνός άριστος αμύμεσθαι περί πάτρις». Η Φυσική Αγωγή ήταν τρόπος ζωής για κάθε Έλληνα και το μέσο το οποίο τον βοηθούσε στον καθημερινό μόχθο αλλά και στην υπεράσπιση της Πόλης.

Η Γέννηση του ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΥ

Το 1982 ένας Βρετανός φιλέλληνας και μελετητής της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας ο John Foden, πτέραρχος της RAF αλλά και δρομέας μεγάλων αποστάσεων, εντυπωσιασμένος από την εξιστόρηση του Ηρόδοτου για το κατόρθωμα του Φειδιππίδη, αποφασίζει να διαπιστώσει αν είναι εφικτό ένας άνθρωπος να διατρέξει τα 250 χιλ. που χωρίζουν Αθήνα - Σπάρτη μέσα στα χρονικά όρια του Αθηναίου ημεροδρόμου.

Ο Foden έρχεται στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1982 με άλλους δύο συναδέρφους του, τον John Scholten και τον John ΜcCarthy, επίσης δρομείς αποφασισμένοι να ακολουθήσουν τα βήματα του Φειδιππίδη. Σχεδιάζουν την πλησιέστερη προς τις περιγραφές του Ηρόδοτου διαδρομή και στις 8 Οκτωβρίου ξεκινούν από την Αθήνα για να διαπιστώσουν αν το όραμα τους μπορεί να γίνει πράξη. Μετά από 36 ώρες ο Foden φτάνει στη Σπάρτη μπροστά στο άγαλμα του Λεωνίδα, ενώ ο John Scholten είχε φτάσει μιάμιση ώρα νωρίτερα (34 ώρες και 30 λεπτά) και ο ΜcCarthy τερματίζει σε 40 ώρες. Η πράξη αυτή του Foden είναι η απόλυτη δικαίωση της εξιστόρησης του Ηρόδοτου αλλά και η απαρχή της αναβίωσης ενός «μυθικού δρόμου». Έτσι χάρη στη βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων υποστηρικτών αυτή η προσπάθεια παίρνει την μορφή οργανωμένου αγώνα, με την επωνυμία ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ.

Ο πρώτος αγώνας διεξάγεται το 1983 με 45 συμμετέχοντες από έντεκα χώρες και από την Ελλάδα, με νικητή τον μοναδικό Γιάννη Κούρο. Το 1984 ιδρύεται ο «Διεθνής σύνδεσμος ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ», ένας μη κερδοσκοπικός πολιτιστικός και αθλητικός σύλλογος με κύριο σκοπό την διοργάνωση του αγώνα, αλλά και γενικότερα αγώνων υπέρ-αποστάσεων στην Ελλάδα. Ο αγώνας διοργανώνεται σε ετήσια βάση στα τέλη κάθε Σεπτέμβρη.

O αγώνας είναι μοναδικός γιατί εκτός του ότι βασίζεται σ’ ένα ιστορικό γεγονός, είναι και στενά συνδεδεμένος με την ιδέα του Ολυμπισμού καθώς οι δρομείς στον τερματισμό, μπροστά στο άγαλμα του Λεωνίδα, λαμβάνουν από μια Σπαρτιάτισσα απλώς ένα στεφάνη ελιάς και λίγο νερό. Αλλά και οι ανυπέρβλητες δυσκολίες της διαδρομής διεγείρουν την φαντασία σε πλήθος δρομέων υπέρ-αποστάσεων απ’ όλο τον κόσμο, από την Αυστραλία, τον Καναδά, την Φιλανδία, την Ιταλία, τις Η.Π.Α. αλλά και από την Ιαπωνία, αναδεικνύοντας το Σπάρταθλο σε κορυφαίο αθλητικό αλλά και πολιτιστικό γεγονός σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Η προετοιμασία του αγώνα διαρκεί ένα σχεδόν χρόνο: γιατί πρέπει να εξασφαλιστούν πολυάριθμο έμψυχο υλικό και οχήματα, παντός κυβισμού και τύπου, εφόδια για το στήσιμο των 75 σταθμών ανεφοδιασμού κατά μήκος της διαδρομής, άγρυπνη παρακολούθηση των αθλητών για την πλήρη ασφάλεια τους και για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε περιστατικού, πλαισιωμένων από κινητές ιατρικές μονάδες άμεσης επέμβασης.

Όλο το έμψυχο υλικό προέρχεται από εθελοντές, φίλους και μέλη, που άγρυπνοι επί 36 ώρες κάθε Σεπτέμβρη καταθέτουν τα ωραιότερα συναισθήματά τους στην υπηρεσία αυτού του αγώνα.

Περιγράφεται ως η πιο δύσκολη διαδρομή στον κόσμο. Οι αθλητές διασχίζουν δύσβατα μονοπάτια και χωματόδρομους με νερά και λάσπες (αν έχει βρέξει), αμπέλια και ελαιώνες, σκαρφαλώνουν σε πλαγιές λόφων, ενώ το φόβητρο όλων των δρομέων και η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η αναρρίχηση στο Παρθένιο Όρος (1200 μ. ύψος) μέσα στο πυκνό σκοτάδι, εκεί όπου ο Φειδιππίδης συνάντησε το θεό Πάνα, εκεί όπου το τοπίο έχει μείνει αναλλοίωτο όπως 2500 χρόνια πριν χωρίς ίχνος μονοπατιού, μέσα στα βράχια και τους θάμνους, με θερμοκρασία 4° - 5° C και δυνατούς ανέμους. Η δοκιμασία της ανθρώπινης αντοχής και του ψυχικού σθένους στο αποκορύφωμά τους.

Το ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ είναι μόνο βίωμα. Είναι μόνο εμπειρία προσωπική. Ο κάθε αθλητής ονειρεύεται την συμμετοχή του και η φαντασία του εξάπτεται από την ιδέα ότι, ερχόμενος στην Ελλάδα για να τρέξει πάνω στα βήματα του αρχαίου ημεροδρόμου, γίνεται ένας σύγχρονος Φειδιππίδης και προπονείται σκληρά για αρκετά χρόνια πριν φτάσει στο επίπεδο των απαιτήσεων του αγώνα.

Σύμφωνα με τον Μάριο Φούρναρη, Σπαρταθλητή και προπονητή, η κάθε προπόνηση αποτελεί ένα μικρό Σπάρταθλο. Κάθε κατάσταση εξαναγκασμού που στους ανθρώπους συνήθως προκαλεί ανία και άγχος για τον σπαρταθλητή μετατρέπεται σε προπόνηση υπομονής και καταλήγει από τον εκνευρισμό έως και αυτή ακόμη τη διασκέδαση.


Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει σε δύο Έλληνες αθλητές, τον Γιάννη Κούρο, που έχει την καλύτερη επίδοση του αγώνα, καθώς και 4 νίκες και την Μαρία Πολύζου που αναβίωσαν ολόκληρη την διαδρομή του Φειδιππίδη (Φιδειππίδιος Άθλος). Ο Γ. Κούρος το 2005 τρέχει την απόσταση σύμφωνα με την δική του προσέγγιση μετά από μελέτη του Ηρόδοτου, η οποία μπορεί να διαφέρει από την προσέγγιση του Foden όσο αφορά την διαδρομή, ωστόσο χιλιομετρικά έχουν πολύ μικρή απόκλιση. Ο Έλληνας υπεραθλητής φτάνει στη Σπάρτη σε 21 ώρες και 27 λεπτά και μετά από λίγη ανάπαυση ξεκινά για την Αθήνα φτάνοντας στην Ακρόπολη σε 53 ώρες και 43 λεπτά. Στις 26/07/2010 η Μαρία Πολύζου ξεκινά τον δικό της άθλο με σκοπό να τιμήσει και να προβάλει την ιστορική επέτειο των 2500 χρόνων από την Μάχη του Μαραθώνα, διανύοντας συνολικά 540 χιλιόμετρα τερματίζοντας στις 02/08/2010 στον τύμβο των Μαραθωνομάχων.

Τι είναι όμως αυτό που τον κάνει έναν αθλητή να ξεπερνά τις δυσκολίες και να πραγματοποιεί πράγματα ακατόρθωτα για τον απλό άνθρωπο; Την απάντηση μας δίνη ο Γ. Κούρος: «Η προσπάθεια ενός υπερμαραθωνοδρόμου είναι εγκεφαλική. Ο αγώνας είναι μια υπέρβαση του σώματος και ολοκληρώνεται ενεργοποιώντας τα βιώματα από τις πνευματικές δυνάμεις του αθλητή».

Η Αλεξανδρούπολη έχει την τύχη και την τιμή, γιατί πρόκειται για τιμή, να έχει βγάλει έναν σπουδαίο αθλητή και άνθρωπο με μοναδικό ήθος, τον Δημήτρη Κεχαγιόγλου, που έχει αγωνιστεί πολλές φορές στο ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ ζώντας τόσο ο ίδιος μεγάλες στιγμές, χαρίζοντας παράλληλα και σε μας τους υπόλοιπους μεγάλες συγκινήσεις. Σαν φίλος, συναθλητής, συνοδοιπόρος στην ανάπτυξη δρομικής και αθλητικής κουλτούρας στην Αλεξανδρούπολη και θαυμαστής του Δημήτρη εδώ και 35 χρόνια, το λιγότερο που μπορώ να κάνω είναι να του αφιερώσω αυτό το άρθρο.

* Ο Αντώνης Κουφός είναι Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Προπονητής Δρομέων μεγάλων αποστάσεων, Δρομέας ο ίδιος και υπεύθυνος της Running Team Αλεξανδρούπολης.