Το casus belli της Τουρκίας για τα ελληνικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο είναι του 1995 και όχι του 1960

Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 - UNCLOS 1982, η οποία τέθηκε σε ισχύ από 16 Νοεμβρίου 1994, ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ ή ΕΥΡΟΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

του Νίκου Παπανικολόπουλου

Ισχύον καθεστώς διεθνώς

Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 - UNCLOS 1982, η οποία τέθηκε σε ισχύ από 16 Νοεμβρίου 1994, ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ ή ΕΥΡΟΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ, είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος ενός κράτους, των νησιών, των νησίδων, και των βραχονησίδων του, κατοικημένων και μη. Το πλάτος (εύρος) της, δεν μπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια. Στη ζώνη αυτή, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία, η οποία εκτείνεται στον εναέριο χώρο, πάνω από αυτή, στο βυθό και το υπέδαφός του.

Ισχύον καθεστώς στην Ελλάδα

Είναι γεγονός ότι μέχρι το 1936, στην Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο για το εύρος των χωρικών της υδάτων, δεν ήταν σαφές καθώς και το Διεθνές Δίκαιο δεν καθόριζε συγκεκριμένο κανόνα για τον καθορισμό τους.

Τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας, από το 1936, με τον Α.Ν. 360/1936 «Περί καθορισμού αιγιαλίτιδος ζώνης της Ελλάδος» (ΦΕΚ 450 Α), καθορίστηκαν στα 6 ναυτικά μίλια.

Με το άρθρο 139 του Νομοθετικού Διατάγματος 187/1973 «Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου» (ΦΕΚ Α 261) ορίστηκε ότι «τα χωρικά μας ύδατα περιλαμβάνουν θαλάσσια ζώνη πλάτους 6 ναυτικών μιλίων δυνάμενον να οριστεί και διαφόρως με Προεδρικά Διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου». Μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί τέτοιο Προεδρικό Διάταγμα.

Από την 23η Ιουνίου του 1995 η Ελλάδα, με τη δημοσίευση του Νόμου 2321/1995 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α 136) με τον οποίο επικύρωνε και τυπικά τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, αποκτούσε και μέσω αυτής, το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ.

Αμέσως μετά την ψήφιση της Σύμβασης, από την Ελληνική Βουλή στις 31 Μαΐου 1995, η Τουρκία, στις 8 Ιουνίου του 1995, με την Εθνοσυνέλευσή της, πήρε απόφαση με την οποία μετεβίβαζε στην Τουρκική Κυβέρνηση τις αρμοδιότητές της, για τη λήψη μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, σε περίπτωση εφαρμογής από την Ελλάδα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Προγενέστερα, σχεδόν όλοι οι Τούρκοι Πρωθυπουργοί θεωρούσαν την επέκταση των χωρικών μας υδάτων ως αιτία πολέμου (casus belli) αλλά δεν υπήρχε κάτι επίσημο.

Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά στον κυρωτικό νόμο της Σύμβασης προσέθεσε το άρθρο δεύτερο σύμφωνα με το οποίο: «Η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα κατ’ εφαρμογή του άρθρου 3 της κυρούμενης Συμβάσεως να επεκτείνει σε οποιονδήποτε χρόνο το εύρος της χωρικής θάλασσας μέχρι αποστάσεις 12 ν.μ. Για την εφαρμογή στην εσωτερική έννομη τάξη της διατάξεις αυτής... εκδίδονται σχετικά Προεδρικά Διατάγματα μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβούλιου».

Η προσθήκη αυτού του άρθρου έγινε καθαρά για πολιτικούς λόγους - σκοπιμότητες, καθώς η επανάληψη σε εθνικό νομοθετικό κείμενο, ενός δικαιώματος που απορρέει απευθείας από το διεθνές δίκαιο, δεν έχει καμία επιπλέον έννομη συνέπεια.

Συμπέρασμα

Ελλάδα και Τουρκία σήμερα στο Αιγαίο, διατηρούν τα έξι (6) ναυτικά μίλια. Με το καθεστώς αυτό, η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35%, η Τουρκία στο 9% και το 56% είναι διεθνή ύδατα. Με τυχόν επέκταση, εκ μέρους της Ελλάδας, στα δώδεκα (12) μίλια, η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64%, η Τουρκία στο 10%, και το 26% θα είναι διεθνή.

Χάρτες χωρικών υδάτων: αριστερά με 6 ν.μ., δεξιά με 12 ν.μ.

Από τα στοιχεία αυτά, καταλαβαίνει κανείς γιατί η Τουρκία θεωρεί την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ. ως αιτία πολέμου (casus belli).

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α)