Απλή Αναλογική ή Απλή Λογική;

Η χώρα μας από το 2009 βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης που έπληξε αρχικά την παγκόσμια οικονομία, διέλυσε όμως κυριολεκτικά την ελληνική ως πιο αδύναμη και λόγω των δομικών προβλημάτων που αυτή διαχρονικά αντιμετώπιζε

του Σταύρου Κελέτση*

Η χώρα μας από το 2009 βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης που έπληξε αρχικά την παγκόσμια οικονομία, διέλυσε όμως κυριολεκτικά την ελληνική ως πιο αδύναμη και λόγω των δομικών προβλημάτων που αυτή διαχρονικά αντιμετώπιζε. Και παρά το γεγονός ότι από τότε η χώρα βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, πολιτικά υπήρξε μια αξιοσημείωτη σταθερότητα - την οποία δυστυχώς δεν εκμεταλλεύτηκαν όσο θα έπρεπε οι μετέχοντες στις κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν - που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στο παρόν εκλογικό σύστημα που ως βασική του αρχή είχε την ενίσχυση με 50 έδρες του πρώτου κόμματος.

Έτσι ο Γιώργος Παπανδρέου το 2009 σχημάτισε μια φαινομενικά πανίσχυρη κυβέρνηση που δεν μπόρεσε όμως να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών, ο Αντώνης Σαμαράς μαζί κυρίως με τον Βενιζέλο - και για να γίνει αυτό χρειάστηκαν δεύτερες απανωτές εκλογές το 2012 - συμμάχησαν και έδωσαν κυβέρνηση που κινήθηκε στη σωστή κατεύθυνση και κατάφερε αρκετά, δεν μπόρεσε όμως να ολοκληρώσει το στόχο της, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε το 2015 με μια εκ πρώτης όψεως παρά φύσιν συμμαχία με ένα κόμμα ακροδεξιάς ρητορικής, να σχηματίσει δυο φορές κυβέρνηση, δίνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο στη χώρα πολιτική σταθερότητα.

Φαντάζομαι κανείς δεν θέλει να σκέφτεται τι θα συνέβαινε αν από το 2009 που η χώρα αντιμετωπίζει το τεράστιο οικονομικό της πρόβλημα, αντιμετώπιζε συνάμα και πρόβλημα διακυβέρνησης και πολιτικής αστάθειας. Όχι μόνο δεν θα μπορούσε να σταθεί οικονομικά αλλά το πιο πιθανό είναι να είχε εγκαταλείψει και το ευρώ με ανυπολόγιστο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.

Όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα, όχι τόσο της διάθεσης συνεργασίας διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων κάθε φορά μετά από εκλογές, όσο της ενίσχυσης του πρώτου κόμματος - κατά χρονική σειρά του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ - με επιπλέον έδρες. Και γιατί άραγε στερείται πολιτικής ηθικής - γιατί αυτό είναι κυρίως το επιχείρημα των υποστηρικτών της απλής αναλογικής - το κόμμα που καταφέρνει να δημιουργήσει στην κοινωνία προεκλογικά ένα ισχυρό πολιτικό ρεύμα να μπορεί είτε μόνο του, είτε με συμμαχίες, ανάλογα με το ύψος των ποσοστών του να σχηματίζει κυβέρνηση και το καράβι της χώρας να έχει καπετάνιο; Είναι ηθικότερο να σχηματίζει κυβέρνηση το δεύτερο κόμμα, δηλαδή αυτό που μειοψήφησε, συμμαχώντας με μικρότερες πολιτικές δυνάμεις, αποκλείοντας το πρώτο; Όμως μήπως τελικά αυτός είναι και ο κρυφός και πονηρός στόχος της σημερινής κυβέρνησης; Να αποκλείσει δηλαδή μελλοντικά τη Νέα Δημοκρατία εφόσον αυτή έλθει πρώτο κόμμα στις εκλογές, από την κυβέρνηση;

Έπειτα στο επιχείρημα περί της απλής αναλογικής ως δικαιότερου συστήματος αντιπροσώπευσης των μικρών πολιτικών δυνάμεων σε σχέση με το παρόν, πρέπει να ειπωθεί ότι ο ισχύον εκλογικός νόμος κατοχυρώνει απόλυτα την αναλογική εκπροσώπηση των μικροτέρων κομμάτων μετά το δεύτερο, αφού ο βαθμός αναλογίας ποσοστών - εδρών γι αυτά έχει υπολογιστεί μεγαλύτερος του 90%. Με απλά λόγια όσες έδρες πάρουν τα μικρά κόμματα με απλή αναλογική τις παίρνουν και με τον σημερινό εκλογικό νόμο. Στην πράξη δηλαδή το ισχύον σύστημα λειτουργεί ως αναλογικό για τα μικρότερα κόμματα και ως πλειοψηφικό για τα δύο πρώτα, αφού οι έδρες του μπόνους στο πρώτο κόμμα αφαιρούνται μόνο από το δεύτερο. Όμως αυτή η εκ πρώτης όψεως «ανηθικότητα» του ισχύοντος συστήματος, υπέρ της δυνατότητας διακυβέρνησης του τόπου και εις βάρος της αναλογικής εκπροσώπησης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εξισορροπείται από την προσδοκία του δευτέρου κόμματος, με πολιτικό αγώνα, να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα ώστε να επωφεληθεί το ίδιο στις επόμενες εκλογές το μπόνους των εδρών.

Συμπερασματικά, η χώρα σήμερα βρίσκεται σε τέτοια δύσκολη κατάσταση που όλοι αναγνωρίζουμε και ξέρουμε και το πρώτο που χρειάζεται είναι να κυβερνάται, ώστε να έρχεται σε δεύτερη μοίρα η αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων. Πράγμα που ούτως ή άλλως για τα μικρά κόμματα ισχύει, χωρίς να αποκλείεται και η δυνατότητα συμμετοχής τους σε κυβέρνηση εφόσον το θέλουν. Αυτό επιτάσσει η απλή λογική. Όσο για την απλή αναλογική, τη βλέπουμε και αργότερα...

*Ο Σταύρος Κελέτσης, δικηγόρος Αλεξανδρούπολης, υπήρξε Εισηγητής στη Βουλή ως Βουλευτής της τότε πλειοψηφίας του παρόντος εκλογικού νόμου και του σχεδίου νόμου για την ψήφο των αποδήμων Ελλήνων.