Η «ηθική» σχετικά με το τραπέζι του Πάσχα

Ποτέ κανένα έθιμο δεν διαμορφώθηκε (μόνο) από ένα θρησκευτικό κείμενο, αλλά από μακροχρόνιες πρακτικές που ακολούθησε για αιώνες ένας λαός ή μία ομάδα ανθρώπων.

Αυτό το αρνί πρέπει να πεθάνει; (photo: Δημήτρης Μιχαλάκης)

του Θοδωρή Χονδρόγιαννου

Το Πάσχα ήρθε, η σούβλα κοντοζυγώνει. Αυτό είναι αρκετό, για να ξεκινήσει ένας ανελέητος πόλεμος ανάμεσα στους lovers και τους haters του πιο αμφιλεγόμενου πασχαλιάτικου εθίμου, που θέλει το αγαπημένο μας αρνάκι να γυρίζει άπειρες φορές πάνω από τα αναμμένα κάρβουνα και να καταλήγει με την ξεροψημένη πετσούλα του στο τραπέζι μας, πλάι στο πατροπαράδοτο τζατζίκι και την πράσινη σαλάτα, την οποία δεν αγγίζει κανείς, εκτός από τη βίγκαν ξαδέλφη μας, που έχει κατεβάσει τα μούτρα της, για τη στυγερή δολοφονία του άτυχου τετράποδου, θέτοντας κάθε μισή ώρα το ερώτημα: «Πώς αντέχετε να τρώτε ένα σκοτωμένο ζώο;».

Λίγο προτού σουβλίσουμε τον οβελία και φέτος, ένα σαιξπηρικό δίλημμα πλανάται πάνω από το ελληνικό πασχαλινό τραπέζι: «Να ζει το αρνί ή να μη ζει;». Οι σκληροπυρηνικοί βίγκαν* αρπάζουν την ευκαιρία από τα μαλλιά και με τρόπο λυσσαλέο μας βομβαρδίζουν με κάθε λογής επιχειρήματα, για να μας πείσουν να μη σκοτώσουμε και στη συνέχεια καταβροχθίσουμε άλλη μία αθώα ψυχούλα.

Φωτογραφία από πρόσφατη διαμαρτυρία Vegan στην Αθήνα

Ο ψαγμένος βίγκαν - που κατά πάσα πιθανότητα είναι και άθεος - θα σου πει ότι το βάρβαρο σφάξιμο του αρνιού δεν είναι «ούτε καν» ένα χριστιανικό έθιμο, αλλά προέρχεται από την εβραϊκή παράδοση. Θα σε πικάρει αναφερόμενος στην εβραϊκή προέλευση της λέξης «Πάσχα», που στα εβραϊκά σημαίνει το πέρασμα των Εβραίων από την Ερυθρά Θάλασσα στη Γη της Επαγγελίας, δηλαδή την απελευθέρωση των Εβραίων από τα δεσμά των Αιγυπτίων. Αν είναι αρκετά ψαγμένος, θα σου πετάξει και κάνα δυο αποσπάσματα από την Καινή Διαθήκη, που λένε ότι ο Θεός δεν θέλει να τρως το κεφαλάκι και τη συκωταριά του αρνιού την Κυριακή του Πάσχα. Ενδεικτικά, παραθέτουμε το κλασικό χωρίο από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, σύμφωνα με το οποίο ο Θεός από τους ανθρώπους ζήτησε αγάπη και όχι θυσίες: «εἰ δὲ ἐγνώκειτε τί ἐστιν, ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυσίαν», καθώς και τα λόγια του Απόστολου Παύλου στην προς Εβραίους Επιστολή, σύμφωνα με την οποία «δεν πρέπουν σε χριστιανούς θυσίες, μετά τη Θυσία του Χριστού», «διότι ἐὰν θύσωσιν θυσίαν καὶ φάγωσιν κρέα κύριος οὐ προσδέξεται αὐτά νῦν μνησθήσεται τὰς ἀδικίας αὐτῶν».

Σε ρωτούν, λοιπόν, «αφού το έθιμο δεν είναι χριστιανικό, εσύ γιατί τρως αρνάκι;» - αν και η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα θα μπορούσε να είναι πολύ απλή, όπως «γιατί μπορώ», «γιατί μου αρέσει» ή «αφού αρνάκι έχουμε, νηστικός να μείνω;». Ωστόσο, υπάρχει και μια πιο εμπεριστατωμένη άποψη: ποτέ κανένα έθιμο δεν διαμορφώθηκε (μόνο) από ένα θρησκευτικό κείμενο, αλλά από μακροχρόνιες πρακτικές που ακολούθησε για αιώνες ένας λαός ή μία ομάδα ανθρώπων. Πολλά από αυτά που λέμε ή κάνουμε είναι στο πλαίσιο της χριστιανικής παράδοσης και όχι αυστηρά του χριστιανικού δόγματος: τα Χριστούγεννα στολίζουμε δέντρο ή καράβι, κάτι που δεν μας είπε ο Χριστός. Το Πάσχα βάφουμε αυγά, κάτι που επίσης δεν προβλέπεται από τις Γραφές. Γενικά, αν σταματήσουμε να ακολουθούμε όλες τις παραδόσεις που δεν αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη, θα σταματήσουμε να κάνουμε σχεδόν τα πάντα, είτε πρόκειται για θρησκευτικές πρακτικές είτε για παραδόσεις με έντονη κοσμική διάσταση που σήμερα ακολουθούν και οι μη χριστιανοί.

Το επόμενο επιχείρημα - πιο σοβαρό και to the point - αφορά τον βασανισμό των ζώων. Ο βίγκαν, με φωνή είτε πιο συναισθηματική είτε πιο γκαζωμένη με νεύρα, πάντως σίγουρα φορτισμένη, μας μιλά για τη «γενοκτονία αμνοεριφίων», κατά τη διάρκεια της οποίας αθώα και πράα αρνάκια βασανίζονται την ώρα που ο θάνατος πλησιάζει. «Το μόνο που μπορούν να κάνουν εκείνη την τραγική στιγμή που απολύουν τη ζωή τους, είναι να βελάσουν με όση δύναμη τους μένει», διαβάζουμε σε μία ιστοσελίδα φιλοζωϊκής οργάνωσης. Η παραπάνω ρητορική συνδυάζεται σχεδόν πάντα με την καταγγελία ότι τα ζώα δεν αναισθητοποιούνται πριν από τη σφαγή τους, με αποτέλεσμα το ταξίδι τους προς τον θάνατο να είναι οδυνηρό και απάνθρωπο.

Όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Σύμφωνα με την Αθηνά Τραχήλη, πρόεδρο του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου, «η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία παίρνει με δεσμευτική ισχύ για την Ελλάδα όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να εξασφαλιστεί η ευζωΐα των αμνοεριφίων από την ημέρα που γεννιούνται, έως την ημέρα που σφάζονται. Ο όρος της ευζωΐας σημαίνει ότι ένα αρνί σφάζεται πάντα σε εγκεκριμένα σφαγεία, τα οποία πάντα εξετάζουν και αναισθητοποιούν τα ζώα πριν από τη σφαγή, ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν θα ταλαιπωρηθούν ούτε θα βασανιστούν. Αυτό αφορά όλες τις ζωικές τροφές που φτάνουν στο τραπέζι μας. Με άλλα λόγια, η νομοθεσία εξασφαλίζει ότι τα αρνιά δεν βασανίζονται κατά τη σφαγή τους».

Τώρα, θα πει κάποιος ότι η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται πάντα και παντού. Σωστό και αυτό, όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να σταματήσουμε να τρώμε αρνιά, αλλά να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τη νομοθεσία. Η κ. Τραχήλη, με μακρά πείρα στους ελέγχους ζώων και ζωικών προϊόντων λέει ότι, «συχνά μου φέρνουν για "πεσκέσι" συκωταριές άγνωστης προέλευσης από ανθρώπους που στήνουν όπου βρουν ένα "σφαγείο" και σφάζουν, όπως τους αρέσει. Αυτό κάνει τους ανθρώπους και τις φιλοζωικές οργανώσεις να πιστεύουν ότι αυτό είναι ο κανόνας. Όμως, αυτό είναι απλώς παράνομο. Για να αλλάξει, θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των κτηνιάτρων που απασχολεί το δημόσιο, ώστε να γίνονται περισσότεροι έλεγχοι και οι καταναλωτές να αγοράζουν κρέας από αξιόπιστα σημεία πώλησης και όχι απ' όπου βρουν». Επίσης, υπάρχουν και οι καταγγελίες, για όσους δεν θέλουν να βασανίζονται τα ζώα.

Συχνά οι βίγκαν επιστρατεύουν και άλλα επιχειρήματα κατά της σφαγής των ζώων, όπως το αντιαισθητικό μοστράρισμα των άψυχων και κακοπαθημένων αρνιών πλάι σε εντόσθια, εικόνα που θα έπρεπε να προκαλεί μόνο ηθική δυσαρέσκεια και οδύνη. Μάλιστα, η σούβλα συχνά παρομοιάζεται με τον πάσσαλο και το παλούκι, που αποτέλεσε σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας και χρησιμοποιήθηκε, για να θανατωθούν δια διοβελισμού όσοι αντιστέκονταν στην αυταρχική εξουσία.

Το πρόβλημα με τα παραπάνω επιχειρήματα δεν είναι ότι οι βίγκαν μισούν το κρέας και όσους το τρώμε. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι όλη αυτή η λογική βασίζεται στην προσπάθεια να δοθούν στα ζώα τα ίδια δικαιώματα που υπάρχουν για τον άνθρωπο, κάτι που μάλλον είναι αδύνατον να γίνει. Αν αυτή η αρχή εφαρμοστεί σε κάθε έμβιο οργανισμό της ταλαίπωρης τούτης Γης, τότε πρακτικά οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να πειράζουν τίποτα στο περιβάλλον. Η χρήση ζώων για εργασία θα πρέπει να απαγορευθεί, επειδή τότε το ζώο υποχρεώνεται να κάνει κάτι και γίνεται μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού. Σε ένα τέτοιο σενάριο, τα ζώα, όπως και ο άνθρωπος, θα απαγορεύονταν να γίνουν μέσο και θα έπρεπε να επιτρέπεται να «εργαστούν», μόνο εφόσον το αποφασίζουν τα ίδια, κάτι φύσει αδύνατο, μιας που δεν έχουν νόηση, όπως οι άνθρωποι.

Μετά την προστασία των ζώων, θα έρθει η προστασία των φυτών, επειδή και αυτά έμβιοι οργανισμοί είναι, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα κόβουμε δέντρα, δεν θα ξεχορταριάζουμε, δεν θα τρώμε σαλάτες - τι μένει, άραγε, για να φάμε; -, δεν θα κάνουμε απολύτως τίποτα, μην τυχόν κουνηθούμε και πατήσουμε την τσουκνίδα ή το μυρμήγκι.

Ίσως μια βίγκαν εκδοχή της ζωής να είναι ουτοπική, ίσως να μην είμαστε σε θέση να την οραματιστούμε κάποιοι. Όμως, μιας και μας φαίνεται πρακτικά αδύνατο να γίνει πραγματικότητα σε αυτόν τον κόσμο, ας σουβλίσει όποιος θέλει.

Πηγή: VICE

* Βίγκαν (vegan) είναι ο αυστηρά χορτοφάγος που δεν περιλαμβάνει στη διατροφή του κανένα ζωικό προϊόν και κάνει μια διατροφή βασισμένη σε τρόφιμα φυτικής προελεύσεως. Η αυστηρή ή ολική χορτοφαγία (βιγκανισμός, αγγλ. veganism) είναι μία φιλοσοφία ή/και ένας τρόπος ζωής που αποκλείει τη χρήση ζώων ή ζωικών προϊόντων για τροφή, ένδυση ή άλλους σκοπούς. Η λέξη vegan, συνδυασμός των πρώτων τριών και των δύο τελευταίων γραμμάτων της λέξης vegetarian που σημαίνει χορτοφάγος, άρχισε να χρησιμοποιείται το 1944 στη Μεγάλη Βρετανία και σιγά-σιγά εξαπλώθηκε παντού και έγινε παγκόσμιο κίνημα, το οποίο άρχισε να γιγαντώνεται το 1960 και απογειώθηκε μετά το 1975 με την έκδοση του βιβλίου "Η απελευθέρωση των ζώων" του Πίτερ Σίνγκερ, που χαρακτηρίστηκε ως «η βίβλος της χορτοφαγίας».
[post_ads]