Για την ανθράκευση των δυο γερμανικών πλοίων Γκαίμπεν και Μπρεσλάου οι απόψεις διίστανται. Άλλοι πιστεύουν ότι ήταν ατόπημα του Βενιζέλου, άλλοι πάλι μιλούν για προβοκάτσια και αναζητούν το ρόλο που πιθανόν έπαιξαν οι Άγγλοι...
Ο μεγάλος λογοτέχνης μας πήρε μέρος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και κατέγραψε μοναδικά την εμπειρία του εκείνη. Ο πόλεμος εκείνος άφησε πίσω του 8.500.000 περίπου νεκρούς, 20.000.000 τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές.
«Είμαι νέος, μόλις έκλεισα τα 20, από τη ζωή δεν ξέρω παρά μόνο την απελπισία, το θάνατο, το φόβο και μια αλυσίδα από ανόητες επιπολαιότητες, πάνω από μια άβυσσο πόνων και θλίψεων. Βλέπω λαούς να ορμούν σε άλλους λαούς, να σκοτώνουν και να σκοτώνονται, χωρίς ούτε κι εκείνοι να ξέρουν το γιατί, υπακούοντας σ΄ αυτούς που τους στέλνουν, χωρίς συναίσθηση του κινδύνου ή της ευθύνης τους», καταγράφει τις δικές του μνήμες από τα χαρακώματα των πεδίων των μαχών ο Γερμανός λογοτέχνης Έριχ Μαρία Ρεμάρκ στο βιβλίο του "Ουδέν νεότερο από το δυτικό μέτωπο".
Στον πόλεμο των χαρακωμάτων, όπως χαρακτηρίστηκε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, εκατομμύρια στρατιώτες έμεναν καθηλωμένοι για μήνες ολόκληρους σε υπόγειες σήραγγες, σκαμμένες στο έδαφος. «Τρως, πίνεις δίπλα στους νεκρούς, κοιμάσαι ανάμεσα στους ετοιμοθάνατους, γελάς και τραγουδάς συντροφιά με τα πτώματα […] Οι νεκροί ήταν χωμένοι στα τοιχώματα των χαρακωμάτων, κεφάλια, πόδια και κορμιά μισά, έτσι όπως τα είχανε παραμερίσει οι αξίνες και τα φτυάρια της ομάδας που έσκαβε». A. Horne, "Ιστορία του 20ού αιώνα".
Η αφορμή για την κήρυξη του πολέμου δόθηκε όταν στο Σεράγεβο της Βοσνίας δολοφονήθηκε ο διάδοχος του αυστριακού θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος από το νεαρό Σέρβο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ (Ιούνιος 1914).
 |
| Η δολοφονία του Φερδινάνδου στο Σεράγεβο |
Η Αυστροουγγαρία όπως ήταν επόμενο κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία ενώ η Ρωσία και η Γαλλία εκδήλωσαν τη συμπαράστασή τους στη Σερβία. Η Γερμανία τάχθηκε στο πλευρό της Αυστροουγγαρίας. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια έγιναν συνολικά εξήντα κηρύξεις πολέμων. Αυτός ήταν ο Μεγάλος Πόλεμος ή Α' Παγκόσμιος πόλεμος, όπως ονομάστηκε αργότερα.
Τα αντίπαλα στρατόπεδα που διαμορφώθηκαν ήταν, από τη μία η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία, η Ιταλία και από την άλλη Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία. Η συμμαχία αυτή έμεινε γνωστή με το όνομα Αντάντ (= συνεννόηση στα γαλλικά). Βέβαια στη συνέχεια υπήρξαν ανακατατάξεις, όπως, μεταξύ άλλων, η προσχώρηση της Ιταλίας στις δυνάμεις της Αντάντ καθώς και η είσοδος της Ελλάδας και της Τουρκίας στο μεγάλο πόλεμο.
Η Ελλάδα και η Τουρκία εισέρχονται στον πόλεμο
Η Ιταλία, ενώ με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκε στο πλευρό της Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας, στη συνέχεια συμμάχησε με την Αντάντ, αφού έλαβε υποσχέσεις ότι μετά το τέλος του πολέμου θα της παραχωρηθούν εδάφη, ανάμεσα στα οποία και τμήμα της Μικράς Ασίας. Από την άλλη, Ελλάδα και Τουρκία έμπαιναν στον πόλεμο εξ αιτίας της ανθράκευσης δύο γερμανικών πολεμικών πλοίων, του Θωρηκτού Goeben (Γκαίμπεν) και του Καταδρομικού Breslau (Μπρεσλάου).
Το Μάρτιο του 1914 τα δυο γερμανικά πλοία έφθαναν στο λιμάνι της Κέρκυρας για να υποδεχθούν τον Γερμανό αυτοκράτορα και τους Έλληνες βασιλείς που επισκέπτονταν το νησί. Τίποτε δεν προμήνυε αυτό που θα εξελισσόταν μερικούς μήνες μετά.
 |
| Επίσκεψη του γερμανού αυτοκράτορα στην Κέρκυρα |
Ας δούμε πως καταγράφει στο ημερολόγιό του το Θωρηκτό "ΑΒΕΡΩΦ" τη συνάντησή του με τα δύο γερμανικά πλοία. Στο Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ που βρισκόταν αγκυροβολημένο στον όρμο της Κέρκυρας, επέβαιναν οι Έλληνες βασιλείς με τους πρίγκιπες Νικόλαο και Ειρήνη.
160940 Κατάπλους εις τον λιμένα Κερκύρας της γερμανικής θαλαμηγού φερούσης το αυτοκρατορικόν σήμα. Χαιρετισμός δια 21 βολών.
0943 Εχαιρετίσθη η Ελληνική σημαία δια 21 βολών υπό των γερμανικών πλοίων.
1015 Ο Γερμανός Αυτοκράτωρ (Κάιζερ) απέβη εις την ξηράν. Τιμάς απέδωσεν η φρουρά και η μουσική. Την γερμανικήν μοίραν αποτελούν τα θωρηκτά "GOEBEN" και "BRESLAU", το αντιτορπιλικό "SLEIPMER" και η θαλαμηγός "HOHENZOLLERN".
 |
| Ο Κάιζερ στην Κέρκυρα |
Τα δυο γερμανικά πλοία αποτελούσαν τη ναυτική μοίρα της Μεσογείου υπό το Ναύαρχο Σουχόν (κατά πολλούς ο μοιραίος άνθρωπος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου) και ναυλοχούσαν στο λιμάνι της Μεσσήνης της Ιταλίας μέχρι τον Αύγουστο του 1914, οπότε και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν καθώς η Ιταλία προσχώρησε στο στρατόπεδο της Αντάντ.
 |
| Ναύαρχος Σουχόν |
Τα δύο πλοία, αφού βομβάρδισαν τις πόλεις Μπον (Ανάμπα) και Φιλιππεβιλ (Skikda) στην Αλγερία, προκειμένου να εμποδίσουν τη μεταφορά δυνάμεων του γαλλικού αποικιακού στρατού στην ηπειρωτική Γαλλία, έλαβαν εντολή να κατευθυνθούν στα Δαρδανέλλια. Εκεί θα ενίσχυαν το Οθωμανικό ναυτικό, σε αντάλλαγμα της προσχώρησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο πλευρό της Γερμανίας. Στην πορεία όμως ξέμειναν από κάρβουνο. Αναγκάστηκαν για δεκαπέντε περίπου μέρες να κρύβονται από τις συμμαχικές δυνάμεις.
Η Κρίσιμη ανθράκευση
Τα αποθέματα κάρβουνου είχαν επιταχτεί από την Ελληνική κυβέρνηση και δεν επιτρεπόταν η ανθράκευση κανενός πλοίου χωρίς την άδειά της. Τη νύχτα της 5 προς 6 Αυγούστου 1914 ο Γερμανός πρέσβης περνούσε το κατώφλι του σπιτιού του Βενιζέλου ζητώντας την ανθράκευση εμπορικού πλοίου. Στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο πλοίο (Bogabos) θα μετέφερε τον άνθρακα στα δυο πολεμικά πλοία. Ο Βενιζέλος έδωσε την άδεια για την ανθράκευση του πλοίου χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Το καμουφλαρισμένο "Bogabos" μετέφερε 800 τόνους άνθρακα στα δύο γερμανικά πλοία. Ο ναύαρχος Σουχόν μετά από δύο μέρες έμπαινε στα Δαρδανέλλια. Τα πληρώματα των δυο γερμανικών πλοίων φόρεσαν το Οθωμανικό φέσι και τα πλοία άλλαξαν όνομα…
 |
| Γκαίμπεν και Μπρεσλάου πλέουν στα Δαρδανέλλια |
Σε παλαιότερη απόφαση του Αρείου Πάγου (Ποινικό Τμήμα) διαβάζω:
“…Στο μεταξύ στις 11 Αυγούστου 1914 το γερμανικό θωρηκτό «Γκαίμπεν» και το εύδρομο (ελαφρύ ταχύπλοο) καταδρομικό «Μπρεσλάου» αφού κατόρθωσαν να διαφύγουν από την καταδίωξη ισχυρών αγγλικών και γαλλικών πολεμικών, μπόρεσαν να εισέλθουν έγκαιρα στα Στενά των Δαρδανελλίων και να αγκυροβολήσουν μπροστά στη Κωνσταντινούπολη.
Για να μην τα παραδώσουν οι Νεότουρκοι Ταλαάτ, Εμβέρ, Τζεμάλ, Τζαβήτ κ.λ.π. που τότε είχαν τον πολιτικό έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο συμμαχικό στόλο της ΑΝΤΑΝΤ που απαιτούσε την άμεση παράδοσή τους, διότι η Τουρκία ήταν τότε σε κατάσταση Ενόπλου Ουδετερότητος, ισχυρίσθηκαν ότι τα αγόρασαν από τους Γερμανούς.
Προκειμένου μάλιστα να πείσουν τους Άγγλους - Γάλλους ότι η φημολογούμενη πώληση είχε συντελεσθεί πράγματι, μετονόμασαν το μεν θωρηκτό «Γκαίμπεν» σε Σουλτάν Γιαβούζ Σελίμ και το ελαφρύ καταδρομικό «Μπρεσλάου» σε Μιντιλλί (δηλ. Μυτιλήνη), αλλά όμως και τα δύο εξακολουθούσαν να έχουν γερμανικά πληρώματα και να τελούν υπό τις διαταγές του ναυάρχου Φον Ουζεδόμ (Σουχόν). Παρά την σημαντική ενίσχυση του τουρκικού στόλου με τα πολεμικά αυτά, η Τουρκία δίσταζε να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών.
Για να δώσει ένα τέλος στην εκκρεμότητα που είχε δημιουργηθεί και στο εντεύθεν αδιέξοδο για τα γερμανικά συμφέροντα, ο ναύαρχος Φον Ουζεδόμ (Σουχόν) όπως ο ίδιος λέει πήρε την απόφαση και την ευθύνη φυσικά να οδηγήσει τα πράγματα σε τέτοιο σημείο από το οποίο να μην μπορεί να υπάρξει για την Τουρκία καμία επιστροφή.
Έτσι στις 16 Οκτωβρίου 1914 αφού τέθηκε επικεφαλής του θωρηκτού «Γκαίμπεν» που είχε μετονομασθεί σε «Σουλτάν Γιαβούζ Σελίμ» και του ελαφρού καταδρομικού «Μπρεσλάου» που είχε μετονομασθεί σε «Μιντιλλί» (Μυτιλήνη) καθώς επίσης και των τορπιλοβόλων του τουρκικού στόλου που τελούσαν υπό γερμανική διοίκηση, σήκωσαν τις άγκυρες και κατευθύνθηκαν στη Μαύρη θάλασσα (Εύξεινο Πόντο).
Σύντομα ο κόσμος επρόκειτο να μάθει συνταρακτικά νέα: Το θωρηκτό «Γκαίμπεν» βομβάρδισε την Οδησσό και το καταδρομικό «Μπρεσλάου» αποθήκες πετρελαίου στο Νοβοροσίσκ. Δύο ημέρες αργότερα ο Οθωμανός Σουλτάνος Μεχμέτ Ρεσάτ ο Ε΄ είχε στα χέρια του την κήρυξη του πολέμου εκ μέρους της Ρωσίας, την οποία ακολούθησαν εντός ολίγου χρόνου και οι αντίστοιχες της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Με τον τρόπο αυτό η Οθωμανική Αυτοκρατορία σύρθηκε εκούσα - άκουσα στη Παγκόσμια Σύρραξη, στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών.
Μετά την εξέλιξη αυτή η Μεγάλη Βρετανία για αντίποινα προσάρτησε οριστικά στη Βρετανική Αυτοκρατορία την νήσο Κύπρο, η οποία της είχε εκχωρηθεί από την Τουρκία ως εκδήλωση ευαρέσκειας για την σθεναρή στάση της να εμποδίσει την Ρωσία να διαμελίσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον Μεγάλο Ρωσοτουρκικό Πόλεμο των ετών 1877 - 1878.
Για να μην υπάρξει καμία αμφιβολία σχετικά με τις ήδη εξωτερικευθείσες προθέσεις τους, τα πολεμικά της Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας βομβάρδισαν με σφοδρότητα τον Οκτώβριο του 1914 τα εξωτερικά οχυρά της εισόδου των Δαρδανελλίων. Παρά την επίδειξη ισχύος εκ μέρους των ναυτικών δυνάμεων της ΑΝΤΑΝΤ, η κατάσταση παρέμεινε στο μέτωπο αυτό στάσιμη.
Στις αρχές όμως Ιανουαρίου 1915 οι Ρώσοι ζήτησαν επειγόντως από την Βρετανία να παραβιάσει τα Δαρδανέλλια για να την ανεφοδιάσει με όπλα και πολεμικό υλικό, διότι ευρίσκετο σε δεινή θέση πιεζόμενη από τους Γερμανούς στο ανατολικό ευρωπαϊκό θέατρο πολέμου και από τους Τούρκους στο μέτωπο του Καυκάσου…” (www.areiospagos.gr/nomologia/apofaseis).
 |
| Ο Ναύαρχος Σουχόν με οθωμανικό φέσι |
Η υπόθεση των δυο πλοίων έμεινε στην ιστορία ως υπόθεση "Γκαίμπεν - Μπρεσλάου"
«Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος σηματοδότησε την κατάλυση των Οσμανλήδων. Ο μεταπολεμικός κόσμος ήταν τελείως διαφορετικός, καθώς νέες χώρες δημιουργήθηκαν και μακραίωνα καθεστώτα ανετράπησαν. Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου μετεβλήθη άρδην, ενώ το καθεστώς των Στενών παγιώθηκε μετά τον τερματισμό ενός ακόμη πολέμου, της Μικρασιατικής Εκστρατείας των Ελλήνων» (Ναυτική Ελλάς).
Για την πράξη εκείνη του Βενιζέλου (ανθράκευση των δυο γερμανικών πλοίων) οι απόψεις διίστανται. Άλλοι πιστεύουν ότι ήταν ατόπημα του Βενιζέλου, άλλοι πάλι μιλούν για προβοκάτσια και αναζητούν το ρόλο που πιθανόν έπαιξαν οι Άγγλοι… Οι ιστορικοί έχουν αποφανθεί επ΄ αυτού.
Διαβάζοντας κανείς διάφορες πηγές για την εποχή εκείνη (μεταξύ αυτών και του Horton, του Morgenthau "Η Ελλάς εν Μικρά Ασία", Απόφαση Αρείου Πάγου που αφορά την περίοδο έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή κ.λ.π.) μπορεί να υποψιαστεί τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων, Αγγλίας και Γαλλίας, τη σχέση της Ρωσίας με την Αντάντ. Επίσης το ρόλο της Γερμανίας, την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική διείσδυσή της στην Οθωμανική αυτοκρατορία, τότε αλλά και αργότερα, στα μαύρα χρόνια της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Επιπρόσθετα τη στρατηγική της για το σιδηρόδρομο που θα ένωνε το Αμβούργο με τη Βαγδάτη. Στρατηγικές και παιχνίδια του χθες μπορεί κανείς να δει να επαναλαμβάνονται και σήμερα.
Εν τω μεταξύ με την είσοδο της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αρχίζουν οι διώξεις εναντίον των Ελλήνων της Μικράς Ασίας ("ελέω" Λίμαν Φον Σάντερς, Γερμανού Αρχιστράτηγου και συμβούλου του Οθωμανικού Στρατού). Ήδη από το Σεπτέμβριο του 1914 δημιουργούνται τα "αμελέ ταμπουρού", τα τάγματα εργασίας δηλαδή. Οι Έλληνες των περιοχών αυτών, Ανατολική Θράκη, Φώκαια, Πόντος ζουν τον δικό τους "ενταφιασμό". Γεγονότα που τα επισκίασε ο Μεγάλος Πόλεμος.
 |
| Φώκαια, Σεπτέμβριος 1914 |
Άραγε το παρελθόν καθοδηγεί το μέλλον; (από φράση του πρώην πρεσβευτή της Κίνας στην Ελλάδα κ. Τζόου Σιαολί)…
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
[post_ads]
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω