Στις 6 Απριλίου 1941 στη διάβαση του Εχίνου Ξάνθης, η 164η Γερμανική Μεραρχία πλησιάζει το οχυρό Εχίνου. Την ίδια μέρα στις 5:05 το πρωί εκδηλωνόταν επίθεση και στο Οχυρό Νυμφαίας στη Ροδόπη από την 50η Γερμανική Μεραρχία.
«…Η κυβέρνησις του Ράιχ καθιστώσα τούτο γνωστόν εις την ελληνικήν κυβέρνησιν, τονίζει ότι τα γερμανικά στρατεύματα δεν έρχονται ως εχθροί του ελληνικού λαού και ότι είναι μακράν του γερμανικού λαού η πρόθεσις όπως πολεμήση και καταστρέψη καθ’ εαυτόν τον ελληνικόν λαόν».
Το κτύπημα, όπως τόνιζε η διακοίνωση, καταφερόταν εναντίον της Αγγλίας που βρισκόταν επί του ελληνικού εδάφους! Πριν ακόμη φθάσει η διακοίνωση στα χέρια του Έλληνα πρωθυπουργού ο γερμανικός στρατός ξεκινούσε το σφυροκόπημα των Οχυρών Μεταξά στα βόρεια σύνορά μας.
Ο Κορυζής απέρριψε το αίτημα των Γερμανών για απομάκρυνση των βρετανικών δυνάμεων από την Ελλάδα απορρίπτοντας το τελεσίγραφο που του επέδωσε ο Γερμανός πρεσβευτής, μισή ώρα μετά την έναρξη της γερμανικής εισβολής.
Η γερμανική πολεμική μηχανή ξεκίνησε την επίθεση εναντίον της Ελλάδας μέσω Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας. Η επιχείρηση «Μαρίτα» έπρεπε να ολοκληρωθεί άμεσα, ώστε έχοντας εξασφαλισμένα τα νώτα του ο γερμανικός στρατός να επιχειρήσει το Μάιο εναντίον της Ρωσίας. Η επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» ήταν σχεδιασμένη εδώ και καιρό και ο Χίτλερ δεν ήθελε να χάσει χρόνο.
Ο ελληνικός στρατός που από τον Οκτώβριο του 1940 πολεμούσε στα βουνά της Πίνδου εναντίον της Ιταλίας, δρέποντας δάφνες αιώνιας δόξας, βρίσκεται μπροστά σε ένα νέο εχθρό. Ο γερμανικός χείμαρρος που κατέκλυζε σχεδόν αμαχητί όλη την Ευρώπη, παρατάχθηκε στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στην επονομαζόμενη «Γραμμή Μεταξά». Οι μάχες που δόθηκαν στα οχυρά, από το Μπέλες έως τη Ροδόπη έμειναν στην ιστορία ως η Μάχη των Οχυρών.
Αλήθεια ποιος δε γνωρίζει την απάντηση του Συριανού Αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου, διοικητή του οχυρού Ρούπελ στους Γερμανούς «Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται…».
Ο ηρωισμός και η αυτοθυσία των λιγοστών υπερασπιστών των οχυρών Ρούπελ, Ιστίμπεη, Λίσσε, Καρατάς κ.λπ. προκάλεσε την έκπληξη του εχθρού, αλλά και τον θαυμασμό των συμμάχων.
Η «Γραμμή Μεταξά» αποτελεί τη μοναδική γραμμή οχυρώσεως από συστάσεως του ελληνικού κράτους. Επρόκειτο για 21 οχυρά τα οποία κατασκευάστηκαν σε 3,5 χρόνια και κόστισαν 1,5 δισεκατομμύριο δραχμές.
Τα Οχυρά της Θράκης: Εχίνου και Νυμφαίας
Φαίνεται πως κάποιες δεκαετίες πριν, ο εχθρός της πατρίδας μας ήταν η Βουλγαρία. Ήδη από το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο η πατρίδα μας είχε να αντιμετωπίσει τις επεκτατικές διαθέσεις των βορείων γειτόνων μας, οι οποίοι επιθυμούσαν να κατέλθουν στην άσπρη θάλασσα (Μπέλο Μόρε) μέσω των λιμανιών της Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης (τότε Δεδέαγατς).
Το 1914, με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η Αλεξανδρούπολη ήδη βρισκόταν υπό βουλγαρική κατοχή (1913, συνθήκη Βουκουρεστίου). Μια κατοχή που κράτησε έως το 1919, οπότε η Βουλγαρία, με τη συνθήκη του Νεϊγύ (Neuilly) υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη Θράκη ενώ εφαρμόστηκε και η πρώτη ανταλλαγή πληθυσμών.
Όμως επειδή η Βουλγαρία θεωρούσε ιστορικά τη Μακεδονία και τη Θράκη βουλγαρικό έδαφος γι' αυτό δε σταμάτησε να ψάχνει ή να προκαλεί ευκαιρίες για να εξέλθει στο Αιγαίο. Το εμβατήριο της Βουλγαρίας Shumi Maritsa ήταν χαρακτηριστικό των αλύτρωτων ονείρων της γείτονος χώρας:
“Βουίζει ο Έβρος, ματωμένος.
Θρηνεί η χήρα βαθιά πληγωμένη.
Εμπρός, μαρς! Με το Στρατηγό μας,
στη μάχη να πετάξουμε, τον εχθρό να νικήσουμε.”
Η συνθήκη Νεϊγύ αποτέλεσε σταθμό και όχι το τέρμα του βουλγαρικού αλυτρωτισμού και για όλες τις κυβερνήσεις του μεσοπολέμου υπήρξε στόχος αναθεώρησής της, ή όπως χαρακτηριστικά έλεγαν, έπρεπε να σπάσουν τις αλυσίδες της συνθήκης. Ο Παναγιώτης Πιπινέλης, πρεσβευτής στη Σόφια το 1940-41 έλεγε «τα αλυτρωτικά όνειρα (των Βουλγάρων) αποτελούσαν εγχείρημα βαθύ εις τα σπλάχνα της βουλγαρικής κοινωνίας».
Ο Ιωάννης Μεταξάς τον Ιούνιο του 1936 έδωσε εντολή έναρξης εργασιών οχύρωσης των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Στις 28 Οκτωβρίου του ιδίου χρόνου ο Παπάγος υποβάλει "εν πλήρες πρόγραμμα αναγκών" στο πνεύμα που του ζητήθηκε, ώστε ο στρατός να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια ενδεχόμενη βουλγαρική επίθεση χωρίς ξένη βοήθεια (Σπύρος Πλουμίδης, «Έδαφος και Μνήμη στα Βαλκάνια»).
Δύο χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 1938, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις με τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Kioseivanov ο Μεταξάς υπογράφει το Σύμφωνο της Θεσσαλονίκης, το οποίο προέβλεπε την κατάργηση των στρατιωτικών περιοριστικών διατάξεων της Συνθήκης του Νεϊγύ, γεγονός που επέτρεπε τον ελεύθερο επανεξοπλισμό της Βουλγαρίας. Ταυτόχρονα, κατήργησε την αποστρατικοποιημένη ζώνη της Θράκης και έδωσε τη δυνατότητα σε Ελλάδα και Τουρκία να προχωρήσουν ανεμπόδιστες πλέον στην οργάνωση της άμυνας της Θράκης. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα έσπευσε να τροποποιήσει τον Οργανισμό του Στρατού της και να δημιουργήσει στη Θράκη το Ε΄ Σ.Σ. με έδρα την Αλεξανδρούπολη (25/8/1938). https://ikee.lib.auth.gr/record/287007/files/GRI-2017-18274.pdf
Παράλληλα μέσα στον ίδιο χρόνο είχαν ληφθεί μέτρα, όπως η υποχρεωτική κατασκευή καταφυγίων στις ανεγειρόμενες νέες οικοδομές των μεγάλων αστικών κέντρων και οργανώθηκε και λειτούργησε Κεντρικό Σχολείο Παθητικής Αεράμυνας.
Οχυρό Εχίνου
Στις 6 Απριλίου 1941 στη διάβαση του Εχίνου στην Ξάνθη, η 164η Γερμανική Μεραρχία πλησιάζει το οχυρό ΕΧΙΝΟΣ.
Το οχυρό μπορεί να είναι το τρίτο μεγαλύτερο της Γραμμής Μεταξά, όμως λόγω του Ελληνοϊταλικού πολέμου ο κυριότερος οπλισμός του είχε μεταφερθεί στην Ήπειρο για την ενίσχυση των εκεί επιχειρήσεων. Από 90 πολυβόλα που αρχικά είχαν διατεθεί στο οχυρό, αφαιρέθηκαν τα 45 εφεδρικά πυροβόλα, καθώς επίσης και όλα τα αντιαρματικά και αντιαεροπορικά πυροβόλα.
 |
| Οχυρό Εχίνου, Συγκρότημα "Σ" |
Στις 7 Απριλίου 1941 πρωινές ώρες εκδηλώθηκε επίθεση των γερμανικών ταγμάτων στο Συγκρότημα «Μ», που αποτελούσε την ανεξάρτητη προωθημένη διμοιρία του 2ου Λόχου του οχυρού Εχίνου. Η επίθεση όμως αναχαιτίζεται με πολλές απώλειες για τους Γερμανούς.
Πρωινές ώρες της 8ης Απριλίου επαναλήφθηκε ο σφοδρός βομβαρδισμός εναντίον του οχυρού, στο οποίο επιτέθηκε γερμανική διλοχία. Ο αγώνας πλέον ήταν άνισος. Ο Διοικητής του οχυρού δεν μπορούσε να υποστηρίξει το συγκρότημα «Μ», με πυρά όλμων, τα οποία είχαν εξαντληθεί. Σύντομα τα πολυβολεία του μικρού συγκροτήματος σίγησαν
Στις 21:00 το βράδυ οι γερμανικές δυνάμεις προσβάλουν και δεύτερο μεμονωμένο συγκρότημα, το οποίο και εγκαταλείπει η φρουρά.
 |
| Τχης (ΠΖ) Δρακούσης Χρήστος |
Ο Διοικητής του οχυρού Εχίνου, Τχης (ΠΖ) Δρακούσης Χρήστος, αξιολογώντας τη διαμορφωθείσα κατάσταση, χωρίς βλήματα όλμων και με μόλις 3 μετωπικά πολυβολεία ενεργά, αποφασίζει με την σύμφωνη γνώμη των Αξιωματικών του, την εκκένωση του οχυρού (http://metaxasline.org).
 |
| 1ος Λόχος Εχίνου Θράκης |
Στην παραπάνω φωτογραφία, εννέα χρόνια πριν το σφυροκόπημα των Γερμανών στο Οχυρό Εχίνου, διακρίνονται ο λοχίας Οικονόμου Αριστείδης, ο στρατιώτης Θεοδωρακάκης Σωτήρης και δεξιά ο Αραπίδης Σταύρος, κάτοικος της Νέας Χηλής Αλεξανδρούπολης. Πίσω η φωτογραφία γράφει: "ΕΧΙΝΟΣ, Ενθύμιον προκαλύψεως 17/4/1932".
Ο Άγγελος Τερζάκης, στρατιώτης στο μέτωπο, είκοσι χρόνια μετά έγραφε: «Το Εχίνος αγωνίζεται ως το αποσήμερο, η φρουρά του το Υπερασπίζει βήμα το βήμα. Σαν από καράβι που βουλιάζει ακούγονται οι επικλήσεις του προχωρημένου συγκροτήματος Μ στο τηλέφωνο: "Εσίγησε το πολυβόλο Β24… περικυκλωθήκαμε… βαλλόμεθα από παντού…"» (Ελληνική Εποποιία 1940-1944).
Οχυρό Νυμφαίας
Στη Θράκη ήταν αναπτυγμένη η Ταξιαρχία Έβρου υπό τον Έφεδρο Υποστράτηγο Ζήση Ιωάννη, η οποία διέθετε 7 Λόχους Προκαλύψεως και το Οχυρό Νυμφαίας. Είχε ως αποστολή να εξασφαλίσει το προγεφύρωμα Πυθίου, σε περίπτωση δε αδυναμίας διατηρήσεώς του να συμπτυχθεί προς το τουρκικό έδαφος.
Στις 05:05 της 6ης Απριλίου εκδηλωνόταν επίθεση και στο Οχυρό Νυμφαίας στη Ροδόπη από την 50η Γερμανική Μεραρχία. Διοικητής του οχυρού ο Τχης (ΠΖ) Αναγνωστός Αλέξανδρος.
 |
| Τχης Αναγνωστός Αλέξανδρος |
Το οχυρό, που επανδρώνονταν από δύο λόχους πεζικού, δέχθηκε ανηλεή βομβαρδισμό με ότι διαθέσιμο διαμέτρημα είχε το εχθρικό πυροβολικό. Στις 11:00 οι γερμανικές δυνάμεις είχαν καταλάβει όλα τα γύρω υψώματα και το οχυρό βαλλόταν από παντού. Σκληρή όμως ήταν και η απάντηση των υπερασπιστών του. Οι όλμοι τους δεν επέτρεψαν στον εχθρό να επισκευάσει το δρόμο που θα επέτρεπε τα μηχανοκίνητα τμήματά του να πλησιάσουν.
Το μεσημέρι οι γερμανοί καταφέρνουν να καταστρέψουν με βολές αντιαεροπορικού πυροβολικού 5 πολυβολεία του οχυρού μετωπικής άμυνας.
Στις 7 Απριλίου 1941 γερμανικά τμήματα εκμεταλλευόμενα τις νεκρές ζώνες πυρός, λόγω των κατεστραμμένων πολυβολείων και ελλείψει ελληνικού πυροβολικού και αεροπορίας, επικάθονται επί του οχυρού. Από τα κατεστραμμένα πολυβολεία διοχετεύουν μέσα στις στοές καπνογόνες χειροβομβίδες και υπό την κάλυψη φλογοβόλων εισέρχονται στο εσωτερικό του. Η ατμόσφαιρα μέσα στα καταφύγια είναι αποπνικτική.
Βραδινές ώρες περί τις 23:30 ο Διοικητής του οχυρού διατάζει την παύση πυρός και την παράδοση του οχυρού (http://metaxasline.org).
 |
| Το Οχυρό ΝΥΜΦΑΙΑ παραδίδεται |
Στον τομέα της Ταξιαρχίας Έβρου, τα τμήματα προκαλύψεως, σύμφωνα με το σχέδιο, πέρασαν στο τουρκικό έδαφος και αφοπλίστηκαν. Ένα μικρό τμήμα που συμπτύχθηκε προς τη Μάκρη μεταφέρθηκε με ατμόπλοιο στο εσωτερικό της χώρας.
Ο εχθρός καταλαμβάνει την Κομοτηνή και οδεύει προς την Αλεξανδρούπολη. Εκεί οι Γερμανοί βρέθηκαν μπροστά σε μια έρημη πόλη (www.alexpolisonline.com/2017/10/blog-post_97.html).
Εν τω μεταξύ, από το Μάρτιο είχε μετακινηθεί και το Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης και είχε μετεγκατασταθεί στη Μυτιλήνη με τον τίτλο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης.
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
➤ Διαβάστε επίσης: Η Αλεξανδρούπολη παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
[post_ads]
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω