Στα χνάρια του Αποστόλου Ανδρέα στον Πόντο

Ο Απόστολος Ανδρέας με τον αδελφό του Πέτρο έφθασαν στα παράλια του Εύξεινου Πόντου το 34 μ.Χ. στη Σινώπη. Στη συνέχεια ο Απόστολος Ανδρέας, μαζί με άλλους μαθητές, αναχώρησε για την Αμισό και χάρη στο φλογερό του αποστολικό κήρυγμα και τα θαύματα που επιτέλεσε, ίδρυσε χριστιανική Εκκλησία.

της Ουρανίας Πανταζίδου

«Γενομένης δε της φωνής ταύτης συνήλθεν το πλήθος και συνεχύθη, ότι ήκουον εις έκαστος τη ιδία διάλεκτο λαλούντων αυτών. Εξίσταντο δε και εθαύμαζον λέγοντες, ουχ ιδού άπαντες ούτοι εισίν οι λαλούντες Γαλιλαίοι; και πως ημείς ακούωμεν έκαστος τη ιδία διάλεκτω ημών εν η εγεννήθημεν; Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται και οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ιουδαίαν τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Ασίαν…». (Πράξεις των Αποστόλων 2,6 έως 2,9).

Δηλαδή: «Όταν δε έγινε η βοή από τον ουρανό, μαζεύτηκε το πλήθος εκεί και όλοι κυριεύθηκαν από σύγχυση και απορία, διότι ο καθένας τους άκουγε τους μαθητές να μιλούν την δική του γλώσσα. Σαστισμένοι δε όλοι θαύμαζαν και έλεγαν μεταξύ τους “τι συμβαίνει; Όλοι αυτοί, που μιλούν, δεν είναι Γαλιλαίοι; Και πως, ο καθένας από εμάς, τους ακούμε να μιλούν τη δική μας γλώσσα, την οποίαν μάθαμε από της γεννήσεώς μας; Και είμαστε από τόσα πολλά έθνη· Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται και κάτοικοι της Μεσοποταμίας, της Ιουδαίας και της Καππαδοκίας, του Πόντου και της Ασίας…».

Μετά τον εορτασμό της Πεντηκοστής και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, οι μαθητές του Χριστού διασκορπίστηκαν ανά τον κόσμο, κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο (καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς κηρύσσειν τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ ἰᾶσθαι τοὺς ἀσθενοῦντας - Λουκά, Κεφ. 9).

Κατά το πρώτο κήρυγμα του αποστόλου Πέτρου, λέγεται, ότι πίστεψαν και βαφτίστηκαν 3.000 άνθρωποι. Αυτοί αποτέλεσαν την πρώτη εκκλησία (Πράξεις Αποστόλων β΄, 1-41).

Για το χριστιανικό κόσμο η Πεντηκοστή θεωρείται η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας.

Ο Απόστολος Ανδρέας στον Πόντο

Ο Πόντος πριν τη διάδοση του χριστιανισμού ήταν μια χώρα χωρίς ομοιογενή πληθυσμιακή σύνθεση στην οποία κατοικούσαν διάφορες φυλές και εθνότητες. Συγκεκριμένα υπήρχαν οι ιθαγενείς λαοί, όπως οι Κιμμέριοι, οι Κατάωνες, οι Μάκρωνες, οι Δρίλες, οι Ταόχοι, οι Μοσσύνοικοι, οι Τιβαρηνοί κ.α., Αυτοί λάτρευαν παλιότερα τις θεότητες των περίοικων λαών της Μεσοποταμίας και της Συρίας, ενώ παράλληλα είχαν θεοποιήσει οτιδήποτε στο φυσικό περιβάλλον τους προξενούσε φόβο και θαυμασμό. Στην εποχή των Μιθριδατών λάτρευαν τη θεά Μα, θεότητα της Σελήνης, ενώ στη συνέχεια οι Ρωμαίοι και Έλληνες άποικοι του Πόντου, μαζί με τους θεούς του Ολύμπου, λάτρευαν τις δικές τους μεσογειακές θεότητες, αναμεμιγμένες με άλλες θεότητες φερμένες από την Ανατολή, κατά την περίοδο της περσικής κυριαρχίας. Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε πως στον Πόντο είχαν δημιουργηθεί μετά την εκδίωξη των Ιουδαίων από την Ιερουσαλήμ, αξιόλογες ιουδαϊκές παροικίες, οι οποίες λάτρευαν τον Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης.

Ανάμεσα σ’ αυτό το πολυθεϊστικό ειδωλολατρικό μωσαϊκό εμφανίζεται το ευαγγελικό αποστολικό μήνυμα. Ο Πόντος αναφέρεται ήδη, από τα αποστολικά χρόνια στα ευαγγελικά κείμενα (Θεοδόσιος Κυριακίδης, θεολόγος, ιστορικός - epontos.blogspot.com/2013/12/Pontos-Orthodoxia.html).

Από τους πρώτους που έφθασαν στα παράλια του Εύξεινου Πόντου ήταν ο Απόστολος Ανδρέας με τον αδελφό του Πέτρο. Ακολουθούμενοι από τον Ματθία (ο 12ος απόστολος που αντικατέστησε τον Ιούδα), μέσω Αντιόχειας και Καππαδοκίας, έφθασαν το 34 μ.Χ. στη Σινώπη, πόλη της αρχαίας Παφλαγονίας. Εκεί βρήκαν πλήθος Ελλήνων και Ιουδαίων, οι οποίοι μεταξύ τους ήταν διαιρεμένοι εξαιτίας των διαφορετικών θρησκειών.

Ενδεικτικό είναι μάλιστα το γεγονός ότι είχαν σε τέτοιο βαθμό "ανήμερον το ήθος και τον τρόπον βάρβαρον", ώστε τους αποκαλούσαν ανθρωποφάγους. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της ευεργετικής παρουσίας του Αποστόλου Ανδρέου στη Σινώπη, ο οποίος κατόρθωσε και θεμελίωσε στην πόλη τον χριστιανισμό, οι αποκαλούμενοι "ανθρωποφάγοι" συνέλαβαν τον Απόστολο Ματθία που συνόδευε τον Ανδρέα στις ιεραποστολικές του περιοδείες και αφού τον φυλάκισαν, σκόπευαν να τον θανατώσουν. Αλλά ο Απόστολος Ανδρέας τον απελευθέρωσε θαυματουργικά και αναχώρησαν μαζί με άλλους μαθητές για την Αμισό (Σαμψούντα), πόλη στη νότια ακτή του Ευξείνου Πόντου με ονομαστό λιμάνι. Εκεί φιλοξενήθηκε στο σπίτι ενός Ιουδαίου, του Δομετιανού.

Στην Αμισό παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα και χάρη στο φλογερό του αποστολικό κήρυγμα και τα θαύματα που επιτέλεσε, ίδρυσε χριστιανική Εκκλησία και χειροτόνησε πρεσβυτέρους και διακόνους. Το συναξάρι του Αποστόλου Ανδρέα εκθέτει ως εξής το πρώτο Ευαγγελικό κήρυγμα «…Και πρώτα μεν Αμισός αυτόν υποδέχετο, εν η συχνούς ευρηκώς τους μεν τα των Ελλήνων, τους δε και τα του Ιουδαισμού σέβοντας και της τοιαύτης δόξας και της θρησκείας λίαν αντεχομένους, φιλοξενία δε και απλότητι και το του ήθους ελευθερίω σφόδρα σεμνυνομένους, επιξενούταί τινι των τα Ιουδαικά σεβομένων ανδρί. Εσκόπει δε πως αν αυτώ είη πλήθος τοσούτον θαλάσσης πλάνης βεβυθισμένον τω εαυτού δικτύου περιβαλείν…» (Η εκκλησία της Αμισού κατά τους αρχαίους χρόνους, Κεφ. 3 - ikee.lib.auth.gr/record/113111/files/ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ.pdf).

Ύστερα από μία πλούσια ιεραποστολική περιοδεία ο πρωτόκλητος Ανδρέας κηρύσσει το λόγο του Ευαγγελίου στην Τραπεζούντα, την Ιβηρία (σημερινή Γεωργία), τη Σκυθία (νότια Ρωσία), την Κριμαία, την Έφεσο, τη Λαοδικεία της Φρυγίας, την Οδυσσούπολη της Μυσίας, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Άππιο, τη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Δρακόντιο, τη Νικομήδεια, την Καλχηδόνα και την Αμάστριδα, όπου χειροτόνησε επίσκοπο τον Πάλμα. Στη συνέχεια επισκέφθηκε για δεύτερη φορά τη Σινώπη.

Εκεί οι κάτοικοι μόλις πληροφορήθηκαν την άφιξη του Αποστόλου Ανδρέου, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν. Τον έδεσαν από τον τράχηλο με σχοινί και τον έσυραν στους δρόμους της πόλης. Στη συνέχεια τον οδήγησαν στη φυλακή. Το βασανιστήριο αυτό επαναλαμβανόταν και τις επόμενες ημέρες. Με τη Χάρη του Χριστού όμως ο Πρωτόκλητος μαθητής σώθηκε. Ταυτόχρονα όμως είχε ξεσπάσει κατακλυσμός αλμυρών υδάτων, ο οποίος απείλησε ολόκληρη την πόλη, ενώ πολλοί ήταν αυτοί που έχασαν τη ζωή τους από πνιγμό. Μπροστά σ’ αυτή τη συμφορά οι κάτοικοι της Σινώπης αναγκάσθηκαν να καταφύγουν στον Απόστολο Ανδρέα και να ζητήσουν τη βοήθεια του Θεού του. Τότε ο Ανδρέας ζήτησε τη βοήθεια του Κυρίου και ο κατακλυσμός σταμάτησε. Τώρα πλέον ο Απόστολος Ανδρέας μπορούσε να κηρύξει ελεύθερα το Ευαγγέλιο. Μάλιστα εκεί χειροτόνησε επίσκοπο τον Φιλόλογο καθώς και διακόνους και πρεσβυτέρους και κατόπιν αναχώρησε για την Αμισό και την Τραπεζούντα, όπου ίδρυσε τοπική Εκκλησία (www.alexpolisonline.com/2017/11/blog-post_942.html).

Την Τραπεζούντα την επισκέφτηκε ο Απόστολος Ανδρέας δύο φορές. Και στις δύο επισκέψεις του ήρθε στην Τραπεζούντα μέσω Αμισού (Σαμψούντα). Παραθαλάσσια και εμπορικότατη πόλη ήταν επόμενο να αποτελέσει έναν από τους κυριότερους σταθμούς του αγίου. Άλλες πόλεις όπου κηρύχθηκε το Ευαγγέλιο ήταν τα Σούρμενα (Ψωρών λιμήν), η Σεβαστούπολη, η Ηράκλεια κ.α.

Στην Τραπεζούντα υπήρχε σπήλαιο, όπου σύμφωνα με την παράδοση δίδαξε ο απόστολος Ανδρέας. «Το σπήλαιο τούτο είχε καθιερωθεί εις ναΐσκον του αγίου αποστόλου Ανδρέου, εν ω κατ΄ έτος ετελείτο λειτουργία επί τη μνήμη του αποστόλου τη 30 Νοεμβρίου…».

Το σπήλαιο και ο ναΐσκος βρισκόταν στους πρόποδες του μεγάλου βράχου όπου υψωνόταν μεγαλοπρεπής ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης (Η εκκλησία Τραπεζούντος / Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρυσάνθου - anemi.lib.uoc.gr).

Ναός Αγίου Γρηγορίου στην Τραπεζούντα

Στη Σαμψούντα υπήρχαν χωριά αφιερωμένα στον Άγιο Ανδρέα, Άνω και Κάτω Αντρεάντων, Ανδρέα Μαχαλεσί, Αντρέσκιοϊ, ενώ στο χωριό Χαβά υπήρχε παρεκκλήσι του αγίου. Λέγεται ότι όταν ο Απόστολος Ανδρέας έφτασε στο χωριό για να διδάξει, διανυκτέρευσε κάτω από μια ιτιά, κοντά σε μια πηγή.

Εκκλησία στο χωριό Αντρεάντων Αμισού

Η γιορτή του Αγίου Ανδρέα σηματοδοτούσε τον επερχόμενο βαρύ χειμώνα.

Στα Κωτύωρα (Ορντού) έλεγαν «Τ΄ Αγιαντρέα αντρειών το κρύον».

Το 38 μ.Χ. ο Απόστολος Ανδρέας πήγε στο Βυζάντιο (τρεις αιώνες μετά η πόλη θα ονομαστεί Κωνσταντινούπολη). Εκεί χειροτόνησε επίσκοπο τον Στάχυ, έναν από τους εβδομήντα αποστόλους του Κυρίου (www.ec-patr.org/list/index.php?lang=gr&id=2

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο τιμά τη μνήμη του Αποστόλου Ανδρέα, ως ιδρυτή της πρώτης εκκλησίας.

Στη συνέχεια πέρασε κηρύσσοντας στην Ηράκλεια της Θράκης, στη Μακεδονία και αφού διήλθε από τη Θεσσαλία έφτασε στην Πάτρα, που ήταν τότε υποδουλωμένη στους Ρωμαίους.

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
[post_ads]