Αριστείδης Χρυσοβέργης, ο Θρακιώτης Διοικητής της Ελληνικής Λεγεώνας στον Κριμαϊκό Πόλεμο

Έλληνες στρατιώτες βρέθηκαν να πολεμούν στο πλευρό των Ρώσων σε διάφορες περιόδους. Στον Κριμαϊκό Πόλεμο συμμετείχε η Ελληνική Λεγεώνα «Νικόλαος Α'» με περίπου 1.200 Έλληνες εθελοντές και Διοικητή τον Θρακιώτη Συνταγματάρχη Αριστείδη Χρυσοβέργη.

“Κάποιος είχε διαπράξει ένα τεράστιο σφάλμα,
εκείνοι, όμως δεν μπορούσαν να αντιδράσουν,
δεν τους έπεφτε λόγος να ρωτήσουν,
έπρεπε μόνο να πολεμήσουν και να πεθάνουν,
Αυτοί οι 600 κάλπασαν στην Κοιλάδα του Θανάτου”
(Άλφρεντ Τένισον, «Η Επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας»)

της Ουρανίας Πανταζίδου

Ο Τένισον εμπνεύστηκε το ποίημα από την επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας του Βρετανικού Ιππικού εναντίον των Ρωσικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια της Μάχης της Μπαλακλάβα, στις 25 Οκτωβρίου του 1854. Ο διοικητής των βρετανικών δυνάμεων, λόγω κακής επικοινωνίας, είχε οδηγήσει την ταξιαρχία του σε μια ολομέτωπη επίθεση εναντίον μιας καλά προετοιμασμένης ρωσικής πυροβολαρχίας, με τραγική κατάληξη για τους Άγγλους.

Η Μπαλακλάβα, με αυτοκρατορικό διάταγμα, στις 18 Φεβρουαρίου 1784 είχε οριστεί έδρα του Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού. Μερικά χρόνια αργότερα, με διάταγμα του αυτοκράτορα Παύλου, στις 30 Ιανουαρίου 1797 το Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού μετονομάστηκε σε Ελληνικό Τάγμα της Μπαλακλάβας. Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (Οκτώβριος 1853 - Φεβρουάριος 1856) το Τάγμα υπερασπίστηκε με απαράμιλλο ηρωισμό την πόλη, το λιμάνι και το φρούριο της Μπαλακλάβα, εξαναγκάζοντας τους Άγγλους σε υποχώρηση.

Για την παρουσία των Ελλήνων στη Μπαλακλάβα και τη δύναμη του Ελληνικού Τάγματος γράφει ο ιστορικός και εθνογράφος Murzakevich: «...η όμορφη αυτή πόλη κατοικείται από Έλληνες αποίκους, στρατιώτες από το Μοριά, απογόνους αυτών που ενώθηκαν με το ρωσικό στρατό το 1770, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας με τους Τούρκους... Και στο τέλος έμειναν για πάντα στη Ρωσία, αφού έλαβαν από την αυτοκράτειρα, γη και προνόμια...» ("Η ΜΠΑΛΑΚΛΑΒΑ και το Ελληνικό Τάγμα του Λάμπρου και Λυκούργου Κατσώνη" - docplayer.gr/7106655-I-mpalaklava-kai-to-elliniko-peziko-tagua-toy-lauproy-kai-lykoyrgoy-katsoni.html).

Έλληνες στη Ρωσία - Η Ελληνική Λεγεώνα στον Κριμαϊκό Πόλεμο

Έλληνες στρατιώτες βρέθηκαν να πολεμούν στο πλευρό των Ρώσων σε διάφορες περιόδους. Εντονότερη κάνουν την παρουσία τους το 18ο αιώνα, όταν ιδρύουν δύο εθελοντικά στρατιωτικά τμήματα, το Ελληνικό Τάγμα Πεζικού Μπαλακλάβας (1775) και το Ελληνικό Τάγμα Οδησσού (1795) ενώ με την κήρυξη του Κριμαϊκού Πολέμου το 1853 ιδρύουν την Ελληνική Λεγεώνα «Νικόλαος Α'».

Στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856) βρέθηκαν αντιμέτωπες από τη μια πλευρά η Ρωσική Αυτοκρατορία και από την άλλη η Βρετανική Αυτοκρατορία με συμμάχους τη Γαλλική και Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς και άλλα βασίλεια καθώς και λεγεώνες από άλλες χώρες. Στο πλευρό των Ρώσων συμμετείχε η Ελληνική Λεγεώνα «Νικόλαος Α'» με περίπου 1.200 Έλληνες εθελοντές.

Το 19ο αιώνα διάφορα επαναστατικά κινήματα κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη. Οι εξεγέρσεις των λαών προκαλούν ανατροπές θρόνων ενώ οι ηγεμόνες υποχρεώνονται να προβούν σε συνταγματικές παραχωρήσεις. Το κύμα των εξεγέρσεων ξεκίνησε από τη Γαλλία και μεταδόθηκε σε χώρες, της νοτιοανατολικής κυρίως Ευρώπης. Επόμενο ήταν το κλίμα εκείνο να επηρεάσει και την Ελλάδα. Έτσι έχουμε την ίδρυση διαφόρων μυστικών οργανώσεων, όπως "Μεγάλη Αδελφότης", "Φοίνιξ", "Αδελφότης των Ευαγγελιζομένων" κ.α. Οι περισσότεροι μυημένοι προέρχονταν από αλύτρωτες περιοχές του ελληνισμού.

Αριστείδης Χρυσοβέργης, ο Θρακιώτης Διοικητής της Ελληνικής Λεγεώνας

Εμπνευστής και ιδρυτής της μυστικής Αδελφότητος των Ευαγγελιζομένων υπήρξε ο Συνταγματάρχης Αριστείδης Χρυσοβέργης από την Μεσημβρία της Θράκης. Ο Χρυσοβέργης βρισκόταν στο Βουκουρέστι στις αρχές του 1854 όταν είχε ξεσπάσει ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Με τη βοήθεια του φίλου του, Έλληνα αξιωματικού του Πολεμικού Ναυτικού της Ρωσίας Ιωάννη Βλασόπουλου, συναντήθηκε με το Διοικητή της Ρωσικής Στρατιάς του Δούναβη Μ. Γκορτσακόβ και του πρότεινε τη δημιουργία ανεξάρτητης μονάδας από Έλληνες εθελοντές. Έτσι δημιουργήθηκε η Ελληνική Λεγεώνα η οποία έφερε το όνομα του τσάρου Νικολάου Α'. Οι άνδρες της φορούσαν την παραδοσιακή φουστανέλα.

Η πρώτη σύγκρουση στην οποίαν ενεπλάκη η Ελληνική Λεγεώνα ήταν το καλοκαίρι του 1854 στη Σουλινά (πόλη και λιμάνι της Ρουμανίας, προς τις ακτές του Εύξεινου Πόντου, την οποίαν έχτισαν Έλληνες). Ο Χρυσοβέργης βρέθηκε στη μάχη με μόλις 25 άνδρες απέναντι σε 700 Βρετανούς πεζοναύτες. Κατά τη διάρκεια της μάχης οι Άγγλοι έχασαν 6 αξιωματικούς και 72 οπλίτες.

Στις αρχές του 1855 η Ελληνική Λεγεώνα που αποτελούνταν από 800 άνδρες, μεταφέρθηκε στην Κριμαία. Στη Σημαία της Λεγεώνας υπήρχε στα ελληνικά η φράση «ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ».

Κατά την έφοδο στην Ευπατορία (η Μεγαλόπολη κατά τον Στράβωνα), στις 5 Φεβρουαρίου του 1855, η Ελληνική Λεγεώνα πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος με δεκάδες νεκρούς και 30 τραυματίες μεταξύ των οποίων και οι Διοικητές Χρυσοβέργης και Σταμάτης, ο οποίος αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του.

Μετά την Ευπατορία, η λεγεώνα συμμετείχε στην άμυνα της Σεβαστούπολης. Όταν οι Ρώσοι άφησαν τη Σεβαστούπολη, η Ελληνική Λεγεώνα κράτησε την άμυνα στα υψώματα Ινκερμάν και Μεκενζιέβ ενώ συμμετείχε και στις επιδρομές και στις μάχες στον ποταμό Μαύρο (Τσιόρνι).

Με το τέλος του πολέμου 735 Λεγεωνάριοι παρασημοφορήθηκαν με το μετάλλιο «Για την Υπεράσπιση της Σεβαστούπολης». Περισσότεροι από 500 Έλληνες εθελοντές έπεσαν στα πεδία των μαχών.

Τον Ιούνιο του 1856 η Λεγεώνα διαλύθηκε. Ένα μέρος των εθελοντών αρνήθηκε να επιστρέψει στη σκλαβωμένη πατρίδα, φοβούμενοι τα αντίποινα των Τούρκων. 201 εθελοντές στάλθηκαν στην περιοχή της Μαριούπολης, όπου ίδρυσαν το χωριό Νέα Νικολάεβκα που αργότερα μετονομάσθηκε σε Βοντιόροβκα (Εθελοντικό). Οι απόγονοί τους ζουν μέχρι σήμερα εκεί.

Δυστυχώς, όπως γράφει ο ίδιος ο Χρυσοβέργης, το τέλος (διάλυση) της Ελληνικής Λεγεώνας αμαυρώθηκε από διάφορες ραδιουργίες (μεταξύ των Ελλήνων). «Ελεεινή η κατάσταση στο σώμα των εθελοντών... Ημείς, μόνο ημείς οι διοικητές τους είμαστε οι αίτιοι της δυστυχίας τους...» (Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΕΓΕΩΝΑΣ, τόμος δεύτερος - anemi.lib.uoc.gr).

Το 1864 ο απόστρατος Συνταγματάρχης Αριστείδης Χρυσοβέργης ζήτησε από τις ρωσικές αρχές τη δημιουργία Μνημείου για τους Έλληνες πεσόντες του Κριμαϊκού Πολέμου. Το σχέδιο του Μνημείου (σχεδιάστηκε από τον ίδιο τον Χρυσοβέργη) αν και εγκρίθηκε, δεν υλοποιήθηκε ποτέ λόγω ελλείψεως χρημάτων. Στο Ιστορικό Αρχείο της Ρωσίας φυλάσσονται τα σχέδια του μνημείου, με τη θετική έγκριση του αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Β΄: «Ο αυτοκράτορας καταδέχτηκε να το εξετάσει. Τσάρσκογιε Σελό, 27 Αυγούστου 1865».

Το Μνημείο στη Σεβαστούπολη

Σήμερα μετά από προσπάθειες των Ελλήνων της Κριμαίας και έγκριση των ρωσικών αρχών το Μνημείο κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε σε κεντρικό σημείο στη Σεβαστούπολη. Τις δαπάνες για την ανέγερσή του ανέλαβε ο Ιβάν Σαββίδης.

Τα ονόματα 135 ηρώων της Ελληνικής Λεγεώνας που διεσώθησαν απαθανατίζονται σε μία από τις ορειχάλκινες πλάκες του μνημείου.

Ο Αριστείδης Χρυσοβέργης υπήρξε και συγγραφέας. Μεταξύ των έργων του συγκαταλέγονται: "Η Ελληνική Επανάστασις", τυπώθηκε στο τυπογραφείο του Γεωργίου Μελισταγούς του Μακεδόνος, στην Ερμούπολη το 1853, "Η Ιστορία της Ελληνικής Λεγεώνας", εκδόθηκε στην Οδησσό κ.α.

Επίσης έγραψε μακροσκελές κείμενο/απάντηση για δύο άρθρα της εφημερίδας ΑΙΩΝ, η οποία ήταν αντίθετη με τη δημιουργία οικισμού Θρακο-Βουλγαρο-Σέρβων στην Αττική.

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
[post_ads]