Αυτή η Πρωταπριλιά είναι μία ευκαιρία για να στοχαστούμε τη σχέση μας με την αλήθεια και ίσως να οικοδομήσουμε μία καινούργια. Η νέα αλήθεια του σήμερα, αντιστοιχεί, σε μεγάλο βαθμό, στα ψέματα του χθες. Μας δίνει και τη λαβή για να επιχειρήσουμε έναν πρώτο απολογισμό όσων ζήσαμε τις τελευταίες εβδομάδες και να δοκιμάσουμε μία πρόβλεψη για τη συνέχεια.
Είσαι πίσω στο 2019. Και σου λένε πώς θα κυλάει η καθημερινότητά σου μετά από ένα χρόνο. Δεν θα το «έτρωγες» με τίποτα. Ακόμα και ως Πρωταπριλιάτικο θα ήταν αποτυχημένο. Να στέλνεις SMS για να βγεις από το σπίτι σου; Ούτε οι γνωστές φυλλάδες δεν θα το τολμούσαν.
Δεν υπάρχει ούτε μία προφητεία για αυτό που συμβαίνει σήμερα. Και, να σας εξομολογηθώ την αμαρτία μου, κάθισα και έψαξα τις προβλέψεις γνωστών αστρολόγων για το 2020. Ένας μόνο, ο Κώστας Λεφάκης, γράφει ότι τον Μάρτιο θα είναι σαν να αφυπνίζονται οι τέσσερις ιππότες της Αποκάλυψης, ενώ, το ίδιο διάστημα, σε χώρες του δυτικού κόσμου θα τεθεί θέμα στέρησης βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου - ακόμα και αν δεν έβαλε γκολ, μπορεί να ισχυριστεί ότι βρήκε δοκάρι.
Επίσης διαπιστώνω ότι οι μέρες μας είναι το βήμα πάνω στο οποίο οι θεωρίες συνωμοσίας μπορούν να διεκδικήσουν τη δικαίωσή τους. Αυτά που ζούμε, πριν από δύο μήνες δεν χωρούσαν ούτε σε θεωρία συνωμοσίας. Τώρα όμως, ένας επίμονος συνωμοσιολόγος μπορεί να χτυπάει με ανυπόμονα το πόδι στο πάτωμα, περιμένοντας τη δικαίωσή του. Αυτή η Πρωταπριλιά είναι μία ευκαιρία για να στοχαστούμε τη σχέση μας με την αλήθεια και ίσως να οικοδομήσουμε μία καινούργια. Η νέα αλήθεια του σήμερα, αντιστοιχεί, σε μεγάλο βαθμό, στα ψέματα του χθες.
Η Πρωταπριλιά μας δίνει και λαβή για να επιχειρήσουμε έναν πρώτο απολογισμό όσων ζήσαμε τις τελευταίες εβδομάδες και να δοκιμάσουμε μία πρόβλεψη για τη συνέχεια. Η πρόγνωση είναι, βέβαια, μία επισφαλής συνθήκη στις μέρες μας, αλλά, από την άλλη, ποιος είναι αυτός που τολμά σήμερα να εκστομίσει το «δεν γίνονται αυτά τα πράγματα»;
Ας δούμε, λοιπόν, τι έχουμε μάθει ως τώρα.
Η πανδημία μας έδειξε ότι τα υγειονομικά συστήματα δεν είναι σχεδιασμένα για να αντιμετωπίζουν αντίστοιχες καταστάσεις. Λογικό. Μία αντίστοιχη ανάπτυξη υποδομών κοστίζει πολλά χρήματα. Η Ευρώπη είχε ακριβώς έναν αιώνα να γνωρίσει πανδημία μετά την ισπανική γρίπη. Ωστόσο μετά τον κορωνοϊό είναι βέβαιο ότι θα ξεκινήσει η σχετική συζήτηση για ενίσχυση των υποδομών Υγείας, ίσως με πιο ευρηματικό και ευέλικτο τρόπο - στην Κίνα διερευνούν πλέον πώς υπάρχουσες υποδομές μπορούν γρήγορα να μετατρέπονται σε νοσοκομεία.
Όσο δεν υπάρχει φάρμακο ή διαθέσιμο εμβόλιο, η αντιμετώπιση μίας πανδημίας ακολουθεί, περίπου, την πεπατημένη που γνωρίζουμε από τον Μεσαίωνα: καραντίνα. Το ενδιαφέρον σε αυτήν την περίπτωση βρίσκεται στην πολιτική επένδυση της καραντίνας. Το παράδειγμα της Κίνας μας διδάσκει ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση αντίστοιχων κρίσεων, διέρχεται από μέτρα πολιτικού ολοκληρωτισμού, με τη χρήση τεχνολογιών που, ενώ «απελευθερώνουν» και δικτυώνουν τους ανθρώπους, ταυτοχρόνως μετατρέπονται σε εργαλείο περιορισμού τους.
Στο πλαίσιο αυτό, του ολοκληρωτικού ελέγχου, μαθαίνουμε ότι ο φόβος της ασθένειας αδρανοποιεί πλήρως τα πολιτικά αντανακλαστικά. Κοινώς, δεν μιλάει κανείς. Στην Ουγγαρία ο Όρμπαν έχει καταργήσει το κοινοβούλιο προτάσσοντας το αγαθό της δημόσιας Υγείας. Θεωρητικά και εκεί θα μπορούσαν κάποιοι να του πουν ότι «Μετά θα λογαριαστούμε». Μόνο που ο Όρμπαν είναι εκείνος που θα ορίσει και το «Μετά».
Όπως συμβαίνει με κάθε κρίση εθνικών διαστάσεων, έτσι και οι πανδημίες δοκιμάζουν την αποτελεσματικότητα και την επάρκεια των ηγεσιών. Ο κορωνοϊός μας θύμισε ότι, παρά τα δαιδαλώδη σχήματα και τις πυραμίδες εξουσίας, στο τέλος πάντα υπάρχει ένα πρόσωπο που θα δώσει τα χαρακτηριστικά του στη διαχείριση της κρίσης. Κάπως έτσι, χώρες με το καλύτερο επιστημονικό δυναμικό στον κόσμο, όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ, υφίστανται πίεση λόγω επιλογών που έκαναν οι ηγέτες τους. Μπορεί να έχεις συγκεντρώσει γνώσεις και επιστήμονες, αλλά, τελικά, είναι άλλο να βρίσκεται στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ και άλλο ο Ομπάμα.
Η οικονομική διάσταση της κρίσης έχει και μία φιλοσοφική πτυχή. Μας δείχνει πόσο εύθραυστο είναι ή, τέλος πάντων, μπορεί να γίνει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Και όλα αυτά συμβαίνουν με μία ίωση του αναπνευστικού. Αν ο ιός ήταν θανατηφόρος για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, θα ζούσαμε μία μεσαιωνική εκδοχή της Αποκάλυψης.
Τέλος, σε ατομικό, αλλά και κοινωνικό επίπεδο, επιβεβαιώνουμε την προσαρμοστικότητα του ανθρώπινου είδους. Δισεκατομμύρια άνθρωποι μπήκαν σε συνθήκες χειμερίας νάρκης, τόσο εύκολα, όσο δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί κανείς. Αυτό μας οδηγεί και σε ένα επικαιροποιημένο συμπέρασμα για την ευκολία με την οποία μπορεί να χειραγωγηθεί μία κοινωνία, αρκεί να έχει πειστεί για την απειλή που αντιμετωπίζει.
Τι θα ακολουθήσει μετά;
Δεν είναι εύκολο να ιχνηλατήσουμε το πεδίο. Και οι περισσότερες εικασίες εδράζονται σε ένα αισιόδοξο σενάριο που προσδιορίζει το τέλος της πανδημίας στον ορατό χρονικό ορίζοντα. Αν ο ιός είναι ανάμεσά μας, με πανδημική συμπεριφορά και το φθινόπωρο, θα ήταν μάλλον υπερβολικό να υποθέσουμε ότι τα κράτη και οι οικονομίες θα κλειστούν ξανά στο κέλυφός τους περιμένοντας το εμβόλιο ή τη δραστική φαρμακευτική ουσία. Σε αυτήν την περίπτωση δεν αποκλείεται να βρεθούμε μπροστά σε επιλογές που φέτος περιγράφονται ως απάνθρωπες, αλλά του χρόνου μπορεί να θεωρούνται αναγκαίες.
Ωστόσο αν επικρατήσει το καλό σενάριο και η επιδημία τεθεί υπό βιώσιμο έλεγχο μέχρι το καλοκαίρι, το παγκόσμιο σταυρόλεξο των διακοπών θα έχει πολλά λευκά τετράγωνα.
Να μερικά από αυτά:
Πώς θα αντιδράσει η Ευρωζώνη για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων; Θα συγκλίνει στην αρχή της αμοιβαιότητας με την έκδοση ομολόγων και τη δημιουργία νέων εργαλείων ή θα συνομολογήσει την αδυναμία της και μάλιστα σε περιβάλλον ρήξης;
Θα αναθεωρηθούν οι πολιτικές Υγείας στη Δύση ή οι πανδημίες θα συνεχίζουν να θεωρούνται το ίδιο πιθανές με την πτώση μετεωρίτη;
Θα χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες πιο άμεσα και χωρίς αναστολές στην παρακολούθηση πληθυσμιακών κινήσεων; Και ακόμα: θα δώσει η έλευση του 5G την ευκαιρία για την ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που θα παρακολουθούν την υγεία των πληθυσμών σε πραγματικό χρόνο; Και κατά πόσο το σοκ του κορονοϊού θα κάνει τους ανθρώπους πιο δεκτικούς στην αποδοχή αυτών των μεθόδων;
Η παγκοσμιοποίηση δεν πρόκειται, φυσικά, να αμφισβητηθεί - αυτό βρίσκεται μόνο σε ιδεοληπτικές φαντασιώσεις. Ενδέχεται, όμως, να αμφισβητηθούν οι όροι της. Δεν αποκλείεται αυτή η κρίση να δημιουργήσει νέες πλατφόρμες πολιτικής σκέψης.
Τέλος, αν και πάντα στην αρχή, είναι οι άνθρωποι. Πρόκειται, άραγε, να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο και τα πράγματα ή, τελικά, αυτή η περιπέτεια θα γεννά, μέρα με τη μέρα, μεγαλύτερη νοσταλγία για την παλιά μας ζωή; Στοιχηματίζω στο δεύτερο.
Πηγή: Protagon.gr
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω