Η Έξοδος των Ποντίων από τη Μονή Σουμελά και ο ρόλος του ιερομόναχου Θεόκλητου Τσανοσίδη, μετέπειτα Αρχιμανδρίτη και Αρχιερατικού Επίτροπου Φερών. Στηρίζεται σε καταγραφή του Γεώργιου Κανδηλάπτη - Κάνεως.
Όλα ξεκίνησαν όταν παλαιότερα άκουσα μια συνέντευξη της αείμνηστης Πόντιας τραγουδίστριας Σοφίας Αμαραντίδου - Παπαδοπούλου όπου μιλούσε για τη ζωή της. Για όσους δεν γνωρίζουν η Σοφία Παπαδοπούλου καταγόταν από την Πυλαία Έβρου και κατοικούσε στη Νίψα Αλεξανδρούπολης και έκανε μια λαμπρή καριέρα στο χώρο του ποντιακού τραγουδιού. Έφυγε από τη ζωή στις 26 Ιανουαρίου 2021.
Σε εκείνη την συνέντευξη, μεταξύ άλλων την άκουσα να αναφέρεται σε κάποιον παπά Θεόκλητο Τσανοσίδη, τον ιερέα με τα πολλά παράσημα και το πως βοήθησε την οικογένειά της την περίοδο του εμφυλίου. Μάλιστα όπως επεσήμανε η Σοφία Παπαδοπούλου κανένας δεν ασχολήθηκε να γράψει δυο λόγια για τον παπά-Θεόκλητο, να του πάρει μια συνέντευξη, όπως έκαναν με εκείνη που ήταν τραγουδίστρια. Και σχολίασε λέγοντας: Πέθανε; Πάει χάθηκε, σαν να μην υπήρξε… Τότε ένιωσα την περιέργεια αλλά και την ανάγκη να ψάξω για εκείνον τον Πόντιο ιερέα.
Αναζήτησα αρχικά πληροφορίες από τις ονομαστικές λίστες απογραφής των προσφύγων του 1928. Εκεί διαπίστωσα ότι πράγματι στην Πυλαία είχε καταγραφεί το όνομα Θεόκλητος Τσανοσίδης.
Συνεχίζοντας την αναζήτησή μου θα βρω ένα κείμενο του Γεωργίου Κανδηλάπτη - Κάνεως στο οποίο έγραφε για ένα περιστατικό που είχε διαδραματιστεί στη Μονή της Παναγίας Σουμελά τον Απρίλιο του 1916, όταν οι Ρώσοι είχαν καταλάβει την Τραπεζούντα. Εκεί, με πολύ μεγάλη έκπληξη βρήκα να αναγράφεται το όνομα του παπά Θεόκλητου Τσανοσίδη, «ήδη αρχιερατικός Επίτροπος Φερών Ν. Έβρου».
Ακολουθεί περίληψη του κειμένου του Γ. Κανδηλάπτη:
"Αγωνιώδεις ημέραι στην Παναγία Σουμελά"
(Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, περιοδικό ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ έτους 1961)
 |
| Οι Ρώσοι εισέρχονται στην Τραπεζούντα |
Τον Απρίλιο του 1916 ο ρωσικός στρατός κατέλαβε την Τραπεζούντα και τις περιοχές του ανατολικού Πόντου ως τον Χαρσιώτη ποταμό. Αποχωρώντας από την πόλη ο Τούρκος βαλής την παρέδωσε στο Μητροπολίτη Χρύσανθο λέγοντας ότι την επιστρέφει στους Έλληνες, από τους οποίους οι πρόγονοί του την είχαν πάρει.
 |
| Τραπεζούντα 1916. Ο Μητροπολίτης Χρύσανθος με προύχοντες της Τραπεζούντας και αξιωματούχους του ρωσικού στρατού |
Από τις αρχές του Απρίλη εντωμεταξύ 300 και πλέον κάτοικοι από την Τραπεζούντα και τα γύρω χωριά, μοναχοί, έμποροι και γυναικόπαιδα, εξ αιτίας του φόβου της απέλασης στο εσωτερικό της χώρας ή ακόμη και του θανάτου, είχαν καταφύγει στη Μονή της Παναγίας Σουμελά. Εκεί θα βρεθεί και ένα τμήμα του Ρώσικου στρατού με επικεφαλής αξιωματικό.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη Μονή οι ιερομόναχοι θα παρακαλέσουν το Ρώσο αξιωματικό να ερευνήσει την κοντινή περιοχή Καμένα* για την ύπαρξη τυχόν Τούρκων στρατιωτών. Πράγματι ο Ρώσος αξιωματικός μετά από έρευνα θα ενημερώσει τους μοναχούς ότι η περιοχή ήταν "καθαρή" από Τούρκους στρατιώτες.
Έτσι, θεωρώντας ότι πλέον ήταν ασφαλείς και καθώς ήταν και περίοδος του Πάσχα, πήραν την απόφαση να γιορτάσουν τη Λαμπρή στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, που βρισκόταν σε κοντινή απόσταση από τη Μονή της Παναγίας Σουμελά.
Την Τρίτη ημέρα του Πάσχα ετοιμάστηκαν οι οβελίες και το ρακί, έστρωσαν και ότι άλλο είχαν μαζί τους οι πιστοί και άρχισαν να διασκεδάζουν, ξεχνώντας το φόβο που τους διακατείχε το προηγούμενο διάστημα.
Κάποια στιγμή όμως θα καταφθάσουν δυο βοσκοί οι οποίοι θα τους ενημερώσουν ότι Τούρκοι στρατιώτες πλησίαζαν προς το μέρος τους. Η χαρά των χριστιανών μεταβλήθηκε σε απελπισία και άρχισαν να τρέχουν για να κλειστούν στην Παναγία Σουμελά.
Ο Θεός των Ελλήνων όμως και η Παναγία η Αθηναία (όπως γράφει ο Κανδηλάπτης) έκαναν τότε το θαύμα τους. Στο Μετόχι της Αγίας Βαρβάρας υπήρχε άφθονο μέλι. Οι λαίμαργοι Τούρκοι σταμάτησαν να ξαποστάσουν και ν΄ απολαύσουν το μέλι.
Όμως θα πάθουν ότι και οι Μύριοι του Ξενοφώντα (Κάθοδος των Μυρίων) που είχαν φάει το μαινόμενο μέλι στην περιοχή του Πόντου, κατά την επιστροφή τους στην Ελλάδα.
Στην αρχή έκαναν σαν μανιακοί και στη συνέχεια το έριξαν στον ύπνο. Το μέλι προέρχονταν από τα άνθη της αζαλέας τα οποία προκαλούν αυτές τις χαρακτηριστικές παρενέργειες (οι Πόντιοι το έλεγαν ζαντόμελο = τρελό μέλι).
Έτσι θα δοθεί η δυνατότητα στους χριστιανούς να φθάσουν ασφαλείς στο Μοναστήρι, ενώ οι Ρώσοι στρατιώτες θ΄ αποχωρήσουν εσπευσμένα προς τη Λιβερά (ιστορικό κεφαλοχώρι) όπου βρισκόταν το στρατηγείο τους.
Οι Τούρκοι στρατιώτες όταν ξύπνησαν δεν τόλμησαν να ανέβουν στη Μονή είτε γιατί φοβήθηκαν το οχυρό της είτε γιατί σεβάσθηκαν την ίδια την Παναγία.
Όμως οι συνθήκες διαμονής στη Μονή άρχισαν να γίνονται δύσκολες. Είχε περάσει ήδη ένας μήνας από τότε που βρήκαν καταφύγιο εκεί και τα τρόφιμα ήταν πλέον ελάχιστα. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε με τη βλάβη που παρουσιάστηκε στο υδραγωγείο της Μονής. Ακόμη και το αγίασμα είχε στερέψει. Τότε κρίθηκε απαραίτητο να ειδοποιηθούν οι αρχές των Ρώσων που είχαν το στρατηγείο τους στη Λιβερά, καθώς και ο Αρχιστράτηγος του Καυκάσου Μέγας Δουξ Νικόλαος Νικολάγεβιτς, θείος του τελευταίου τσάρου, ο οποίος βρισκόταν στην Τραπεζούντα.
Ποιος όμως θα ήταν ο θαρραλέος που θα αναλάμβανε το παράτολμο εγχείρημα;
 |
| Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά |
Το ύψος της Μονής ήταν τεράστιο και Τούρκοι στρατιώτες περιπολούσαν κάτω από αυτήν. Τη δύσκολη αποστολή θ΄ αναλάβουν δύο τολμηροί ιερομόναχοι. Ο εκ Σουρμένων Αμβρόσιος Καζαντζίδης και ο εκ της επαρχίας Νικοπόλεως Θεόκλητος Τσανοσίδης.
Οι δυο τους θα κατέβουν νύχτα με σχοινιά από τη Μονή, φέροντας στο στήθος το Σταυρό και στα χέρια τα όπλα. Έτσι θα καταφέρουν με πολλές δυσκολίες - ακόμη και ποτάμι διέσχισαν, που το νερό του σε πολλά σημεία έφτανε ως το στήθος τους - να φθάσουν στη Λιβερά και από εκεί στην Τραπεζούντα. Εκεί θα αναφέρουν τη δυσχερή θέση στην οποίαν είχαν περιέλθει οι έγκλειστοι χριστιανοί. Δυστυχώς όμως οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να βοηθήσουν, καθώς, όπως τους είπαν δεν είχαν εντολή προέλασης.
Ήταν ξεκάθαρο πως δεν υπήρχε άλλος δρόμος σωτηρίας παρά μόνο να προσπαθήσουν να κατέβουν στη Λιβερά και από εκεί να διασκορπιστούν στα ελεύθερα ήδη χωριά. Όμως η κατάσταση ήταν δύσκολη καθώς οι περισσότεροι από αυτούς ήταν γυναικόπαιδα και γέροντες και πολλοί ασθενείς από την ασιτία και τις κακουχίες.
Από την Τραπεζούντα προέτρεπαν τους δυο μοναχούς να μην τολμήσουν να επιστρέψουν πίσω γιατί θα έβαζαν σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή τους. Όμως αυτοί πιστοί στο σχήμα τους και στην υποχρέωση που είχαν αναλάβει απέναντι στους συνανθρώπους τους, κατάφεραν, με κίνδυνο της ζωής τους να επιστρέψουν και με σχοινιά ν΄ αναρριχηθούν στη Μονή.
Θρήνος και οδυρμός θα καταλάβει τους δυστυχείς μόλις άκουσαν τα νέα. Στη Μονή δεν μπορούσαν να μείνουν άλλο καθώς δεν υπήρχε τρόπος σίτισής τους. Έβλεπαν πως εάν παρέμεναν, η Κιβωτός εκείνη της Ορθοδοξίας θα γινόταν ο τάφος τους.
Η Έξοδος από τη Μονή ήταν η μόνη σωτηρία… Αφού μετάλαβαν τα άχραντα μυστήρια και δεήθηκαν στην Παναγία να τους βοηθήσει, πήραν το δρόμο που θα τους οδηγούσε είτε προς την ελευθερία είτε προς το θάνατο. Μπροστά προχωρούσαν οι δυο τολμηροί ιερομόναχοι, ο Αμβρόσιος και ο Θεόκλητος και όσοι μπορούσαν να κρατήσουν όπλα και από πίσω ακολουθούσαν οι γέροντες και τα γυναικόπαιδα.
Ευτυχώς λόγω της καταρρακτώδους βροχής που επικρατούσε οι Τούρκοι σκοποί είχαν αποσυρθεί από τη Μονή. Οι δυο τολμηροί ιερομόναχοι κατάφεραν να οδηγήσουν τους 300 και πλέον χριστιανούς, άλλους στην Τραπεζούντα και άλλους στα γύρω χωριά, που είχαν απελευθερωθεί από τους Ρώσους.
Η Μονή θα εξακολουθήσει να λειτουργεί έως το 1923. Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και την ανταλλαγή των πληθυσμών οι δυο ιερομόναχοι θα έρθουν στην Ελλάδα. Ο μεν Αμβρόσιος Καζαντζίδης θα γίνει εφημέριος στην Κάτω Τούμπα Θεσσαλονίκης και ο Θεόκλητος Τσανοσίδης στην Πυλαία Έβρου…
 |
| www.pontosnews.gr |
Παραπάνω μια ιστορική φωτογραφία του 1912, με τη μοναστική συνοδεία της Ιεράς Μονής Παναγίας Σουμελά. Από αριστερά, ο αναπληρωτής ηγούμενος Γρηγόριος Τριανταφυλλίδης, ο ηγούμενος Άνθιμος Μασμανίδης (από την Σάντα, εγκατασταθείς και αυτός στην Πυλαία Έβρου), οι ιερομόναχοι Ανανίας, Ιερόθεος, Θεόκλητος Τσανοσίδης, Αμβρόσιος Αναστασιάδης, Ιερεμίας Τσαρίδης, Χρύσανθος και ο διάκονος Αθανάσιος.
Ο Γεώργιος Κανδηλάπτης γνώριζε ήδη τον παπά Θεόκλητο. Μάλιστα στο πρώτο βιβλίο που θα εκδώσει στο τυπογραφείο του Σακελλαρίδη στην Αλεξανδρούπολη το 1925 με τίτλο "Ποντιακά Ιστορικά Ανάλεκτα" θα βρούμε το όνομα του ιερομόναχου Θεόκλητου Τσανοσίδη ανάμεσα στους συνδρομητές του.
 |
| Από το βιβλίο του Γεωργίου Κανδηλάπτη |
Η περιέργειά μου πλέον δε μ΄ άφηνε να ησυχάσω, ήθελα να μάθω περισσότερα γι΄ αυτόν τον ιερέα που ήρθε πρόσφυγας στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης… Έτσι σε μια από τις αναζητήσεις μου θα βρω ότι είχε εκδιωχθεί από τους Βούλγαρους, όταν αυτοί εισέβαλαν στον Έβρο τον Απρίλιο του 1941 (www.apostoliki-diakonia.gr).
Όπως φαίνεται όταν εκδιώχθηκε ο παπα-Θεόκλητος από την Αλεξανδρούπολη θα διαφύγει στο Κάιρο, όπου βρισκόταν η εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση και ο Στόλος, αλλά και όπου πολέμησε και η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία (στο Ελ Αλαμέιν και στη συνέχεια στο Ρίμινι της Ιταλίας).
Θέλοντας να διασταυρώσω κάποιες πληροφορίες θα επικοινωνήσω με τον δημοσιογράφο κ. Νίκο Πετρίδη (στον οποίον με παρέπεμψε ο κ. Ν. Ταμουρίδης, Επίτιμος Α' Υπαρχηγός ΓΕΣ, με καταγωγή από την Πυλαία). Ο κ. Πετρίδης πράγματι θα μου επιβεβαιώσει κάποιες από τις πληροφορίες μου για τον παπά Θεόκλητο.
Παράλληλα θ΄ αναζητήσω κάποιους ανθρώπους που πιθανόν να γνώριζαν τον παπα-Θεόκλητο.
Η πρώτη με την οποίαν θα επικοινωνήσω ήταν η κ. Βάσω Πετρίδου (πρώην κάτοικος του χωριού Μελία και νυν της Νέας Χηλής), καθώς γνώριζα ότι η οικογένειά της την περίοδο του εμφυλίου ήταν αναγκασμένη να μετακινείται μεταξύ Μελίας - Πυλαίας και Φερών.
Πράγματι η κ. Πετρίδου μου είπε ότι θυμάται από αφηγήσεις της μητέρας της που μιλούσε για τον παπα-Θεόκλητο και πως την είχε βοηθήσει εκείνα τα δύσκολα χρόνια.
Σύμφωνα πάντα με όσα μου μετέφερε, όταν η μητέρα της, λόγω εγκυμοσύνης βγήκε από τη φυλακή της Αλεξανδρούπολης, όπου είχε φυλακισθεί ως σύζυγος αντάρτη, πήγε στο σπίτι της αδελφής της στο Δορίσκο, για να πάρει τα τρία μικρά παιδιά της. Ήταν Φεβρουάριος και ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς. Με κίνδυνο της ζωής τους αλλά και του ζώου που έσερνε το κάρο κατάφεραν να περάσουν από ένα φουσκωμένο χείμαρρο και επιτέλους να φθάσουν στην Πυλαία όπου θα βρουν προσωρινό καταφύγιο. Στη Μελία δεν μπορούσαν να επιστρέψουν καθ΄ ότι είχε διαταχθεί η εκκένωση του χωριού.
Και στην Πυλαία όμως το μαρτύριό τους θα ήταν καθημερινό:
«Το βράδυ είχαμε τους αντάρτες και την ημέρα τους χωροφύλακες», θα πει η κ. Βάσω και συνεχίζει:
«Εκεί (στην Πυλαία) θα γεννηθεί ο μικρός μου αδελφός. Μια μέρα ήρθε στα γύρω υψώματα ένα απόσπασμα χωροφυλάκων και άρχισε να πυροβολεί προς το χωριό.
Ο παππούς μας τράβηξε μέσα στο σπίτι για να προστατευτούμε. Ευτυχώς εκείνη την ημέρα κανείς δεν τραυματίστηκε. Η μητέρα μου που ήταν γυναίκα με τσαγανό θα πάει στον παπά Θεόκλητο. Δεν ήταν ένας απλός παπάς, είχε κάποιο βαθμό… Και ήταν και άνθρωπος, βοηθούσε όποιος προσέτρεχε σ΄ αυτόν. Η μάνα μου λοιπόν του έκανε τα παράπονά της, αυτός την άκουσε με προσοχή και στη συνέχεια της έδωσε μια επιστολή, λέγοντάς της να τη δείχνει σε όποιον θα την ενοχλούσε…
Επίσης, ένα άλλο βράδυ θα έρθουν οι αντάρτες και θα πάρουν όλους τους άνδρες. Την επόμενη ημέρα μας έδωσαν εντολή να φύγουμε για τις Φέρες. Πήγαμε εκεί γύρω στις 10 οικογένειες και εγκατασταθήκαμε στην αποθήκη του Χατζή. Με τις αχυρόμπαλες που είχε η αποθήκη δημιουργήσαμε κάποια χωρίσματα και εγκατασταθήκαμε. Εμείς τα παιδιά όμως υποφέραμε και κλαίγαμε από το κρύο και την πείνα. Η μητέρα πάλι κατέφυγε στον παπα-Θεόκλητο και με τη βοήθειά του - ας είναι καλά εκεί που βρίσκεται - θα βρεθεί ένα δωμάτιο και έτσι θα φύγουμε από την αποθήκη. Εμάς μας βοήθησε ο παπα-Θεόκλητος, όπως και άλλες οικογένειες».
(Ο πατέρας της κ. Βάσως Πετρίδου είχε φύγει στο βουνό και οι αντάρτες είχαν πάρει το μεγαλύτερο αδελφό της στις χώρες του ανατολικού τότε μπλοκ, ενώ και η ίδια η μητέρα της θα διωχθεί και θα φυλακιστεί. Εδώ όσα περιγράφει ο αδελφός της κ. Βάσως Πετρίδου: www.alexpolisonline.com/2018/06/13.html).
Μια δεύτερη μαρτυρία θα προκύψει αυτή τη φορά από την κ. Ελένη Κριτού - Κεφαλά, η οποία παλαιότερα ήταν δασκάλα στην Πυλαία (νυν κάτοικος Αλεξανδρούπολης). Θα περιγράψει τον παπα-Θεόκλητο ψηλό και λεβέντη. Επίσης θα προσθέσει ότι την περίοδο του εμφυλίου οι αντάρτες είχαν πάρει τον αδελφό της Χρήστο στο βουνό. Λίγο πριν τις μεγάλες εκκαθαριστικές μάχες αυτός θα φύγει κρυφά από το λόχο των ανταρτών και θα παραδοθεί στο αστυνομικό τμήμα της Κοζάνης. Όταν θα τον φέρουν στην Αλεξανδρούπολη, όπου θα δικαζόταν, η κ. Ελένη θα ζητήσει τη βοήθεια του παπα-Θεόκλητου, με τη μεσολάβηση του οποίου θα γλυτώσει ο αδελφός της. (Οι πληροφορίες αυτές θα φθάσουν σ΄ εμένα από τον ανιψιό της κ. Χάρη Σιδηρόπουλο, τον οποίον κι ευχαριστώ για τη μεσολάβησή του, καθώς η κατ΄ ιδίαν επαφή με την κ. Ελένη ήταν αδύνατη λόγω καραντίνας).
Θα κλείσω το αφιέρωμα για τον παπά Θεόκλητο με το γιατρό Δημήτριο Μπάρλα, ο οποίος αρθρογραφώντας στην εφημερίδα "Η ΒΗΡΑ" καταγράφει τις αναμνήσεις του από τις Φέρες, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια αλλά και μετέπειτα ως γιατρός. Ο κ. Μπάρλας σε κάποια από τα κείμενά του αναφέρει τον παπά Θεόκλητο, καθώς τότε ο ίδιος υπήρξε παπαδοπαίδι στην εκκλησία:
«…Κάθε Κυριακή ντυμένος με την άσπρη στολή που ήταν κεντημένη με αγγελάκια κρατούσα το εξαπτέρυγο. Μπροστά εγώ, πίσω ο παπα-Θεόκλητος με τα αστραφτερά του άμφια και το λευκό γένι του, ψέλνοντας με το δισκοπότηρο υψωμένο, περνούσαμε μπροστά από όλο τον κόσμο και μπροστά απ΄ όλα τα κορίτσια…» (Εφημερίδα Πολιτιστικού Συλλόγου Φερών & Περιφέρειας Ν. Έβρου "Η ΒΗΡΑ", φύλλο 95/2012, Αθήνα).
Τέλος, να προσθέσω ότι σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχα με τον κ. Νίκο Γκότση, τέως Αντιδήμαρχο Φερών και ιδρυτή του Λαογραφικού Μουσείου Φερών, πληροφορήθηκα ότι στο μουσείο υπάρχουν κάποια αντικείμενα του Αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Τσανοσίδη.
Τα παράσημα:
- Ο παπα-Θεόκλητος θα τιμηθεί με τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τάξεως, σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα από 28/2/1945 «περί ηθικών αμοιβών εις Αξιωματικούς, Ανθυπασπιστάς και οπλίτας της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας δια διακεκριμμένας πράξεις» (διότι άπαντες λαβόντες μέρος εις τα επιχειρήσεις του Ιταλικού Μετώπου επιδείξαντο ηρωισμόν και αυτοθυσίαν συμβαλλόντες ούτω εις την επιτυχή έκβασιν τούτων). (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπ. Αριθ. 52/13-3-1945, τεύχος Γ΄).
Ο παπα-Θεόκλητος με την απονομή αυτή θα προαχθεί σε Αρχιμανδρίτη. Έτσι εξηγείται γιατί η κ. Σοφία Παπαδοπούλου έλεγε στη συνέντευξή της ότι δεν ήταν απλός παπάς…
- Επίσης θα τιμηθεί το 1949 ομοίως με τον Πολεμικό Σταυρόν Γ΄ Τάξεως, σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα από 30/7/1949 «περί ηθικών αμοιβών εις Αξιωματικούς α) πεσόντας και β) διακριθέντας κατά τας εναντίον των αναρχικών συμμοριών επιχειρήσεις». (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπ. Αριθ. 219/24-8-1949).
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Θεόκλητος Τσανοσίδης θα προαχθεί σε Αρχιμανδρίτη και θα μετατεθεί από την Πυλαία στις Φέρες και αργότερα θα διατελέσει Αρχιερατικός Επίτροπος Φερών.
Καταγωγή και άφιξη στην Ελλάδα
(οι πληροφορίες προέρχονται από τον κ. Νίκο Πετρίδη, ιστορικό και συγγραφέα)
Ο Θεόκλητος Τσανοσίδης ανήκει στην παλιά οικογένεια των Τζανών Πετράντων, με κοιτίδα το Καστέλλον (Χισαρτζούκ - Ασαρτζούκ) της Νικοπόλεως. Μετά τις αρχές του 19ου αιώνα δημιουργείται το χωριό Λίτζασα, δίπλα στο Ασαρτζούκ και αρκετοί Τζανοί είναι εκ των ιδρυτών.
Το 1882 αρκετοί μεταναστεύουν στο Ματζικέρτ του Καρς (ρωσική επαρχία πλέον). Από το Ματζικέρτ, μέσω Βατούμ, ήρθαν στην Ολυμπιάδα Ελασσόνας και ένα μέρος τους στην Πυλαία Έβρου, όπου συνάντησαν συγγενείς και συγχωριανούς που είχαν εγκατασταθεί νωρίτερα στην περιοχή της Αδριανούπολης.
Η οικογένεια των Τζανών Πετράντων ήρθαν στην Ελλάδα με τα επίθετα Πετρίδης, Τζανίδης, Τζανοσίδης, Τζανουσίδης, Τσανίδης, Τσανοσίδης, Τσανουσίδης, Τασιάδης και εγκαταστάθηκαν στον Αμυγδαλεώνα Καβάλας, Ζυγό Καβάλας, Λευκή Καβάλας, Ολυμπιάδα Ελασσόνας, Λάρισα, Ριζάρι Έδεσσας, Πυλαία Έβρου, Κασσιτερά Ροδόπης, Ευκαρπία Κιλκίς.
Κλείνοντας θα ήθελα να προσθέσω μια ακόμη πληροφορία η οποία αφορά τον άλλο τολμηρό ιερομόναχο. Ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Καζαντζίδης, γνωστός ως Σουμελιώτης είναι αυτός που το 1931 (μετά τη συμφωνία Βενιζέλου με τον Ισμέτ Ινονού) θα ταξιδέψει στο Όρος Μελά στον Πόντο και θα φέρει στην Ελλάδα την Εικόνα της Παναγίας, το Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου και το μετά Τιμίου ξύλου Σταυρό του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού...
Ο τότε υπουργός Πρόνοιας Λεωνίδας Iασωνίδης βλέποντας την εικόνα της Παναγίας θα πει την ιστορική φράση: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Με την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος». Σήμερα η Εικόνα φυλάσσεται στην Παναγία Σουμελά στην Καστανιά Βερμίου.
* Η παράδοση σχετικά με την περιοχή "Καμένα", που καταγράφεται στο περιστατικό που συνέβη το 1916 στην Παναγία Σουμελά, αναφέρει ότι: Η Μονή της Παναγίας Σουμελά αντιμετώπιζε συχνά επιδρομές από ληστές. Σε μια από τις επιδρομές τρεις ληστές σκότωσαν τους μοναχούς, λεηλάτησαν τα αφιερώματα και άρπαξαν την Εικόνα η οποία έφερε πολύτιμα αφιερώματα. Επειδή όμως δε συμφωνούσαν στη μοιρασιά, αποφάσισαν να τη χωρίσουν σε τρία κομμάτια. Την τελευταία στιγμή ο ένας από τους τρεις ληστές αποφάσισε να μη συμμετέχει στη μοιρασιά των κλοπιμαίων. Έτσι οι άλλοι δυο αποφάσισαν να τη μοιράσουν στα δυο. Την ώρα που ο ληστής κατέβασε το τσεκούρι του στην εικόνα ακούστηκε μια βροντή και κεραυνός έκαψε το δάσος. Οι ληστές εγκατέλειψαν την Εικόνα και τράπηκαν τρομαγμένοι σε φυγή. Δεν πρόλαβαν όμως να βγουν από την καιόμενη περιοχή και κάηκαν ζωντανοί. Ο τρίτος ληστής προσκύνησε την Εικόνα που βρέθηκε στο κοίλωμα ενός βράχου κοντά στο αγίασμα. Το μέρος εκείνο που πήρε φωτιά ονομάστηκε "Καμένα" και ο ληστής που μετάνιωσε έγινε μοναχός και βοήθησε να ξαναχτιστεί το μοναστήρι.
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Υ.Γ. Επιπρόσθετα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Νίκο Πετρίδη για τη φωτογραφία του Αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Τσανοσίδη.
[post_ads]
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω