Νίκος Κυτόπουλος: Ο πρωταγωνιστής της απελευθέρωσης των Φερών από τους Γερμανούς

Ο ποντιακής καταγωγής Νίκος Κυτόπουλος θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην απελευθέρωση των Φερών από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1944.

της Ουρανίας Πανταζίδου

Στις 9 Μαΐου θα εορτασθεί πανελλαδικά η επέτειος λήξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, των Εθνικών Αγώνων και της Εθνικής Αντίστασης κατά του ναζισμού και του φασισμού, σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγρ. 1 του Ν. 2703/1999 (ΦΕΚ 72/Α/8-4-1999).

Εθνική Αντίσταση ήταν η αυθόρμητη οργανωμένη, ένοπλη και άοπλη αντίσταση που προέβαλε ο ελληνικός λαός κατά τη διάρκεια της τριπλής Κατοχής 1941-1944, μέσω των αντάρτικων οργανώσεων είτε στα βουνά, είτε στις πόλεις για την απελευθέρωση της χώρας.

Η αντίσταση ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την πτώση και τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941. Αρχικά υπήρξε προϊόν αυθόρμητων ενεργειών μεμονωμένων πολιτών ή μικρών ομάδων πολιτών, άλλα σταδιακά απέκτησε οργανωμένη μορφή με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων.

Από τα μέσα του 1942 εξελίχθηκε σε ένοπλο αγώνα στην ύπαιθρο. Ήδη από τα μέσα του 1943 οι ανταρτικές ομάδες είχαν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στους κατακτητές και είχαν κατορθώσει να απελευθερώσουν τμήμα της ορεινής ενδοχώρας.

Η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση (πρώτη και στην Ευρώπη) ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη με την ονομασία "Ελευθερία" στις 15 Μαΐου 1941, περίπου ένα μήνα μετά την κατάληψη της πόλης από τα γερμανικά στρατεύματα, με πρωτοβουλία των Παρασκευά Μπάρμπα (ΚΚΕ), Απόστολου Τζανή (ΚΚΕ), Ιωάννη Πασαλίδη (ΕΔΑ), Σίμου Κερασίδη (ΚΚΕ), Αθανάσιου Φείδα (Αγροτικό Κόμμα), Ιωάννη Ευθυμιάδη (Δημοκρατική Ένωση) και του στρατιωτικού Δημητρίου Ψαρρού.

Τη νύχτα της 30ης Μαΐου 1941 δυο φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας θα προχωρήσουν σε μια παράτολμη ενέργεια. Θα σκαρφαλώσουν στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και θα κατεβάσουν από τον ιστό τη Γερμανική σημαία.

Το ίδιο κλίμα αντίστασης εναντίον των κατακτητών θα επικρατήσει και σε πολλά χωριά του Έβρου. Πολλοί κάτοικοι θα συσπειρωθούν γύρω από το ΕΑΜ, πολεμώντας εναντίον των Γερμανών. Πολλοί από αυτούς θα συλληφθούν, θα βασανιστούν, θα εκτελεστούν πολεμώντας για μια ελεύθερη πατρίδα. Όμως θα κατορθώσουν να επιφέρουν και καίρια πλήγματα εναντίον του κατακτητή.

Και όταν οι κατοχικές δυνάμεις φαινόταν πλέον ότι άρχισαν να χάνουν στα πεδία των μαχών στην Ευρώπη, τότε ο ένοπλος λαός του Έβρου θα αρχίσει να χτυπά τον κατακτητή, απελευθερώνοντας τους φυλακισμένους αγωνιστές του και όλοι μαζί θ΄ αρχίσουν ν΄ απελευθερώνουν τον Αύγουστο του 1944 το ένα μετά το άλλο τα χωριά και τις πόλεις, Φέρες, Διδυμότειχο, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη...

Στις 30 Απριλίου του 1945 ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός θα υψώσει τη σημαία της νίκης στην πρωτεύουσα της Γερμανίας, γεγονός που θα σηματοδοτήσει την απελευθέρωση ολόκληρης της Ευρώπης από τα νύχια του ναζισμού. Η νίκη των Σοβιετικών στη Μάχη του Βερολίνου θα σημάνει το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο οποίος άφησε πίσω του πάνω από 50 εκατομμύρια νεκρούς - άμαχους και στρατιώτες - διέλυσε οικονομικά και κοινωνικά τις χώρες της Ευρώπης που συμμετείχαν στον αγώνα κατά του ναζισμού, και υπήρξε η αιτία τόσο για αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών όσο και για ένα νέο μεταναστευτικό κύμα που δημιουργήθηκε εξαιτίας των συνεπειών του πολέμου.

Η περίφημη φωτογραφία του Γιεβγκένι Χαλντέι με τη σοβιετική σημαία
στην οροφή του Ράιχσταγκ, με φόντο το βομβαρδισμένο Βερολίνο

Στις 9 Μαΐου 1945 η ναζιστική Γερμανία θα αναγκαστεί να υπογράψει την άνευ όρων συνθηκολόγησή της.

Στις 9 Μαΐου γιορτάζουμε και την ειρήνη και την ενότητα της Ευρώπης. Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί την επέτειο της ιστορικής "Διακήρυξης Σουμάν". Στο Παρίσι το 1950, ο Ρομπέρ Σουμάν, τότε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, θα προτείνει μια νέα μορφή πολιτικής συνεργασίας στην Ευρώπη, η οποία θα αποτρέπει κάθε ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση τιμά την ημέρα αυτή με διάφορες εκδηλώσεις.

Ένας Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο

Ανάμεσα στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης του Έβρου πολλοί ήταν αυτοί που θα πρωταγωνιστήσουν. Στο παρόν αφιέρωμα επέλεξα να γράψω δυο λόγια για τον πρωταγωνιστή της απελευθέρωσης των Φερών, Νίκο Κυτόπουλο. Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, δάσκαλος, δημοσιογράφος και λογοτέχνης Νίκος Κυτόπουλος του Θρασύβουλου, γεννήθηκε στο Σοχούμ στις 1/1/1916. Στα 13 του χρόνια με τους γονείς και τα μικρότερα αδέλφια του θα έρθει στην Ελλάδα. Θα εγκατασταθούν στο χωρίο Μελία (Μπαλούκιοϊ) της Αλεξανδρούπολης, όπου ήταν ήδη εγκατεστημένες πολλές οικογένειες Ποντίων από το 1923-1924.

Στο χωριό θα εγκατασταθούν και κάποιες οικογένειες Ανατολικοθρακιωτών καθώς και Σαρακατσάνων.

Το 1934 ο Νίκος Κυτόπουλος ευρισκόμενος να φοιτά στο Διδασκαλείο των Σερρών (το πρώτο φυτώριο δασκάλων) θα εκδώσει το πρώτο φύλλο περιοδικού νεολαίας στην περιοχή, το οποίο θα κατασχεθεί αμέσως.

Θα αποφοιτήσει το 1935 και θα επιστρέψει για να διδάξει σε σχολεία του Έβρου, όπως η Μελία αλλά κυρίως των Φερών. Μαζί με 5-6 συναδέλφους εκπαιδευτικούς - καθηγητές και δασκάλους - θα πρωτοστατήσει στη δημιουργία του Γυμνασίου των Φερών το 1942.

Ο πόλεμος θα τον βρει οργανωμένο στην εθνική αντίσταση. Πρωτοστατεί για τη συγκρότηση αντιστασιακών πυρήνων στην περιοχή του Έβρου και εντάσσεται στον ΕΛΑΣ. Θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην απελευθέρωση των Φερών τον Αύγουστο του 1944, μπαίνοντας στην πλατεία των Φερών επικεφαλής άοπλων μαθητών της πόλης και ΕΠΟΝιτών, σε μια πρωτοφανή για την εποχή μαχητική διαδήλωση. Ξαφνιασμένοι οι Γερμανοί κατεβάζουν τα όπλα. Στη συνέχεια τα παιδιά και ο Νίκος Κυτόπουλος επισκέπτονται τον διοικητή της γερμανικής μονάδας και ζητούν την παράδοση της πόλης. Παράδοση, που πραγματοποιήθηκε, αμέσως μετά, επίσημα στον αρχηγό του ΕΛΑΣ Έβρου, Αθηνόδωρο. Με τον τρόπο αυτό οι Φέρες θα είναι η πρώτη πόλη της Ελλάδας που θα απελευθερωθεί από τους Γερμανούς.

Η απελευθέρωση των Φερών το 1944 (φωτογραφία από το περιοδικό ΒΟΡΕΑΣ)

Μετά την απελευθέρωση, ο Κυτόπουλος λόγω της δράσης του θα συλληφθεί μαζί με τον πατέρα του και θα εξοριστεί στη Σαμοθράκη. Μετά από έξι μήνες θα απελευθερωθεί ως προστάτης των μικρότερων αδελφών του. Τελικά θα καταφύγει αντάρτης στα βουνά ως μέλος του ΔΣΕ (Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας). Από εκεί γράφει δελτία ειδήσεων, προκηρύξεις, άρθρα, σχόλια, ρεπορτάζ των μαχών για τα έντυπα του Γενικού Αρχηγείου. Γίνεται αρχισυντάκτης της εφημερίδας "Εξόρμησις" και αργότερα της εφημερίδας "Προς τη Νίκη".

Νίκος Κυτόπουλος θα πάρει μέρος στη μάχη της Νάουσας η οποία θα αποτυπωθεί στο βιβλίο του "Η Μάχη της Νάουσας". Θα τιμηθεί για το έργο του αυτό από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών στις 14 Απριλίου 2000, απ' όπου είναι η παρακάτω φωτογραφία.

Μετά την ήττα του ΔΣΕ θα διαφύγει μέσω Αλβανίας στην Τασκένδη ως πολιτικός πρόσφυγας και από εκεί στο Βουκουρέστι, στη Αν. Γερμανία, ξανά στο Βουκουρέστι και τέλος στη Λειψία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας.

Στο Βουκουρέστι δημοσιογραφεί στο ραδιοφωνικό σταθμό "Η Φωνή της Αλήθειας" και πολύ συχνά αρθρογραφούσε και στο περιοδικό "Νέος Κόσμος" τη δεκαετία 1963-1973, ασκώντας βιβλιοκρισία για βιβλία που γράφονταν για την Εθνική Αντίσταση.

Στην παραπάνω φωτογραφία ο Λογοτεχνικός Κύκλος το 1956 στο Ντεζ της Ρουμανίας. Από αριστερά: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Κώστας Μπόσης, Έλλη Αλεξίου, Τάκης Αδάμος, Νίκος Κυτόπουλος, Απόστολος Σπήλιος (φωτογραφία από ofisofi.blogspot.com).

Θα συνεχίσει να αρθρογραφεί σε διάφορα έντυπα και στη Λειψία όπου είχε εγκατασταθεί στη συνέχεια. Θα επαναπατριστεί στην Ελλάδα το 1976 μαζί με τη σύζυγό του Σοφία και τα δυο τους παιδιά, Βίκτωρα και Ζωή.

Το 2011, μετά από ένα χρόνο καθημερινής «μάχης» που έδινε ενάντια στο εγκεφαλικό που υπέστη και σε μια εγχείρηση εξαιτίας του εγκεφαλικού, θα υποκύψει πλήρης ημερών στις 4 Φεβρουαρίου 2011 και θα ταφεί στο Β΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Τα Βιβλία του Νίκου Κυτόπουλου

- "Ο Μεγάλος Ανήφορος", έκδοση 1957, ένα καθαρά αυτοβιογραφικό βιβλίο, η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στο καπνοχώρι Μελίκη (Μελία) και τη γύρω περιοχή την εποχή της διπλής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο. Ένα συνονθύλευμα ανθρώπων (φτωχοί κάτοικοι, εκμεταλλευτές έμποροι των καπνών που διαμόρφωναν τις τιμές, κρατική εξουσία, κατακτητές) πρωταγωνιστεί στο βιβλίο, τα ονόματα των οποίων για ευνόητους λόγους εμφανίζονται παραποιημένα. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στο Βουκουρέστι το 1957 και θα επανεκδοθεί το 1977 και το 1983 στην Ελλάδα (το διάβασα πριν μερικές μέρες από την έκδοση του 1957 απνευστί).

- "Η Δοκιμασία" κυκλοφορεί το 1982. Αναφέρεται στην πρώτη φάση του Εμφυλίου στη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία. Το 1983, βραβεύεται από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, ως το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς.

- "Η Άσβηστη Ελπίδα". Πρόκειται για το τρίτο μέρος της τριλογίας. Εκδόθηκε το 1992 και αναφέρεται στο τέλος του Εμφυλίου.

- "Ο Μπελέτης", πρόκειται για μια συλλογή από τρεις νουβέλες που θα εκδοθούν στο Βουκουρέστι το 1965. Για το έργο του αυτό θα τιμηθεί από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών με το βραβείο "Μενέλαου Λουντέμη".

- "Το στοίχημα", πρόκειται για μια αληθινή ιστορία της Μακρονήσου. Κυκλοφόρησε το 2000.

- "Ο μύθος των Ινδοευρωπαίων και οι πέντε πολιτισμοί", κυκλοφόρησε το 2006.

Άλλα έργα του είναι: "Ιστορίες του βουνού", "Το όνειρο του Γιάντζου", "Το στοιχειωμένο κάστρο", "Η άσβηστη ελπίδα", "Στο χαμένο Παράδεισο".

Ο Νίκος Κυτόπουλος θα ασχοληθεί και με την παιδική λογοτεχνία.

- "Στο χαμένο Παράδεισο - Οι περιπέτειες του Θρασάκη", πρόκειται για ένα τόμο παιδικών διηγημάτων που θα εκδοθεί το 1984 και θα τιμηθεί με το βραβείο "Μιχαέλας Αβέρωφ" της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών το 1986.

- "Φίλιππος, Όμηρος στη Θήβα", έκδοση 1994. Ιστορικό μυθιστόρημα, που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους. Θα τιμηθεί με το βραβείο "Άννας Βεροπούλου - Φιλίνη" το 1997.

Επίσης το μεταφραστικό έργο του είναι πλούσιο. Ανέρχεται σε τριάντα τόμους με έργα κλασικών Ρώσων συγγραφέων (Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Σιμόνοφ, Σεμιόνοφ, Πριστάβκιν κ.ά.).

Μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1980 αρθρογραφεί στην εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ. Επίσης υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού "ΒΟΡΕΑΣ" ενώ αρθρογραφούσε και στην εφημερίδα "Η ΒΗΡΑ" του Συλλόγου Φεριωτών Αθήνας.

Μέσα από τα μάτια ενός «παιδιού» από την Μελία

Για την Οδύσσεια του 13χρονου από τη Μελία Ηρακλή Σαριαννίδη που καταγράφει όλη τη διαδρομή του την περίοδο του εμφυλίου έως ότου βρεθεί παιδί στην Ανατολική Γερμανία έχω γράψει και παλαιότερα (www.alexpolisonline.com/2018/06/13.html).

Σήμερα θα προσθέσω τρεις αναφορές που καταγράφει ο ίδιος για το Νίκο Κυτόπουλο και την οικογένειά του.

Ο μικρός εκείνη την εποχή Ηρακλής ήθελε να μάθει να κατασκευάζει και να παίζει ποντιακή λύρα, όπως εξ άλλου έκανε και ο πατέρας του Λεωνίδας. Όμως εκείνος, από φόβο μήπως παραμελήσει τα μαθήματά του δεν του το επέτρεπε. Μάλιστα μίλησε με το δάσκαλο και φίλο του Νίκο Κυτόπουλο για το θέμα, ζητώντας να τον τιμωρήσει:

«…Τις επόμενες ημέρες όντως ακολούθησε η τιμωρία. Ο δάσκαλος υλοποίησε την επιθυμία του πατέρα και μια μέρα, αφού διαπίστωσε πως τάχα δεν ήμουν προετοιμασμένος καλά στα μαθήματα, αποφάσισε να με τιμωρήσει με μισή ώρα κράτηση… Μετά την τιμωρία ο δάσκαλος, αφού πρώτα μου εξήγησε την αιτία, με άφησε ελεύθερο…».

Και αλλού γράφει:

«…Μετά την απελευθέρωση θ΄ ανοίξουν αμέσως τα σχολεία, όμως λόγω έλλειψης σχολικού υλικού και δασκάλων τα σχολεία θα λειτουργούν σποραδικά. Μαζί με άλλα τέσσερα μεγαλύτερα παιδιά από τη Μελία (Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, Κώστας Χαρτοματσίδης, Γεώργιος Παπαδόπουλος και Χαράλαμπος Τερζανίδης) θα κάνουμε προπαρασκευαστικά μαθήματα (φροντιστήριο). Τα μαθήματα γίνονταν για να προετοιμαστούμε για την εισαγωγή μας στο Γυμνάσιο. Δάσκαλός μας ήταν ο Νίκος Κυτόπουλος, στενός φίλος του πατέρα μου, ο οποίος αργότερα θα διοριστεί ως διευθυντής του Γυμνασίου Φερών…».

Επίσης κάνει άλλη μια αναφορά στο Νίκο Κυτόπουλο και την οικογένειά του, όταν ο ίδιος θα επισκέπτονταν τη μητέρα του στις φυλακές της Αλεξανδρούπολης, όπου επίσης βρίσκονταν ο Νίκος Κυτόπουλος και οι γονείς του.

Όπως γράφει τον είχαν πλησιάσει οι μεγαλύτερες αδελφές του Νίκου και του ζήτησαν να πάρει μαζί του τη μικρότερη αδελφή τους, τη 12χρονη τότε Ουρανία, για να επισκεφτεί και αυτή τους δικούς της που ήταν στη φυλακή και να τους πάει κάποια πράγματα:

«…Ξαφνιάστηκα βέβαια, μου φάνηκε λιγάκι παράξενο, λέγοντας μέσα μου, πως να ταξιδέψω εγώ με το μικρό κορίτσι; Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι το κουτσομπολιό εκείνα τα χρόνια ιδιαίτερα στα χωριά μας έπαιζε σημαντικό ρόλο. Μιας και άλλη λύση δεν υπήρχε, συμφώνησα να έρθει και η αδελφή τους Ουρανία μαζί μου στο ταξίδι…».

Κι έτσι μια ημέρα φόρτωσαν τα πράγματα στο κάρο και κάνοντας τη διαδρομή Μελία - Αμπέλια - Κιόζτεπε - Λουτρά - δημόσιο δρόμο, τελικά θα φτάσουν στην Αλεξανδρούπολη.

Ο έφηβος τότε Ηρακλής αφού επισκέφτηκε τη μητέρα του - και η Ουρανία τους δικούς της - θα αναχωρήσει για τη Νέα Χηλή όπου ο θείος του Γιάννης Κοσμίδης (Μέντας) φιλοξενούσε το μικρό αδελφό του Νίκο.

Την επομένη θα περιμένει έως ότου φύγει ο θείος του για τα χωράφια και παρά τις αντιρρήσεις της θείας τους θα πάρει το μικρό Νίκο και θα αναχωρήσουν για τη Μελία.

Όμως μέσα στην αγωνία του να μην τους σταματήσει κανείς, θα ξεχάσει να ειδοποιήσει την Ουρανία Κυτοπούλου, προκειμένου να επιστρέψουν μαζί στο χωριό… «Εγώ ούτε καν ενδιαφέρθηκα να πληροφορηθώ πως επέστρεψε αυτή η 12χρονη κοπέλα πίσω στο χωριό.…», θα καταγράψει αργότερα ο κ. Ηρακλής Σαριαννίδης.

Υ.Γ. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. Βάσω Σαριαννίδου - Πετρίδου, πρώην κατοίκου της Μελίας και νυν της Νέας Χηλής, που μου έδωσε τα ονόματα των αδελφών του Νίκου Κυτόπουλου: Σέβα (μάλλον από Σεβαστή), Κατίνα, Ζηνοβία, Γιάννης, Ουρανία. Όπως μου είπε ίσως να ξεχνά κάποιον/α. Επίσης μου είπε ότι η Ουρανία Κυτοπούλου - Παναγιωτίδου ζει στην Καλλιθέα Αλεξανδρούπολης, η Κατίνα Ηλιάδου επίσης στην ίδια περιοχή, ενώ η Ζηνοβία Κυτοπούλου - Καρτάλη ζούσε στο Δορίσκο.

Προσωπικά, η έρευνά μου για το Νίκο Κυτόπουλο ξεκίνησε όταν εντελώς τυχαία διάβασα για τον τόπο γεννήσεώς του (Σοχούμ) και για τον τόπο εγκατάστασής του (Μελία, όπου είχαν εγκατασταθεί πολλές ποντιακές οικογένειες).

Θα ήθελα να εκφράσω μια εύλογη απορία. Για ποιο λόγο δε γίνεται καμία αναφορά στην ποντιακή καταγωγή του. Διάβασα τόσα τεύχη της εφημερίδας "Η ΒΗΡΑ" όπου αρθρογραφούσε, δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά σ΄ αυτήν… Έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί τόσα για την απελευθέρωση των Φερών από τους Γερμανούς όπου πρωταγωνίστησε ο Νίκος Κυτόπουλος. Ούτε εκεί υπάρχει κάποια αναφορά για την καταγωγή του. Του έχουν γίνει διάφορα αφιερώματα, πουθενά δεν έχω δει να γίνεται κάποια ιδιαίτερη αναφορά στην καταγωγή του. Επίσης είναι άγνωστο εάν το αρχικό επώνυμό του ήταν Κυτόπουλος.

Σε πρόσφατη επικοινωνία που είχα με τον τέως Αντιδήμαρχο Φερών κ. Νίκο Γκότση μου είπε ότι ούτε ο ίδιος στο βιβλίο του αναφερόταν στην καταγωγή του…

Ποιος να ξέρει άραγε το γιατί…

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)

Φωτογραφικό υλικό

Φωτογραφία: Περιοδικό ΒΟΡΕΑΣ

Ο Νίκος Κυτόπουλος το 2006, με την τότε πρόεδρο της Πανθρακικής Ομοσπονδίας Νοτίου Ελλάδος (ΠΑ.Ο.Ν.Ε.) Αριάδνη Πασπαλά (Πηγή: Περιοδικό ΒΟΡΕΑΣ).

Ο Νίκος Κυτόπουλος με τον Λευτέρη Κατσαβουνίδη, γιο του ηγέτη της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο Αθηνόδωρου Κατσαβουνίδη. Η φωτογραφία τους είναι από εκδήλωση της ΠΑΟΝΕ στην Αθήνα. Διακρίνονται επίσης η θεολόγος και συγγραφέας Αναστασία Σακαλίδου - Χουρδάκη και ο ποιητής, ζωγράφος και λαογράφος Αυγερινός Μαυριώτης με τη σύζυγό του Σμαρώ Τσαβδαρίδου (Πηγή: Περιοδικό ΒΟΡΕΑΣ).

Ο Νίκος Κυτόπουλος μαζί με την κόρη του Ζωή Κυτοπούλου, ζωγράφο και εικονογράφο, συνεργάτιδα του περιοδικού «Βορέας» και τον εκδότη του «Βορέα» Σταύρο Παπαθανάκη.

Πηγές:

• Εφημερίδα "Η Βήρα" του Πολιτιστικού Συλλόγου Φεριωτών Αθήνας, του οποίου υπήρξε μέλος και αρθρογράφος σε πολλά τεύχη του (http://polsylvira.gr/wp-content/uploads/2015/02/VIRA-88.pdf , σελ. 3).
• Περιοδικό "ΒΟΡΕΑΣ" (voreasmagazin.blogspot.com).
• Εφημερίδα Ριζοσπάστης (www.rizospastis.gr/story.do?id=6086305).
• Τζιάρας Κωνσταντίνος: Μεταπτυχιακή εργασία "Ελληνικός προσφυγικός κομμουνιστικός τύπος στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η περίπτωση του περιοδικού Νέος Κόσμος 1949-1974" (http://ikee.lib.auth.gr/record/67436/files/gri-2007-129.pdf).
• Pontos News (www.pontos-news.gr).
• WikiPedia (https://el.wikipedia.org).