Η εξίσωση ή οι αποικιακές φιλοδοξίες των νεο-οθωμανών Τούρκων

Στη φωτογραφία, στιγμιότυπο από επίσκεψη του Ερντογάν στη Σομαλία. Μια σειρά γεγονότων δείχνουν τη Σομαλία να μετατρέπεται σε ορμητήριο, αν όχι δορυφόρο, της Τουρκίας. Η "φωτιά" στη γειτονιά μας είναι γεγονός, ενώ η συνέχεια προδιαγράφεται εφιαλτική σε περίπτωση που τα σχέδια της Τουρκίας πάρουν σάρκα και οστά.

της Αθηνάς Αντωνιάδου

Η Αφρική δεν έμεινε αμέτοχη, απλώς απέτυχε να κινηθεί άμεσα ώστε να αποκαταστήσει την ειρήνη και τη σταθερότητα μετά την πτώση του Καντάφι και τη διάλυση των υπηρεσιών ασφαλείας της Λιβύης. Η αποτυχία αυτή επέτρεψε στο Ισλαμικό Κράτος να εδραιωθεί στη χώρα, ενώ παράλληλα προσέλκυσε άτομα που ανέκαθεν ήθελαν να αποκομίσουν παράνομα και γρήγορα κέρδη από την Ήπειρο.

Οι αποικιακές φιλοδοξίες των νεο-οθωμανών Τούρκων προβάλλονται ξανά στη Βορειοανατολική Αφρική. Η Τουρκία έστειλε στρατιώτες, χειριστές οπλικών συστημάτων αλλά και μισθοφόρους ακραίους ισλαμιστές στη Λιβύη με το πρόσχημα της υποστήριξης της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης στην Τρίπολη. Οι Τούρκοι, οι πρώην αποικιακοί έμποροι σκλάβων, επέστρεψαν στην Αφρική για να δημιουργήσουν ακόμη περισσότερα προβλήματα στην ήπειρο.

Από το 2013, μετά και την πτώση του Πρόεδρου Μοχάμεντ Μόρσι (υποστηρικτή Μουσουλμανικής αδελφότητας που φλέρταρε τόσο με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν όσο και με τη Χαμάς), η Αίγυπτος και ο νέος Πρόεδρος Σίσι κήρυξε - με τις ευλογίες των ΗΠΑ - τη μεγαλύτερη στρατιωτική εκστρατεία της στη χερσόνησο του Σινά από τον πόλεμο του 1973 με το Ισραήλ. Η Αίγυπτος λέγεται πως ανέπτυξε περίπου 90 τάγματα με 42.000 στρατιώτες για να νικήσει μια εξέγερση που σχετίζεται με τον ISIS. Το 2018 ο Σίσι ξεκίνησε την Επιχείρηση Sinai ώστε να «καθαρίσει τη χώρα από τρομοκράτες». Ωστόσο, έως και σήμερα και ενώ παραμένει έντονος και διαρκής ο αγώνας κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει την πλήρη εκκαθάριση των θυλάκων εντός της χώρας. Ο κίνδυνος είναι πλέον ορατός αφού τυχόν επικράτηση του Σαράζ στη Λιβύη θα επιφέρει εκτός της διοικητικής και στρατιωτικής εξουσίας και τον απόλυτο έλεγχο των πλούσιων κοιτασμάτων πετρελαίου της χώρας, με αποτέλεσμα να εισχωρήσουν στην Αίγυπτο πολλαπλάσιοι μισθοφόροι και στρατολογημένοι ακραίοι Ισλαμιστές με μόνο τους σκοπό τη διοικητική ανατροπή του Πρόεδρου Σίσι.

Η θέση της Αιγύπτου αντιβαίνει την επίσημη πολιτική των ΗΠΑ;

Θεωρητικά ναι, θα έλεγε κάποιος που διαβάζει επιφανειακά τις τρέχουσες ειδήσεις, με δεδομένο πως υπάρχει ενόχληση για το φλερτ του Χάφταρ με τη Μόσχα. Το σίγουρο όμως είναι πως όσο θα απειλείται η ηγεμονία του Σίσι αλλά και τα κοινά σχέδια που έχουν ΗΠΑ - Αίγυπτος παρασκηνιακά, τόσο το Πεντάγωνο όσο και τα κλειστά δωμάτια του Λευκού Οίκου θα επικροτούν τις προσπάθειές του. Έξαλλου μη ξεχνάμε πως ο Χάφταρ δεν είναι άγνωστος στις ΗΠΑ. Στα τέλη του 1987 συμμάχησε με τον NFSL, μια στρατιωτική ομάδα που είχε τη στήριξη των ΗΠΑ. Τον Ιούνιο του 1988 ανακοίνωσε την ίδρυση του Libyan National Army. Μετά τη συνεργασία του με τις ΗΠΑ και τις φήμες περί συνεργασίας με τη CIA, έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου έζησε σχεδόν δύο δεκαετίες και παρόλο που απέκτησε την Αμερικανική υπηκοότητα κατάφερε να διατηρεί από εκεί στενές επαφές με τη λιβυκή αντιπολίτευση.

Τι βλέπουν τα λιοντάρια της ερήμου και εξαγριώνονται;

Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι δήλωσε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών: «Ο Νείλος είναι ζήτημα ζωής, ζήτημα ύπαρξης για την Αίγυπτο».

Σημειώνεται πως εκτός από τα εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά του προβλήματα, το Κάιρο έχει επίσης μια διαρκή αντιπαράθεση με την Αιθιοπία. Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκεται, από την έναρξη του κιόλας, το μεγαλόπνοο έργο του αναγεννησιακού φράγματος το οποίο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2011 στην Αιθιοπία. Η κατασκευή του φράγματος Grand Ethiopian Renaissance (GERD), του πρώτου μεγάλου φράγματος στο Γαλάζιο Νείλο, ολοκληρώνεται και τελικά θα αρχίσει να γεμίζει η γιγαντιαία δεξαμενή πίσω από αυτό προκειμένου να τροφοδοτηθεί το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό φράγμα της Αφρικής. Η κατασκευή του, σύμφωνα με τους Αιγύπτιους, απειλεί να αποστραγγίξει τη ζωή από τα αιγυπτιακά εδάφη, στερώντας τους τα οφέλη του Νείλου ο οποίος προσέφερε πλούσιες σοδειές στα χωράφια τους. Το υδροηλεκτρικό φράγμα (GERD) προϋπολογισμού 5 δισ. δολαρίων (αντιστοιχεί στο 5% περίπου του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, της ήδη τραγικά χτυπημένης από λειψυδρία και ηλεκτρικό ρεύμα Αιθιοπίας) θα είναι το μεγαλύτερο στην Αφρική ενώ όταν γεμίσει η τεράστια δεξαμενή του - που είναι ίση με την έκταση του Λονδίνου! - υπάρχουν φόβοι πως θα ανακοπεί σημαντικά η ροή του Νείλου, περιορίζοντας την πρόσβαση των 100 εκατομμυρίων κατοίκων της Αιγύπτου σε αυτό (από τον Νείλο αντλεί το 90% του νερού της). Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιούνται συνομιλίες μεταξύ Αιθιοπίας, Σουδάν και Αιγύπτου στην Ουάσιγκτον για την εξεύρεση ειρηνικής και βιώσιμης λύσης.

«Για εμάς, το GERD είναι θέμα ανάπτυξης και εθνικής ταυτότητας και δεν θα βλάψει την Αίγυπτο και το Σουδάν», «Κανείς δεν μπορεί να μας εμποδίσει να ολοκληρώσουμε το φράγμα» είπε ο Άμπιι Άχμεντ Άλι, Πρωθυπουργός της Αιθιοπίας και βραβευμένος με Νόμπελ. Κατά την Αφρικανική άποψη, η στρατιωτική κλιμάκωση δεν είναι απαραίτητη γιατί δεν επιφέρει κέρδη αλλά μεγαλύτερη καταστροφή. Ωστόσο, ο Ερντογάν έχει άλλη άποψη και πιθανότατα εισήλθε στην πολιτική εξίσωση του αναγεννησιακού φράγματος για πολλούς πιθανούς λόγους, αλλά με κυριότερο αυτόν της κατάστασης στη Λιβύη και του σχεδίου αναβίωσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σαφέστατα δεν πρόκειται απλώς για αντίποινα ή τιμωρία της Αιγύπτου για την υποστήριξη που παρέχει στον Χάφταρ.

Ο Ερντογάν εικάζεται ως κύριος τροφοδότης του σχεδίου για ύπαρξη εσωτερικής πολιτικής ανωμαλίας και ανατροπής του Προέδρου Σίσι από τους ακραίους Ισλαμιστές, σε μια προσπάθεια αναβίωσης της αποτυχημένης πολιτικής ατζέντας της Μουσουλμανικής αδελφότητας υπό τον πρώην Πρόεδρο της Αιγύπτου. Για να επιτύχει το πολύπλευρο σχέδιό του (γιατί πάντα θα επιδιώκει και τις οικονομικές - πετρελαϊκές απολαβές της Λιβύης ή τον χρυσό της Σομαλίας ως σύγχρονος πειρατής) θα πρέπει να εργαλειοποιήσει την ρευστή κατάσταση στη Λιβύη, προωθώντας ταυτόχρονα τη στρατιωτική ένταση μεταξύ Αιγύπτου - Αιθιοπίας και τη δημιουργία αυξανόμενων προβλημάτων στην Αίγυπτο.

Ο εμπρηστής Ερντογάν και ο ρόλος της Σομαλίας

Πέραν της Αιγύπτου και το Σουδάν θα πληγεί ανεπανόρθωτα σε περίπτωση «κακής διαχείρισης» του αναγεννησιακού φράγματος. Η Τουρκία όμως ξέρει πολύ καλά πως δεν θα μπορούσε εύκολα να χρησιμοποιήσει το Σουδάν ως πιόνι της και να το στρέψει εναντίον της Χριστιανικής από το 340 μ.Χ. Αιθιοπίας - για πολλούς το Βυζάντιο της Αφρικής - ώστε να δημιουργηθεί ένταση. Αναμφισβήτητα, είναι χαραγμένες στη μνήμη όλου του Αφρικανικού κόσμου - οι σχετικά πρόσφατες - βραβευμένες με νόμπελ προσπάθειες του Αιθίοπα Προέδρου, για να επιτύχει ειρήνη και διεθνή συνεργασία και ιδιαίτερα για την αποφασιστική πρωτοβουλία του να επιλύσει τη μεθοριακή σύγκρουση με τη γειτονική Ερυθραία. Οι σχέσεις των δυο χωρών (Σουδάν - Αιθιοπίας) είναι θωρακισμένες βάση πολιτισμικών και ιστορικών γεγονότων, ενώ προ καιρού ο Πρόεδρος της Άμπιι Άχμεντ Άλι αναφέρθηκε στους γείτονες Σουδανούς ως «αδέλφια».

Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τη Σομαλία που θεωρεί την Αιθιοπία μισητό εχθρό. Οι δυο χώρες ενεπλάκησαν σε αιματηρό πόλεμο στα τέλη της δεκαετίας του '70 ενώ οι δυνάμεις της Αιθιοπίας έχουν εισέλθει αρκετές φορές από τότε στη Σομαλία για να σπρώξουν πίσω τις ισλαμικές δυνάμεις ή να αποτρέψουν την εδραίωσή τους στην κυβέρνηση.

Η Δύση και τα διεθνή θεσμικά όργανα έχουν επενδύσει στη Σομαλία και τη σταθερότητά της, ενώ ο Μοχάμεντ Αμπντουλαχί Μοχάμεντ (Πρόεδρος της Σομαλίας) φαίνεται να έχει επαναπροσανατολίσει την εξωτερική πολιτική του έναντι της Τουρκίας και του Κατάρ, δύο κρατών που χρηματοδοτούν ενεργά τη Μουσουλμανική Αδελφότητα αλλά και πιο ακραίες ομάδες, και παραμένουν εχθρικά προς την Αίγυπτο.

Μια σειρά γεγονότων όμως δείχνουν τη Σομαλία να μετατρέπεται σε ορμητήριο, αν όχι δορυφόρο, της Τουρκίας. Τα κοινά τους σχέδια τίθενται επί τάπητος στο τεράστιο συγκρότημα που δημιουργήθηκε για την στέγαση της τουρκικής πρεσβείας στην πρωτεύουσα Μογκαντίσου, εκεί όπου συντηρείται και η στρατιωτική βάση "TURKSOM", στην οποία υπηρετούν αρκετοί στρατιώτες. Ο Μοχάμεντ Αμπντουλαχί Μοχάμεντ διόρισε τον φανατικό Φαχάντ Γιασίν, πρώην δημοσιογράφο του Al Jazeera, ως γενικό διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών και Ασφάλειας της Σομαλίας. Η κυβέρνηση Μοχάμεντ Αμπντουλαχί Μοχάμεντ καλωσόρισε επίσης τη SADAT, μια τουρκική ιδιωτική ομάδα αναδόχων που εκπαιδεύει και προμηθεύει τη Χαμάς, ενώ έκλεισε όλα τα σχολεία που συνδέονται με τον Τούρκο πρώην ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Οι Μοχάμεντ Αμπντουλαχί Μοχάμεντ και Γιασίν είναι αμφίβολο εάν θα είναι σε θέση να διαφυλάξουν την εκτροπή των όπλων, που μεταφέρονται στη Σομαλία από Τουρκία και άλλες χώρες εκτός των διεθνών ελέγχων, σε ριζοσπαστικές ομάδες πολλές από τις οποίες έχουν κοινό σκοπό με την ισλαμιστική αντιπολίτευση της Αιγύπτου, αλλά και τους ακραίους μαχητές - μισθοφόρους που παλεύουν να επικρατήσουν έναντι του Χάφταρ και των συμμάχων του.

Η “φωτιά” στη γειτονιά μας είναι γεγονός, ενώ η συνέχεια προδιαγράφεται εφιαλτική σε περίπτωση που τα σχέδια της Τουρκίας πάρουν σάρκα και οστά.

Πηγή: huffingtonpost.gr
Photo: AP / Farah Abdi Warsameh