Με εξαφάνιση κινδυνεύουν οι καρχαρίες και οι βάτοι της Μεσογείου

Καρχαρίες και σαλάχια που έχουν αξιολογηθεί ως Κινδυνεύοντα και Κρισίμως Κινδυνεύοντα στη Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών, διατίθενται στο εμπόριο.

Μια διεθνής ομάδα θαλάσσιων βιολόγων, με την συμμετοχή της iSea, δημοσίευσε μια επιστολή με τίτλο «Οι καρχαρίες και οι βάτοι της Μεσογείου απαιτούν δράση» στο γνωστό επιστημονικό περιοδικό Science (science.sciencemag.org). Το άρθρο παρουσιάζει ορισμένα χρήσιμα στοιχεία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και το ευρύ κοινό σχετικά με ένα από τα πιο επίκαιρα ζητήματα της Μεσογείου: την αντιμετώπιση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας, καθώς και την προστασία των καρχαριών και των βάτων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

«Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν πετύχει αυτό που η πολιτική πίεση και η διπλωματία δεν έχουν καταφέρει ακόμη», επισημαίνει ο Καθηγητής Marco Milazzo, Καθηγητής Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο και πρώτος συγγραφέας του άρθρου. «Η πρόσφατη δημοσίευση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εικόνων και βίντεο απειλούμενων καρχαριών να πωλούνται στις αγορές του Monastir και της Kelibia στην Τυνησία, είχε ως επακόλουθο αρκετοί τοπικοί και διεθνείς οργανισμοί να προβούν σε επίσημη διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης της Τυνησίας. Ευτυχώς, η απάντηση δεν καθυστέρησε σημαντικά και εν αναμονή της επανεξέτασης της εθνικής νομοθεσίας, η κυβέρνηση της Τυνησίας κοινοποίησε ένα έγγραφο σε όλες τις τοπικές αρχές της χώρας με στόχο την εφαρμογή απαγόρευσης της αλιείας, της εκφόρτωσης και της εμπορίας διαφόρων ειδών καρχαριών και βάτων υπό υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στη Μεσόγειο».

Τα πρόσφατα μέτρα που ελήφθησαν από την κυβέρνηση της Τυνησίας αποτελούν ένα πρώτο βήμα που ενδεχομένως να συμβάλλει στην αλλαγή της αλιευτικής πολιτικής και σε άλλες χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων πολλών χωρών της ΕΕ, οι οποίες συγκαταλέγονται μεταξύ των κυριότερων εξαγωγέων και εισαγωγέων αλιευτικών προϊόντων ελασμοβράγχιων παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον πρόσφατα δημοσιευμένο χάρτη πορείας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η αλλαγή πολιτικής θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει δράσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας, ελέγχους σε λιμάνια και βιομηχανίες μεταποίησης, αύξηση της ιχνηλασιμότητας και της ασφάλειας των θαλασσινών (είδη καρχαριών πωλούνται συχνά ως ξιφίες σε Ιταλία και Ελλάδα, ενώ προστατευόμενα είδη πωλούνται εσκεμμένα με λανθασμένη σήμανση), καθώς και τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών για την προστασία των καρχαριών και των βάτων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Καρχαρίες και σαλάχια, που έχουν αξιολογηθεί ως Κινδυνεύοντα (EN) και Κρισίμως Κινδυνεύοντα (CR), σύμφωνα με την Μεσογειακή Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης της Προστασίας της Φύσης (IUCN), εκφορτώνονται σε λιμάνια και διατίθενται στο εμπόριο σε χώρες της Μεσογείου, πολλά από τα οποία είναι και προστατευμένα είδη. Το σπάνιο είδος Ρινόβατος (Rhinobatos rhinobatos) (A) στη Λιβύη, το Πλατυσέλαχο (Gymnura altavela) (B) και ο Ρυγχοκαρχαρίας (Isurus oxyrinchus) (C) στην Ελλάδα.

«Στη Μεσόγειο Θάλασσα, η στοχευμένη αλιεία καρχαριών και βάτων διεξάγεται κατά παράδοση από χώρες της Βόρειας Αφρικής, αποτελώντας ένα σημαντικό εμπόδιο στην αποτελεσματική προστασία τους εδώ και δεκαετίες. Τα παράκτια ύδατα της Βόρειας Αφρικής φιλοξενούν ένα μεγάλο αριθμό ειδών ελασμοβράγχων, εκ των οποίων το 50% κινδυνεύει με εξαφάνιση”, επισημαίνει ο Δρ. Carlo Cattano, ερευνητής στον ζωολογικό σταθμό Anton Dohrn στη Σικελία.

«Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του FAO, η Τυνησία διαθέτει τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο της Βόρειας Αφρικής για την αλίευση ελασμοβράγχιων μετά τη Λιβύη, ενώ οι χώρες της Βόρειας Αφρικής εκφορτώνουν το 70% των αλιευμάτων ελασμοβράγχιων στη Μεσόγειο. Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά δε λαμβάνονται υπόψη σε μεγάλο βαθμό», συμπληρώνει ο Υποψήφιος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών και Υπεύθυνος Προγραμμάτων Αλιείας της iSea, Ιωάννης Γιώβος.

Η πολιτική αστάθεια της περιοχής σε συνδυασμό με την πρόσφατη πανδημία έχουν περιορίσει σημαντικά την οικονομία των χωρών της Βόρειας Αφρικής, με τον τουρισμό να καταρρέει. «Υπάρχει μια παρατηρηθείσα αύξηση της παράνομης αλιείας σε αυτές τις χώρες, λόγω της υψηλότερης ζήτησης για κρέας καρχαρία, της αλιείας για ιδιοκατανάλωση και της ζήτησης από την Ασιατική αγορά. Όλα τα παραπάνω, θέτουν τα ελασμοβράγχια σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο εξαφάνισης σε σχέση με πριν και επιβάλλεται να δράσουμε πριν είναι αργά», συμπεραίνει η Δρ. Sara Al Mabruk, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Omar Almukhtar στη Λιβύη και ιδρύτρια της περιβαλλοντικής οργάνωσης Marine Biology Libya.