Η προσφορά του νεαρού Νίκου (Κόλλια) Χατζινικολάου στην Εθνική Αντίσταση, ο οποίος τα επόμενα χρόνια εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους τενόρους
Ο Νίκος (Κόλλιας) Χατζηνικολάου γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1922, ο πατέρας του Χριστοφίλης καταγόταν από την Ανατολική Ρωμυλία και η μητέρα του Μάρθα Γκούξου καταγόταν από τον Κυπρίνο. Το σπίτι τους ήταν στον συνοικισμό επί της οδού Μαυροκορδάτου.
Από μικρός ξεχώριζε για το φωνητικό του ταλέντο, το οποίο είχε αρχίσει να διακρίνεται ήδη από τα χρόνια του Δημοτικού σχολείου, με τα γνωστά επετειακά τραγούδια.
Τα επόμενα χρόνια όταν ο Κόλλιας πήγε στο Γυμνάσιο, διέκρινε το ταλέντο του ένας πολύ καλός μουσικός ο Γιώργος Τσιτσιπάπας [1], ο οποίος τον παρότρυνε να τραγουδήσει κλασικό ρεπερτόριο. Ο νεαρός Διδυμοτειχίτης εμπιστεύθηκε το ένστικτο του Τσιτσιπάπα, και για πρώτη φορά, όντας μαθητής της πρώτης γυμνασίου, ερμήνευσε τη Σερενάτα του Σούμπερτ, και αργότερα στη δεύτερη τάξη του Γυμνασίου, την Προσευχή από την Τόσκα του Πουτσίνι. Το "μουσικό αυτί" του Τσιτσιπάπα, αναγνώρισε το μεγάλο ταλέντο του Κόλλια και τον συμπεριέλαβε στη χορωδία του, μάλιστα για να τον προφυλάξει του απαγόρευσε να τραγουδά στα "πάρτι", για να μην φθαρεί η φωνή του.
Σε ηλικία 19 ετών ο Νίκος Χατζηνικολάου, όπως και οι υπόλοιποι συμπατριώτες του, βίωσε τη Γερμανική κατοχή στο Διδυμότειχο. Μετά το τέλος της κατοχής, κατέβηκε στην Αθήνα για να μπορέσει να σταδιοδρομήσει στο χώρο της κλασικής μουσικής. Στην απόφασή του αυτή σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν ο Τσιτσιπάπας και ο Μανόλης Ανδρόνικος (ο μετέπειτα γνωστός αρχαιολόγος), ο οποίος διετέλεσε επί κατοχής καθηγητής στο Γυμνάσιο του Διδυμοτείχου (το οποίο εκείνη την εποχή βρισκόταν επάνω στο κάστρο).
Από την πρώτη στιγμή που δοκιμάστηκε στην Αθήνα ο Διδυμοτειχίτης τενόρος ενθουσίασε τον κόσμο, και αργότερα δημιούργησε μία αξιοζήλευτη λαμπρή καριέρα, η οποία χαράκτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς ουδείς άλλος ερμήνευσε περίπου σαράντα όπερες. (Περισσότερες πληροφορίες για τον Νίκο «Κόλλια» Χατζηνικολάου μπορείτε να βρείτε στο κείμενο μου "Νίκος Χατζηνικολάου: Ο σπουδαίος Διδυμοτειχίτης τενόρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής").
Στο παρόν κείμενο θα σταθούμε στην αντιστασιακή δράση του νεαρού Κόλλια, κατά τη διάρκεια των σκοτεινών εκείνων χρόνων της Γερμανικής κατοχής. Όπως θα δούμε παρακάτω, είχε ενεργό συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση, δράση για την οποία τιμήθηκε αργότερα με μετάλλιο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Από το βιβλίο του Διδυμοτειχίτη Κώστα Ψυλλίδη «Λογοτεχνικά κείμενα - Ποίηση & Πεζογραφία», και πιο συγκεκριμένα από το κείμενο "Η γιάφκα του φούρνου του Πετέ" (του Πέτρου δηλαδή), παραθέτουμε αποσπάσματα μέσω των οποίων καταδεικνύεται βεβαίως η συμβολή του Τσιτσιπάπα, αναφορικά με την ανάδειξη του ταλέντου του Νίκου (Κόλλια) Χατζηνικολάου, αλλά και η σημαντική συμβολή του νεαρού Διδυμοτειχίτη στην Εθνική Αντίσταση, δια μέσω του φωνητικού του ταλέντου!!! Επιπροσθέτως να αναφέρω πως τα γεγονότα που θα παραθέσουμε παρακάτω, μας τα επιβεβαιώνει και η κόρη του αειμνήστου Χατζηνικολάου, κ. Μάρθα Χατζηνικολάου, η οποία είναι δικηγόρος και διαμένει στην Αθήνα.
 |
| Ο Νίκος (Κόλλιας) Χατζηνικολάου |
Περιγράφοντας στο υπόψη κείμενο ο Ψυλλίδης τα "καλλιτεχνικά τεκταινόμενα" στο φούρνο του Πετέ, γράφει τα εξής: «Νάσου και ο Κόλλιας (ο Νίκος Χατζηνικολάου), το παιδί με τη φωνή θαύμα, το κρυφό ταλέντο που ανεκάλυψε κι απεκάλυψε ο Τσιτσιπάπας, κι όλο και το "δούλευε" και το δίδασκε κιθάρα και φωνητική μουσική, δειλά και σιωπηλά στην αρχή, ώσπου φούντωσε η φήμη, ξεσκεπάστηκε το ταλέντο και στον κόσμο του Διδυμοτείχου, μα και στους Γερμανούς. Όσοι έτυχε να τον ακούσουν να τραγουδάει κλασσικά κομμάτια με υπόκρουση πιάνου της Μαριάννας [2], όπως κομμάτια από Σοπέν, Μότσαρτ, κλπ ενθουσιάστηκαν. Όλοι - και πρώτοι οι Γερμανοί - ενδιαφέρθηκαν να μάθουν ποιο είναι αυτό το παιδί, που σπούδασε μουσική, που έμαθε αυτές τις άριες, και (του έλεγαν) "μπράβο Κόλλιας" και gut Μαριάννα και να οι φιλοφρονήσεις για τους Έλληνες, μέχρι που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και μερικά δωράκια από τους φιλόμουσους Γερμανούς: καμιά σοκολάτα, κανένα πακετάκι καπνό πίπας κ.ο.κ.».
Παρακάτω γράφει ο Ψυλλίδης, ότι οι θαμώνες του φούρνου του Πετέ, μέσω των γνωριμιών τους με τους Γερμανούς, δημιούργησαν ένα δίκτυο πληροφοριών επωφελές για την Εθνική Αντίσταση.
«Στον ενθουσιασμό λοιπόν, στο ζέσταμα με το τραγούδι του Κόλλια και τις σονάτες του πιάνου της Μαριάννας, αναπτύχθηκε μια γνωριμία μεταξύ των "ταχτικών" θαμώνων του φούρνου του Πετέ. Την πρωτοβουλία πήρε πάλι ο Κώστας [3], που γνώριζε καλά τους Γερμανούς θαμώνες. Έτσι άρχισε λοιπόν η γνωριμία του Κόλλια με αρκετούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς Γερμανούς, φιλόμουσους, και ιδιαιτέρως το στενό δέσιμο του με τον Φριτς και τον Έντυ, έναν φιλόμουσο Βιεννέζο αντιφασίστα, η γνωριμία του οποίου τον ακολούθησε και μεταπολεμικά, και τον έδεσε στενά με τα δεσμά μιας ακατάλυτης φιλίας, που ξεκίνησε απ’ εκεί, απ΄ το φούρνο του Πετέ, με αφορμή τη μουσική, που όντως εξημερώνει τους ανθρώπους και τους φέρνει πιο κοντά τον έναν προς τον άλλον. Από κοντά και η Λιλή [4], που όσο νάναι "ανθίστηκε" την κατάσταση και βοηθούσε κι αυτή από την πλευρά της όπως και όσο μπορούσε. Ο Κόλλιας, όμως, αν και μικρός ήταν ήδη οργανωμένος στην Εθνική Αντίσταση κι από κει πήρε την εντολή να αποσπά πληροφορίες και ειδήσεις από τους φίλους του Γερμανούς».
Ο νεαρός Διδυμοτειχίτης Νίκος (Κόλλιας) Χατζηνικολάου, αν και γνώριζε τον κίνδυνο που διέτρεχε, συνέχισε να έχει στενές επαφές με τους Γερμανούς, μάλιστα προσκάλεσε τον Έντυ για φαγητό στο πατρικό του σπίτι, άλλο που δεν ήθελε και ο Βιεννέζος καθώς του είχε λείψει το σπιτικό φαγητό. Κατόπιν ο Έντυ προσκάλεσε τον Κόλλια να τον επισκεφθεί στη σκοπιά, όπου είχε υπηρεσία στις Γερμανικές αποθήκες.
Γράφει ο Ψυλλίδης: «Έλα τούπε, θαμαι μόνος, εγώ θα σου παίξω φυσαρμόνικα και συ θα μου τραγουδήσεις: "στη βρύση τη βουνίσια", τη φλαμουριά, το Lindenbaum, τούπε και τον χτύπησε φιλικά στην πλάτη… Ο Κόλλιας πήγε την ώρα της μεσημεριάτικης εκπομπής του Λονδίνου, οπότε στην κατάλληλη ώρα τούσκασε το μυστικό: τώρα Έντυ πιάσε Λονδίνο νακούσω κανένα νέο κι ύστερα εγώ πάλι θα σου τραγουδήσω Lindenbaum…. Για, γκουτ, Κόλλιας, του απάντησε κι έσπευσε να βγει έξω στη σκοπιά του, για να φυλάει την Γερμανική αποθήκη με τα τρόφιμα και τις κονσέρβες κι άλλα αναλώσιμα υλικά, αλλά και τον Κόλλια, τον Καμαράντ (σύντροφο - φίλο), που κατέγραφε εν τω μεταξύ σ’ ένα χαρτί τα κυριότερα πολεμικά νέα, ιδίως του Ρωσικού μετώπου, όπου - είχε μαθευτεί κιόλας - πως τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά. Έτσι το σημείωμα του Κόλλια με τις ειδήσεις περνούσε στα χέρια της Οργάνωσης και γινόταν την ίδια βραδιά "Δελτίο ειδήσεων"».
Σήμερα στον αιώνα της άμεσης πληροφόρησης, ίσως δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το πόσο σημαντικό ήταν εκείνη την εποχή, να μπορέσει κάποιος να συλλέξει πληροφορίες και να ενημερωθεί για τα τεκταινόμενα του πολέμου. Το έργο αυτό το ανέλαβε με μεγάλη επιτυχία ο νεαρός Νίκος (Κόλλιας) Χατζηνικολάου, και μέσω αυτού ενημερωνόταν τα μέλη της τοπικής Εθνικής Αντίστασης. Έτσι μπορούσαν να δράσουν στον ψυχολογικό τομέα, όταν μέσω των κρυφών τυπογραφείων που υπήρχαν, κυκλοφορούσαν προκηρύξεις στις οποίες καταγράφονταν οι ήττες του Γερμανικού στρατού π.χ. στη Ρωσία, ανεβάζοντας μ’ αυτό τον τρόπο το ηθικό των σκλαβωμένων Ελλήνων.
Ο Κόλλιας συνέχιζε να κρατάει επαφές με τον Βιεννέζο και φιλόμουσο Έντυ, μέχρι του σημείου, που κάποιες φορές τον ξεσήκωναν αργά το βράδυ από το σπίτι του για να τους τραγουδάει σε κάποια γλέντια που έστηναν οι Γερμανοί. Αναγκαζόταν να το κάνει αυτό, καθώς όπως προαναφέραμε, μέσα από τις ιδιωτικές συναντήσεις που είχε με τον Έντυ στις αποθήκες, άκουγε μέσω του ραδιοφώνου και μετέφερε τα νέα από τον έξω κόσμο.
Το πολύ σημαντικό έργο της απόσπασης πληροφοριών του νεαρού Διδυμοτειχίτη Κόλλια από του Γερμανούς έλαβε τέλος τη νύχτα της 28ης προς την 29η Αυγούστου του 1944, τότε που οι δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης απελευθέρωσαν το Διδυμότειχο. Συγκεκριμένα ο Διδυμοτειχίτης ιστοριοδίφης Παντελής Αθανασιάδης γράφει: «29 Αυγούστου! Μια σημαντική επέτειος, που περνάει συνήθως απαρατήρητη. Μιλάμε για την απελευθέρωση της πόλης του Διδυμοτείχου από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής τη μέρα αυτή του 1944. Ήταν η πρώτη πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη, που απελευθέρωσαν οι δυνάμεις της Αντίστασης, πολεμώντας με τους Γερμανούς. Το απόγευμα της προηγούμενης μέρας 28 Αυγούστου 1944 είχαν απελευθερωθεί οι Φέρες Έβρου, όταν οι Γερμανοί κυκλώθηκαν από πλήθος λαού πολιτών και κυρίως νεολαίας. Αντιλαμβανόμενοι το μάταιο της συνέχισης ενός αγώνα που είχε αρχίσει να χάνεται, παραδόθηκαν αυτοβούλως. Στο Διδυμότειχο όμως, όπου υπήρχε σημαντική δύναμη Γερμανών χρειάστηκε να διεξαχθεί μάχη μεταξύ των ανταρτών της Αντίστασης και των ναζιστών. Επρόκειτο για το 81 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με καπετάνιο τον Βαγγέλη Κασάπη (Κρίτωνα)». (www.alexpolisonline.com/2016/08/72_29.html)
Οι Διδυμοτειχίτες κατόρθωσαν να κινηθούν με προσοχή και να αιφνιδιάσουν τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκάδες Ναζί και να αιχμαλωτιστούν εκατοντάδες. Μεταξύ των αιχμαλώτων ήταν και ο Βιεννέζος Έντυ, για τον οποίο όταν έμαθε ο Κόλλιας, τον αναζήτησε και όπως γράφει ο Κώστας Ψυλλίδης: «τον βρήκε την επομένη και του πρόσφερε κάθε ανθρώπινη συμπαράσταση, τρόφιμα και ψυχική τόνωση, προπαντός».
Αυτή ήταν η προσφορά του νεαρού Διδυμοτειχίτη Νίκου (Κόλλια) Χατζινικολάου (ο οποίος τα επόμενα χρόνια εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους τενόρους της Εθνικής Λυρικής Σκηνής), προσέφερε στην Εθνική Αντίσταση έχοντας ως όπλο του το μεγάλο φωνητικό του ταλέντο, αλλά βεβαίως το σθένος και τη δύναμη να ριψοκινδυνέψει τη ζωή του, μεταφέροντας πληροφορίες προς τα μέλη της Εθνικής Αντίστασης.
Αντίσταση με λυρισμό και άριες λοιπόν!!! Ας μη μας φαίνεται παράξενο, καθώς ειδικά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έχουν καταγραφεί πολλές παράξενες ιστορίες που περιγράφουν τη σημαντική προσφορά και τον αγώνα πολλών ανθρώπων, δίχως να χρησιμοποιήσουν όπλα και πυρομαχικά. Έτσι και ο δικός μας Νίκος (Κόλλιας) Χατζηνικολάου με τον δικό του καλλίφωνο τρόπο αλλά και με κίνδυνο της ζωής του συνέβαλε στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών.
Κλείνοντας το παρόν κείμενο να αναφέρουμε ότι ο μεγάλος Διδυμοτειχίτης τενόρος, εξμέτρησε το ζην στις 19 Σεπτεμβρίου 2018 στην Αθήνα, σε ηλικία 96 ετών. Δεν θα μπορούσε βεβαίως να μην υπάρξει αναφορά και από την ιστοσελίδα της Εθνικής λυρικής Σκηνής, όπου η είδηση αναρτήθηκε ανήμερα του θανάτου του: «Σήμερα, Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2018, απεβίωσε ο διακεκριμένος τενόρος Νίκος Χατζηνικολάου, ένας από τους πιο σπουδαίους καλλιτέχνες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο οποίος διέπρεψε σε κορυφαίους πρωταγωνιστικούς ρόλους από τα τέλη της δεκαετίας του '50 έως και την δεκαετία του '80. Η Διοίκηση και το προσωπικό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής εκφράζουν τη λύπη τους για τον θάνατό του».
[1] Τσιτσιπάππας Γεώργιος: Συνθέτης και ιδρυτής - διευθυντής μαντολινάτων. Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο γύρω στο 1900. Μουσική έμαθε από τον Σταύρο Βραχάμη στη δεκαετία του '20 όταν ο τελευταίος ήταν στο Σουφλί ως καθηγητής φυσικής. Ο Τσιτσιπάπας, ήταν ένας υπάλληλος του Δημόσιου Ταμείου, που ήξερε μουσική και έφτιαχνε χορωδίες στα σχολεία, όπου δίδασκε αφιλοκερδώς, δημιουργώντας τρεις μαντολινάτες. Μεταξύ των μαθητών του ήταν και ο γνωστός θρακιώτης λυρικός καλλιτέχνης Νίκος Χατζηνικολάου. Πηγή: Μουσουργοί της Θράκης, Αλεξ/πολη 2013.
[2] Μαριάννα: Τυφλή μουσικός που ήρθε στο Διδυμότειχο από τη νότια Ελλάδα μαζί με την αδελφή της, για να διαμείνουν σε έναν θείο τους και να γλυτώσουν από την πείνα.
[3] Κώστας Λάσκης: Είχε διοριστεί διερμηνέας στην Γερμανική Κομαντατούρ, είχε έρθει στο Διδυμότειχο που ήταν η έδρα της Νομαρχίας Έβρου επί κατοχής, μαζί με την μητέρα του και το αδερφό του.
[4] Λιλή: Νεοδιορισθείσα γυμνάστρια στο Γυμνάσιο του Διδυμοτείχου, την οποία ο Ψυλλίδης την περιγράφει ως μια ωραία, αεράτη κοπέλα με μακριά μαύρα μαλλιά!
Πηγές Κειμένου:
- Ψυλλίδης Κώστας, Λογοτεχνικά Κείμενα - Ποίηση & Πεζογραφία, Εκδόσεις «Γραφίς», Αλεξανδρούπολη 2001.
- Αθανασιάδης Παντελής, "ΣΤΙΣ 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΤΑΙ ΜΕ ΜΑΧΗ ΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ - Η ΠΡΩΤΗ ΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ", sitalkisking.blogspot.com.
- Σαρσάκης Ιωάννης, ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ Ο ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΙΤΗΣ ΤΕΝΟΡΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ, Kastropolites.com.
Στην κεντρική φωτογραφία του άρθρου η πλατεία του Διδυμοτείχου κατά την εποχή της γερμανικής κατοχής (1941-44)
ΣΧΟΛΙΑ
Μπορείτε να σχολιάσετε μέσω Facebook ή Blogger (Google) επιλέγοντας την αντίστοιχη καρτέλα από πάνω