Οκτώβριος, ο Τρυγομηνάς στον Πόντο

Τον Τρυγομηνά, που το κρύο είχε αρχίσει να γίνεται έντονο οι παρχαρομάνες κατέβαζαν τα κοπάδια από τα παρχάρια χαμηλότερα, στα χειμαδιά.

Το μήνα Οκτώβριο στον Πόντο τον αποκαλούσαν Τρυγομηνά. Τον έλεγαν έτσι γιατί αυτόν το μήνα γινόταν ο τρύγος. Το ουσιαστικό τρύγος όπως και όλα τα παράγωγά του ήταν γνωστά, σχεδόν απ΄ όλους τους Έλληνες του Πόντου. Υπήρχαν όμως και περιοχές που έλεγαν τον Οκτώβριο Αι-Δημήτρη, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου.

Το μήνα αυτό προσπαθούσαν να τελειώσουν όλες τις εξωτερικές δουλειές όπως το μάζεμα των ξύλων, γιατί «Ο Τρυγομηνάς φερ΄ ξύλα και μαραίν΄ και ρουζ΄ (ρίχνει) τα φύλλα».

Τον Τρυγομηνά, που το κρύο είχε αρχίσει να γίνεται έντονο οι παρχαρομάνες κατέβαζαν τα κοπάδια από τα παρχάρια χαμηλότερα, στα χειμαδιά. Το χιόνι στον Πόντο ερχόταν νωρίς και γι΄ αυτό έλεγαν «Έρθεν ο Τρυγομηνάς, άλλο σο ρασίν (βουνό) μη πας».

Επίσης αυτόν το μήνα γινόταν η σπορά, μάζευαν τους φθινοπωρινούς καρπούς όπως στερνόμηλα, ελιές, κάστανα κ.α.

Τον Οκτώβριο οι Πόντιοι τιμούσαν τους αγίους, τον Ρωμανό το Μελωδό (1/10), το μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο Γαβρά (2/10), τον Ευαγγελιστή Λουκά (18/10), τον Άγιο Δημήτριο στις 26 Οκτωβρίου, όπως τον τιμούσαν και στην Ελλάδα.

Στον Πόντο τον Άγιο Δημήτριο όπως και τον Άγιο Γεώργιο τους τιμούσαν ιδιαίτερα. Δεν υπήρχε τόπος που να μην είχε εκκλησία ή εκκλησάκι αφιερωμένο σ΄ αυτούς τους δυο αγίους.

Τον Οκτώβριο άνθιζαν και «Τ΄ Αε Δημητρί τσιτσέκια» δηλαδή τα αγιοδημητριάτικα λουλούδια. Την ημέρα της γιορτής του αγίου αυτός που γιόρταζε προσέφερε στην εκκλησία μέσα σε κάνιστρο ψωμί, κρασί και λάδι. Γινόταν μεγάλο θρησκευτικό κι εμπορικό πανηγύρι. Με τη βοήθεια του εκκλησιαστικού συμβουλίου παρασκεύαζαν φαγητό για τους ξένους και κυρίως το αγαπημένο των Ποντίων το κεσκέκ (κρέας με πλιγούρι).

Οι νοικοκυραίοι αυτόν το μήνα είχαν κάνει το κουμάντο τους, είχαν γεμίσει τα αμπάρια τους και είχαν φροντίσει τα ζωντανά τους. Από εδώ και μετά δεν πήγαιναν σε υπαίθριες δουλειές γιατί «Τρυγομηνάς χειμός καιρός και χόνα σα ρασία, πολλά χόνα εσκέπασαν παρχάρια και ρασία», δηλαδή τον Τρυγομηνά ήρθε ο χειμώνας και έχει χιόνια στα βουνά, πολλά χιόνια σκέπασαν Παρχάρια και χωριά.

Παρχάρια ήταν οι θερινοί βοσκότοποι και Παρχαρομάνες = οι γυναίκες που φρόντιζαν τα ζώα στα παρχάρια. Τα παρχάρια ήταν και τόποι εξοχών, όπου ανέβαιναν οι Πόντιοι από την άνοιξη και μετά και γλεντούσαν.

Τα ξακουστά Παρχάρια στη Σαντά του Πόντου
www.facebook.com/groups/174318909271310/posts/4412098032160022

Το 2011 και το 2012 ο Σύλλογος Ποντίων Φερών αναβίωσε τα Παρχάρια στο χωριό Κοίλα Φερών. Η αναβίωση των Παρχαρίων στα Κοίλα το 2012: www.alexpolisonline.com/2012/08/anaviosan-ta-parcharia.htm

Στη συνέχεια το 2015 και 2016 τη σκυτάλη πήρε ο Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Ν. Έβρου "Αλέξιος Κομνηνός" ο οποίος αναβίωσε τα Παρχάρια στο χώρο αναψυχής του Προφήτη Ηλία στα Λουτρά Τραϊανούπολης, με τη συμμετοχή ποντιακών συλλόγων απ΄ όλη την Ελλάδα! (www.alexpolisonline.com/2015/06/blog-post_45.html).

Καλό μήνα!

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)

Υ.Γ. Οι πληροφορίες για τον Τρυγομηνά προέρχονται από το βιβλίο της λαογράφου κ. Έλσας Γαλανίδου - Μπαλφούσια "Ποντιακή Λαογραφία".
[post_ads]