Το νέο ακαδημαϊκό στίγμα του ΔΠΘ

Άρθρο του Καθηγητή του Τμήματος ΗΜ&ΜΥ της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Βασίλη Τσαουσίδη.

του Βασίλη Τσαουσίδη*

Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, αν και σχετικά νέο με βάση τα διεθνή πρότυπα, είναι ένα από τα αρχαιότερα ιδρύματα της χώρας. Για πολλά χρόνια συστηνόταν στην ελληνική κοινωνία ως ένα ακριτικό πανεπιστήμιο. Ο τίτλος αυτός εμπεριέχει τη δόξα ενός πανεπιστημίου που υπηρετεί έναν εθνικό σκοπό, ταυτόχρονα όμως εμπεριέχει μια ανασφάλεια σε σχέση με το ακαδημαϊκό του στίγμα. Με αυτή την ισορροπία το πανεπιστήμιο κινήθηκε για 50 περίπου χρόνια: διεκδικώντας το μερίδιο αυτού που φυλάει τις Θερμοπύλες και ισορροπώντας στο σχοινί της νομοθετημένης ακαδημαϊκής ισότητας των ιδρυμάτων.

Οι διεθνείς κανόνες και η ασφυκτική χρηματοδότηση άλλαξαν τα τελευταία χρόνια αυτή την πραγματικότητα, ωστόσο, το πανεπιστήμιο δεν προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα. Αντίθετα, την ύστατη ώρα της επιβεβλημένης μετάβασης σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας όχι μόνο είχε την ατυχία να στερηθεί μια κατάλληλη διοίκηση αλλά αντίθετα ενεπλάκη σε σωρεία δικαστικών περιπετειών: αρχικά σε μια δίνη δημοσιογραφικών αποκαλύψεων για επιχειρηματικές δραστηριότητες μελών της διοίκησής του με τον εργολάβο σίτισης και στη συνέχεια σε ένα τεχνητό σκάνδαλο ευρωπαϊκών έργων που έστρεψε μακριά από την ελεγχόμενη διοίκηση τα φώτα της δημοσιότητας. Πρόσφατα, λοιπόν, έκλεισε ένας κύκλος δικαστικών υποθέσεων που δυσφήμησε το πανεπιστήμιο. Οι θεσμικοί εκπρόσωποι του ελέγχθηκαν για παράβαση καθήκοντος - αποδείχθηκε ότι με τις αποφάσεις τους προκάλεσαν βλάβη στο πανεπιστήμιο, δεν αποδείχτηκε όμως ο δόλος αυτών που την προκάλεσαν. Το πανεπιστήμιο, με απόφαση που έλαβαν οι ίδιοι οι ελεγχόμενοι που εκπροσωπούν και σήμερα το πανεπιστήμιο, δεν διεκδίκησε αποζημίωση για τη βλάβη. Θεσμικά, το πανεπιστήμιό κατέρρευσε - τα θεσμικά του όργανα διακίνησαν ψευδή στοιχεία, μέλη ΔΕΠ δόθηκαν βορά στις ορέξεις ενός "ανώνυμου" που τα έσερνε στα δικαστήρια και, τελικά, το θύμα (το ΔΠΘ) εκπροσωπήθηκε από τον ίδιο τον θύτη (τους ελεγχόμενους για παράβαση καθήκοντος). Η ιστορία αυτή ανέδειξε τις παθογένειες του πανεπιστημίου, τους μηχανισμούς που λειτουργούν σε βάρος της ακαδημαϊκής κοινότητας και τις διαδικασίες που παρακάμπτονται στο ΔΠΘ με συνέπεια να αποδυναμώνονται οι θεσμικές και ακαδημαϊκές λειτουργίες.

Οι αστοχίες αυτές δεν είναι θεωρητικές ούτε φανταστικές. Στην πρόσφατη συνεδρίαση της Συγκλήτου, για παράδειγμα, αποφασίστηκε η κατανομή πιστώσεων 47 εκατομμυρίων ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) στο Πανεπιστήμιό μας, για την επόμενη πενταετία. Η κατανομή αυτή δεν συζητήθηκε καθόλου, δεν υποστηρίχθηκε από καμία εισήγηση, δεν συνδέθηκε με καμία στρατηγική για την ανάπτυξη του πανεπιστημίου μας. Απλά ψηφίστηκε. Αρκετοί συνάδελφοι ανακάλυψαν εκ των υστέρων ότι η κατανομή περιλαμβάνει, για παράδειγμα, έργο ενεργειακής αναβάθμισης της πισίνας στο ΤΕΦΑΑ, με προϋπολογισμό μεγαλύτερο από 6 εκατομμύρια ευρώ. Περιλαμβάνει επίσης την ανακαίνιση των κερκίδων με προϋπολογισμό μεγαλύτερο από 2 εκατομμύρια ευρώ. Δεν αμφισβητώ, προφανώς, την άριστη δουλειά που γίνεται στο ΤΕΦΑΑ. Ποιος όμως αποφάσισε ότι συγκριτικά, αυτό το ποσό είναι απαραίτητο, και αυτή η δράση είναι προτεραιότητα για το Πανεπιστήμιο; Γιατί, εφόσον είναι κρίσιμη η υποστήριξη αυτής της "επένδυσης" πρέπει να περάσει ως απόφαση "στα μουλωχτά"; Μήπως ρωτήθηκε το ίδιο το ΤΕΦΑΑ - το οποίο δικαιούται ούτως ή άλλως, εκ του αποτελέσματος, να έχει κυρίαρχο ρόλο στο πανεπιστήμιο - για τις προτεραιότητές του; Γιατί να αποφασίσει ένας άνθρωπος τι χρειάζεται κάθε Τμήμα και κατ' επέκταση το Πανεπιστήμιο χωρίς να τεθούν σε συζήτηση οι ανάγκες και η στρατηγική του;

Στην ίδια συνεδρίαση της Συγκλήτου αποφασίστηκε η κατανομή των 20 νέων θέσεων ΔΕΠ που ενέκρινε το Υπουργείο. Η κατανομή αυτή περιλαμβάνει στην κορυφή της λίστας 4 θέσεις Πολιτικών Μηχανικών και στην ουρά 0 θέσεις Ιατρικής. Κι όμως, το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών με πρόσφατη απόφασή του θεώρησε ότι καλύπτει τα αντικείμενα του επαρκώς και επέτρεψε σε μέλος του να μεταφέρει την πίστωση του σε άλλο Πανεπιστήμιο. Ποια στρατηγική και ποιος αλγόριθμος εφαρμόστηκε ώστε στην Ιατρική, όπου η πίεση λόγω του covid έχει ξεπεράσει τα ανθρώπινα όρια και έχει μειωθεί κατά πολύ το δυναμικό του Τμήματος, να δοθούν 0 θέσεις ΔΕΠ; Κανένας δίκαιος αλγόριθμος - είναι ο αλγόριθμος των πρυτανικών εκλογών αυτός που καθορίζει την κατανομή των πόρων στο Πανεπιστήμιό μας.

Ένα πανεπιστήμιο οφείλει να λειτουργεί βασισμένο σε δύο άξονες: (i) τη θεσμική επάρκεια, που επιτρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις με διαφάνεια, συμμετοχή, αξιοκρατία και (ii) την ακαδημαϊκή καταξίωση, που προκύπτει ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της ακαδημαϊκής ποιότητας των τμημάτων, της ερευνητικής τους δραστηριότητας, της εκπαιδευτικής τους λειτουργίας. Το πανεπιστήμιό μας υστερεί και στα δύο. Συγκεκριμένα, βιώνει σήμερα μια σκληρή πραγματικότητα και ταυτόχρονα μια κατασκευασμένη εικονική πραγματικότητα. Η εικονική πραγματικότητα μας παρουσιάζει να λειτουργούμε δημοκρατικά και ακαδημαϊκά, με διαδικασίες που διασφαλίζουν την ορθότητα των αποφάσεων και τη συμμετοχή των μελών ΔΕΠ στις αποφάσεις. Μας τοποθετεί ψηλά στις ακαδημαϊκές κατατάξεις, χάρη στη βοήθεια αμφιβόλου κύρους κατατάξεων που τις διατρέχουμε φευγαλέα χωρίς να διαπιστώσουμε ότι κάτω από μας στην κατάταξη βρίσκονται κυρίως τα πρώην ΤΕΙ, κολλέγια και ΙΕΚ. Η αμείλικτη πραγματικότητα όμως των διεθνών κατατάξεων και της πρόσφατης εθνικής κατάταξης της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, μας τοποθετεί τελευταίους μεταξύ των παραδοσιακών ελληνικών πανεπιστημίων - πίσω από την Πάτρα, τη Θεσσαλία, το Αιγαίο, την Κρήτη, το Πάντειο, πίσω ακόμα και από το νεόκοπο Χαροκόπειο - μακριά από τα 8 πρώτα ιδρύματα που ωφελήθηκαν από την χρηματοδότηση χάρη στην ποιοτική αξιολόγησή τους. Η σκληρή πραγματικότητα μας θέλει επίσης τελευταίους στις προτιμήσεις των υποψήφιων φοιτητών. Παράλληλα, μας θέλει να αγωνιζόμαστε σε επίπεδο διοίκησης να καλύψουμε οικονομικά και ηθικά τις λανθασμένες αποφάσεις οργάνων διοίκησης: πληρώνουμε τεράστια ποσά σε δικαστικές και νομικές δαπάνες. Όλες αυτές οι αστοχίες καλύπτονται κάτω από την ομπρέλα του ακριτικού πανεπιστημίου που φυλάει τις Θερμοπύλες.

Το πανεπιστήμιό μας χρειάζεται ένα νέο ακαδημαϊκό στίγμα και μια νέα θεσμική λειτουργία. Χρειάζεται μια αλλαγή: το ακριτικό πανεπιστήμιο που έδινε μέχρι τώρα το βάρος στο εθνικό σκέλος του, το ακριτικό, θα πρέπει πλέον να δώσει τη δέουσα σημασία στο ακαδημαϊκό σκέλος του, το πανεπιστήμιο. Οι μηχανισμοί επιδοτήσεων λειτούργησαν, τελικά, ως πολιτικά εργαλεία που κάλυψαν τις αστοχίες της διοίκησης - η νέα του διοίκηση θα πρέπει να εκπροσωπεί περήφανα τη νέα πορεία ενός κορυφαίου ακαδημαϊκού ιδρύματος. Αυτό ας είναι στο εξής το νέο ακαδημαϊκό στίγμα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου.

• Ο Βασίλης Τσαουσίδης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΔΠΘ, έχει διατελέσει μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος, μέλος ΔΕΠ στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και το Πανεπιστήμιο Northeastern της Βοστόνης και επισκέπτης καθηγητής στο MIT.
[post_ads]