Το παρασκήνιο των πρώτων αυτοδιοικητικών εκλογών στην Αλεξανδρούπολη το 1924-1925

Το Σεπτέμβριο του 1924 δημοσιεύθηκε η προκήρυξη των εκλογών. Η Θράκη για πρώτη φορά θα συμμετείχε σε εκλογές για την ανάδειξη αιρετών τοπικών αρχόντων

της Ουρανίας Πανταζίδου

Αυτοδιοικητικές εκλογές οσονούπω...

Ας γυρίσουμε το χρόνο αρκετές δεκαετίες πίσω για να δούμε τις πρώτες δημοτικές εκλογές και όσα έγιναν στην Αλεξανδρούπολη το 1924 - 1925.

Και γράφω 1924 - 1925 γιατί οι δημοτικές εκλογές, αρχικά είχαν προκηρυχθεί για τις αρχές Οκτωβρίου 1924. Όμως λόγω εκτάκτων γεγονότων οι εκλογές αναβλήθηκαν για την Κυριακή 26/10/1924. Στη συνέχεια και αυτές θ΄ αναβληθούν, αυτή τη φορά επ΄ αόριστον (ΦΕΚ 269 Α/20-10-1924 «Περί αναβολής των εκλογών των Νομαρχιακών, Δημοτικών και Κοινοτικών Αρχών»).

Το Υπουργικό Συμβούλιο είχε ανακοινώσει τότε ότι ο λόγος της αναβολής ήταν ο Νόμος του 1923, που προέβλεπε ότι δεν ήταν εκλέξιμοι κατά τις κοινοτικές εκλογές όσοι δε γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Σύμφωνα με το νόμο θα έπρεπε ν΄ αποκλειστούν οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης που δε γνώριζαν ελληνική γραφή. Ο αποκλεισμός τους όμως θα ήταν αντίθετος με τη Συνθήκη της Λωζάνης,

Από την ενσωμάτωση της Αλεξανδρούπολης στην Ελλάδα το 1920 μέχρι το 1924 διορισμένος Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης ήταν ο Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης.

https://fsadrianoupoleos.gr

Η Θράκη για πρώτη φορά θα συμμετείχε σε εκλογές για την ανάδειξη αιρετών τοπικών αρχόντων.

Τον Σεπτέμβριο του 1924, με το που είχε δημοσιευθεί η προκήρυξη των Δημοτικών και Κοινοτικών εκλογών ξεκίνησαν και οι ζυμώσεις των υποψηφίων και διαφόρων παραγόντων της πόλης.

Ήταν Σάββατο 6/9/1924 και ώρα 8:00 μ.μ. Στη μεγάλη αίθουσα του Παρθεναγωγείου (νυν 3ο Δημοτικό Σχολείο, δίπλα στον Άγιο Νικόλαο) είχαν συγκεντρωθεί οι εκλογείς της Αλεξανδρούπολης για να υποδείξουν τους υποψηφίους του Νομαρχιακού Συμβουλίου, του Δημοτικού Συμβουλίου και της Δημαρχιακής έδρας.

Η αίθουσα ήταν αμυδρά φωτισμένη με δυο μεγάλα κεριά που έφεραν από την εκκλησία και τα οποία «προσέδιδον όψιν χριστιανικής συγκεντρώσεως, κατά την οποίαν επρόκειτο να συζητηθώσι τα ιερώτερα ζητήματα ενός λαού να τεθή ο θεμέλιος λίθος μιας νέας κοινωνικής ανορθώσεως... Τα τοποθετημένα κυκλοειδή θρανία είνε κατειλημένα ήδη από το πλήθος το οποίον εναγωνίως αναμένει την έναρξιν της συνεδριάσεως».

Με την έναρξη των διαδικασιών το λόγο πήρε ο διορισμένος Δήμαρχος Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης και μίλησε για το σκοπό της συνέλευσης.

Στη συνέχεια μίλησε ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης (αδελφός του Δημάρχου), ως εκπρόσωπος Επιτροπής Προσφυγικών Σωματείων «και ομιλεί ότι τα προσφυγικά σωματεία αξιούσι να λάβωσιν επί 18 Δημοτικών Εδρών 10...» και 3 από τις 5 Νομαρχιακές έδρες, που εδικαιούτο να εκλέξει η Αλεξανδρούπολη (εφημερίδα "Μακεδονικά Νέα" Θεσσαλονίκης, Σεπτέμβριος 1924).

Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης

Να επισημάνω εδώ ότι το Υπουργείο Εσωτερικών είχε ανακοινώσει τις Νομαρχιακές Έδρες που εδικαιούτο ο κάθε Νομός καθώς και τον αριθμό των κατοίκων.

Έτσι βλέπουμε ότι ο Νομός Έβρου εδικαιούτο συνολικά 20 Νομαρχιακές Έδρες εκ των οποίων ο Δήμος Αλεξανδρούπολης 5. Ο πληθυσμός του ανέρχονταν τότε στους 35.701 κατοίκους, ήτοι 21.035 γηγενείς και 14.666 πρόσφυγες. (Εφημερίδα το "ΦΩΣ" της Θεσσαλονίκης, 7/9/1924)*.

Η διατύπωση της αξίωσης από τους πρόσφυγες προκάλεσε την έντονη αντίδραση του γηγενούς γιατρού Αχ. Σαμοθράκη και ζήτησε να ανακληθεί η λέξη αξίωση λέγοντας ότι είναι «βαρεία δια τους εντοπίους».

Πράγματι ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης ανακάλεσε τη φράση ενώ και ο Αποστολίδης, επίσης γηγενής θεώρησε τις απαιτήσεις των προσφύγων υπερβολικές. Τελικά δια του Β. Αντωνιάδη οι πρόσφυγες δήλωσαν ότι δέχονται να υπαναχωρήσουν και να μοιραστούν οι δημαρχιακές έδρες εξ ίσου, αρκεί και οι ντόπιοι να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις τους για τις Νομαρχιακές έδρες.

Στη συνέχεια η προσφυγική επιτροπή με τον Κωνσταντίνο Αλτιναλμάζη αποχώρησε από την αίθουσα για να ανακοινώσει στα σωματεία τα όσα συζητήθηκαν. Οι εναπομείναντες προχώρησαν στην εκλογή των υποψήφιων Νομαρχιακών συμβούλων, με την ελπίδα ότι οι προσφυγικές οργανώσεις θα αποδέχονταν το αποτέλεσμα.

Κατά σειρά τότε είχαν εκλεγεί: 1ος ο Μ. Κανέτσος με 45 ψήφους, 2ος ο Κ. Μανατός με 35 και 3ος ο Γ. Φωτιάδης με 29.

Την επόμενη μέρα στον ίδιο χώρο θ΄ ακολουθούσε η διαδικασία για την υπόδειξη των υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων και του Δημάρχου.

Η επόμενη μέρα

Οι επαγγελματικές οργανώσεις και ο εμπορικός κόσμος συμφώνησαν για τη στήριξη του Εμμανουήλ Αλτιναλμάζη. Και προσφυγικές οργανώσεις, έναντι ανταλλαγμάτων υποστήριξαν αρχικά την υποψηφιότητα του Εμμανουήλ Αλτιναλμάζη.

Όπως ήταν επόμενο οι ενέργειες αυτές προκάλεσαν την έκπληξη των γηγενών αλλά και μεγάλης μερίδας του προσφυγικού κόσμου, καθώς αυτές θα δημιουργούσαν προβλήματα μεταξύ γηγενών κατοίκων και προσφύγων.

Κατόπιν των έντονων αντιδράσεων και την αποστολή αλλεπάλληλων τηλεγραφικών ψηφισμάτων των επαγγελματικών σωματείων της Αλεξανδρούπολης προς την Κυβέρνηση ο Δήμαρχος Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης αναγκάστηκε να παραιτηθεί.

Στη θέση του παραιτηθέντος Δημάρχου τοποθετήθηκε ο Κ. Μανατός. Στη θέση αυτή παρέμεινε ελάχιστα, καθώς από τον τύπο της εποχής το Νοέμβριο του 1924, αμέσως μετά τη δημοσίευση της επ΄ αόριστον αναβολής των εκλογών βρίσκουμε ως Δήμαρχο (διορισμένο) τον Κωνσταντίνο Αλτιναλμάζη.

Από τα πρώτα έργα που ανέλαβε ο Κ. Αλτιναλμάζης έως το τέλος του 1924 ήταν:

- Να ολοκληρώσει το έργο του ηλεκτροφωτισμού της Αλεξανδρούπολης, που είχε ξεκινήσει από τον προκάτοχό του Εμ. Αλτιναλμάζη, προχωρώντας στην παραγγελία από τη Γερμανία ειδικών μηχανημάτων ηλεκτροφωτισμού. (www.alexpolisonline.com/2020/07/1923.html).

- Να γίνει για πρώτη φορά καθαρισμός του υδραγωγείου της πόλης καθώς και η επισκευή του.

- Να τρέξουν οι διαδικασίες για τη λειτουργία του νοσοκομείου των προσφύγων.
(εφημερίδα "ΦΑΡΟΣ" της Αλεξανδρούπολης).

Τον Ιούνιο του 1925 θα ξεσπάσει στρατιωτικό πραξικόπημα και την κυβέρνηση θ΄ αναλάβει ο Θεόδωρος Πάγκαλος.

Με την προκήρυξη των δημοτικών εκλογών για τις 25 Οκτωβρίου 1925 η Συνομοσπονδία των επαγγελματικών οργανώσεων της Αλεξανδρούπολης, υπό την προεδρία του Κ. Ορφανού θα συνεδριάσει στις 25 Σεπτεμβρίου 1925 για να πάρει απόφαση ποιον υποψήφιο θα υποστηρίξει. Έως τότε είχαν καταθέσει την υποψηφιότητά τους μόνο οι αδελφοί Αλτιναλμάζη, Εμμανουήλ και Κωνσταντίνος.

Όταν το Πρωτοδικείο Αλεξανδρούπολης με την 196/1925 απόφασή του ανακήρυξε τους υποψήφιους Δημάρχους, εκτός από τους αδελφούς Αλτιναλμάζη θα υπάρχει και η υποψηφιότητα του Αχιλλέα Νιώτη.

Υποψήφιοι Δήμαρχοι και Δημοτικοί
Σύμβουλοι στις εκλογές
της 25ης Οκτωβρίου 1925

Εντωμεταξύ Νομάρχης Έβρου στη θέση του μετατιθέμενου Μιχ. Καλογερόπουλου είχε διοριστεί στις 2/10/1925 ο πρώην συνταγματάρχης της χωροφυλακής Χρ. Ζ(ι)άχος, ο οποίος θα παραμείνει στη θέση αυτή έως τα τέλη του Νοεμβρίου του ιδίου έτους. Όπως φαίνεται η παρουσία του Νομάρχη στο Νομό δεν ήταν καθόλου αρεστή, γι΄ αυτό και ζητούσαν να φύγει, ακόμη με μια τηλεγραφική διαταγή (εφημερίδα "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ", Νοέμβριος 1925).

Υποψήφιοι
Κοινοτικοί Σύμβουλοι

Οι υποψήφιοι Δήμαρχοι όπως ήταν αναμενόμενο προχώρησαν σε βολιδοσκοπήσεις.

Ο Παμπροσφυγικός Σύνδεσμος όπως και ο Μικρασιατικός Σύλλογος ανακοίνωσαν ότι θα υποστηρίξουν το συνδυασμό του Αχιλλέα Νιώτη.

Από την άλλη ο Σύλλογος Ανδριανουπολιτών ζήτησε από τους αδελφούς Αλτιναλμάζη να άρει ο ένας εκ των δύο την υποψηφιότητά του για να μη διχαστεί το εκλογικό σώμα. Τελικά ο σύλλογος προχώρησε σε γενική συνέλευση και πήρε την απόφαση να στηρίξει τον Κωνσταντίνο Αλτιναλμάζη.

Επίσης ο Θρακικός Σύλλογος ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει έναν εκ των αδελφών Αλτιναλμάζη.

Όσο για τον Σύνδεσμο των Ποντίων, επειδή δε συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό ψήφων θα ψήφιζε, όπως είχε ανακοινώσει, όποιον έκρινε καταλληλότερο.

Στις εκλογές της 25ης Οκτωβρίου 1925 Δήμαρχος, κατά πλειοψηφία εκλέχθηκε ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης, ο οποίος υπήρξε ο μακροβιότερος Δήμαρχος της Αλεξανδρούπολης.

Κατά την εγκατάσταση του νέου Δημοτικού Συμβουλίου στις 9 Δεκεμβρίου 1925 ο νεοεκλεγείς Δήμαρχος Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης είπε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του:

«...Πρώτην ήδη φοράν από της απελευθερώσεώς μας, εγκαθίσταται αιρετόν πλέον Δημοτικόν Συμβούλιον, περιβαλλόμενον με το κύρος και την θέλησιν του λαού.

Προς τους αποχωρούντας δε Δημοτικούς Συμβούλους είμαι υποχρεωμένος όπως εκφράσω τας θερμοτέρας μου ευχαριστίας, δια την επιδειχθείσαν παρ΄ αυτών προθυμίαν και αγαστήν πραγματικώς συνεργασίαν, πολύτιμα εφόδια δι ων κατωρθώθη να δοθή, με όλον το αντίξοον των περιστάσεων, η απαιτουμένη κατεύθυνσις εις τα δημοτικά μας πράγματα..,».

Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου εκλέχθηκε με 8 ψήφους ο Κλέων Παπασταύρου, Αντιπρόεδρος με 5 ψήφους ο Δημ. Μαρτίνης, ενώ Γραμματέας ο Βασ. Νικολαΐδης.

Το πρώτο Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης το 1925

Όλα όσα έγιναν κατά την εγκατάσταση του νεοεκλεγέντος Δημοτικού Συμβουλίου καταγράφονται στην εφημερίδα "Μακεδονία" της 15/12/1925.

Είπαμε, αυτοδιοικητικές εκλογές οσονούπω. Στις 15 Οκτωβρίου 2023 καλούμαστε να επιτελέσουμε το χρέος μας προς το Δήμο και το Νομό μας.

Να ευχηθούμε καλή επιτυχία και καλή δύναμη στους υποψηφίους αυτοδιοικητικούς!

Υ.Γ.

* Για την ιστορία να σημειώσω ότι κατά την προκήρυξη των εκλογών του 1925:

• Ο Δήμος Ορεστιάδας εδικαιούτο 5 Νομαρχιακές έδρες με πληθυσμό 36.497 κατοίκους (25.148 κάτοικοι συν 11.349 πρόσφυγες).
• Ο Δήμος Σουφλίου 4 έδρες με πληθυσμό 30.851 (17.890 γηγενείς συν 12.961 πρόσφυγες).
• Ο Δήμος Διδυμοτείχου 5 έδρες με πληθυσμό 36.166 (26.576 γηγενείς συν 9.590 πρόσφυγες).
• Η Σαμοθράκη 1 έδρα με πληθυσμό 3.344 (3.190 γηγενείς και 154 πρόσφυγες.
• (Εφημερίδα το "ΦΩΣ" της Θεσσαλονίκης, 7/9/1924).

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
[post_ads]