Ο σοφός Καθηγητής και «εραστής» του Διδυμοτείχου Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης

Προφανώς και πρέπει να δοθεί το όνομα του αρχιμ. Νικολάου Βαφείδη, που τόσο αγάπησε, μελέτησε & έγραψε για το Διδυμότειχο, σε ένα σχολείο ή σε μία οδό

Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτη)

Ερευνώντας κάποιος, για την ιστορία και για τα μνημεία του Διδυμοτείχου και της Περιφέρειάς του, μέσα από πηγές και βιβλιογραφία, σίγουρα θα εντοπίσει το όνομα και τα κείμενα του αρχιμανδρίτη Νικολάου Βαφείδη. Ο σοφός αυτός ιερωμένος και καθηγητής αγάπησε το Διδυμότειχο και μας άφησε πολύτιμα συγγράμματα, τα οποία αποτέλεσαν και θα αποτελούν στο μέλλον, βασικές πηγές για την ιστορία του τόπου μας. Παρακάτω παραθέτουμε όσα βιογραφικά στοιχεία και πληροφορίες μπορέσαμε να συλλέξουμε για τον σοφό - λόγιο ιερέα και καθηγητή.

Ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης ήταν ανιψιός των μητροπολιτών Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου Βαφείδη (1896-1899) και Φιλαρέτου Βαφείδη (1899-1928). Σχετικά με το ποιος ήταν ο πατέρας του, το πληροφορούμαστε από τον ίδιο, καθώς στο κείμενο - μνημόσυνο που συνέγραψε για τον θείο του Φιλάρετο, σχετικά με τις βιογραφικές πληροφορίες που παραθέτει, αναφέρει: «κατά τινα δε βιογραφικά σημειώματα του μακαρίτου πατρός μου Γεωργίου Ι. Βαφείδη, ιατρού και αυταδέλφου αυτού». Από την ίδια πηγή πληροφορούμαστε, ότι η οικογένεια του καταγόταν από το Ευκάριο των Σαράντα Εκκλησιών της Ανατολικής Θράκης και οι γονείς του πατέρα του ονομαζόταν Ιωάννης και Θωμαΐδα, οι οποίοι έζησαν στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Φιλάρετος Βαφείδης
(1899-1928)

Ο Δρ. Σάββας Σαββίδης στο βιβλίο που συνέγραψε για τον Φιλάρετο Βαφείδη αναφέρει τα παρακάτω βιογραφικά στοιχεία για τον ανιψιό του Νικόλαο: «Έζησε πολλά χρόνια στο Διδυμότειχο και το αγάπησε ως δεύτερη πατρίδα του. Ως νεαρός, υπό την προστασία του θείου, από την πλευρά του πατέρα, μητροπολίτη Φιλαρέτου και κατόπιν ως πρωτοσύγκελος του (Ιούνιος 1923 - Οκτώβριος 1927). Ως καθηγητής θεολογίας υπηρέτησε κατόπιν στο γυμνάσιο της πόλης (1929-1937). Κατά την τελευταία αυτή περίοδο ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ιστορία του Διδυμοτείχου, μέσα από τη μελέτη των Κωδίκων της μητροπόλεως, της σχετικής με αυτή βιβλιογραφίας, των περιοδικών και του τύπου. Επισκέφθηκε τις εκκλησίες, τους δύο λόφους (Ακροπόλεις), τους αρχαιολογικούς χώρους και εν γένει όλα τα σημεία με ιστορικό ενδιαφέρον. Μίλησε με τους ντόπιους για να μάθει πολύτιμα στοιχεία για τα ήθη και έθιμα, τις εορτές και πανηγύρεις της περιοχής. Όλα αυτά τα κατέγραψε σε πολυάριθμα άρθρα του, προσπάθησε δε να συγγράψει και να εκδώσει και τη γενική ιστορία τού Διδυμοτείχου. Ατυχώς μέχρι το 1937, οπότε και αναχώρησε οριστικά από την πόλη, δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει το παραπάνω μεγαλόπνοο έργο, είχε όμως ήδη αρχίσει (από το 1930) να συγγράφει σχετικά άρθρα και να τα δημοσιεύει σε έγκριτα περιοδικά και σειρές θρακικού ενδιαφέροντος. Ο θείος Φιλάρετος επιθυμούσε να δει τον ανιψιό του αρχιερέα. Αυτό προέκυπτε από τις γραμμές επιστολής του Φιλάρετου με αποδέκτη τον Χαρτοφύλακα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μανουήλ Γεδεών. Η διακριτική παράκληση προς τον Μ. Γεδεών για να μεσολαβήσει στον προσωπικό φίλο του, διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών, προκειμένου να αναδειχθεί ο Νικόλαος Βαφείδης μητροπολίτης ή τουλάχιστον βοηθός επίσκοπος με ψιλό τίτλο, είχε γραφεί επιστολή ως υποσημείωση - υστερόγραφο».

Αριστερά ο Αρχιμ. Νικόλαος Βαφείδης με τον Πρωτοσυγγ. της Μητρόπολης Διδυμοτείχου

Ο αείμνηστος Διδυμοτειχίτης δάσκαλος Δημήτριος Μανάκας αναφέρει για τον αρχιμ. Νικόλαο Βαφείδη τα εξής: «γνωστός διά την σοφίαν του και τα συγγράμματά του, τα οποία εξακολουθούν να έχουν το βάρος όλης της θεολογικής και φιλοσοφικής επιστήμης. Ο Ν. Βαφείδης, διανύσας μέρος της παιδικής του ηλικίας ενταύθα και αγαπήσας το Διδυμότειχον ως δευτέραν πατρίδα του, πολυειδώς και πολυτρόπος εξυπηρέτησε τον τόπον: Ως κήρυξ του Ευαγγελίου και της χριστιανικής θρησκείας γενικώς, ως άριστος και αξιοπρεπέστατος ανώτερος κληρικός, ως καθηγητής του ενταύθα γυμνασίου επί σειρά πολλών ετών, ως επιθεωρητεύων της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως και νυν ως άριστος χειριστής του καλάμου, δημοσιεύων διάφορα άρθρα επιστημονικά, κοινωνικά, πολιτικά εις πολλάς εφημερίδας και περιοδικά. Περισσότερον ο κ. Ν. Βαφείδης εγκύπτει εις ιστορικάς μελέτας ιδία περί Διδυμοτείχου, διά το οποίον έφερεν εις φως πολλά άγνωστα από αρχαιοτάτων χρόνων».

Από τη φράση του Δ. Μανάκα «διανύσας μέρος της παιδικής του ηλικίας (στο Διδυμότειχο)», μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι ήρθε στο Διδυμότειχο μετά το 1896, έτος κατά το οποίο ενθρονίστηκε μητροπολίτης ο άλλος θείος του, ο Κωνσταντίνος Βαφείδης (1896-1899), τον οποίο διαδέχθηκε ο αδερφός του Φιλάρετος (1899-1928). Αν υπολογίσουμε σε αριθμό, τη φράση μέρος της παιδικής ηλικίας (όπου βεβαίως μπορεί να κατανοεί πράγματα και καταστάσεις κάποιος), και δεδομένου, ότι η εφηβική ηλικία είναι μετά τα 16-17 έτη, τότε μπορούμε να εικάσουμε, ότι ο Νικόλαος όταν ήρθε στο Διδυμότειχο ήταν μεταξύ 10 έως 15 ετών, οπότε και ως χρονολογία της γέννησής του μπορούμε να υποθέσουμε το 1885 (με δύο ή τρία χρόνια συν - πλην). Επίσης μπορούμε να εικάσουμε, ότι έλαβε την ιεροσύνη από τον θείο του μητροπολίτη Φιλάρετο.

Ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης

Στον λόγο που έγραψε το 1933, δίκην μνημοσύνου, για τον θείο του Μητροπολίτη Φιλάρετο, αλιεύουμε μία μη αναμενόμενη πληροφορία, ότι ο αρχιμ. Νικόλαος είχε καταδικαστεί σε ποινή εξορίας από την Οθωμανική κυβέρνηση, συγκεκριμένα γράφει τα εξής: «Από του Ιουνίου του 1923 μέχρις Οκτωβρίου 1927 προσέλαβεν ως Πρωτοσύγκελον και είχεν ως δεξιά χείραν εν τη διακυβερνήσει της επαρχίας εμέ, ανεψιόν εξ αδελφού και πνευματικόν αυτού ανάστημα (είχε δηλ τον Φιλάρετο πνευματικό πατέρα), διασωθέντα εκ της ανά το Κουρδιστάν της Μικράς Ασίας εξορίας μου υπό των τούρκων». Από το απόσπασμα αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι σε εποχή προ της απελευθέρωσης της Θράκης του 1920 (υποθέτουμε κατά τη δεύτερη δεκαετία του 1900, όπου έδρασαν οι Νεότουρκοι), ο αρχιμ. Νικόλαος υπέπεσε σε κάποιο παράπτωμα (ίσως κάποια πατριωτική ενέργεια), με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε εξορία, από την οποία τον έσωσε με παρέμβασή του ο θείος του Φιλάρετος.

Στην ίδια πηγή πληροφορούμαστε και για μία πολύ σημαντική ενέργεια του Αρχιμ. Νικολάου ενόσω ήταν Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως: «Επί της πρωτοσυγκελίας μου απεδέχθη ο Φιλάρετος απόφασιν, ληφθείσαν εν απουσία αυτού (βρισκόταν στην Αθήνα), και επεστάτησεν εις την εκ βάθρων ανοικοδόμησιν το 1926 του από πολλών ετών κατηρειπωμένου και επί τινα έτη ακατοικήτου κτιρίου της Ι. Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, διά των παλαιών οικονομιών του κοινοτικού ταμείου της Μητροπόλεως και της συνδρομής της Δημαρχίας Διδυμοτείχου και των χριστιανών της περιφερείας».

Το 1927 ο Φιλάρετος Βαφείδης λόγω προβλημάτων υγείας και προχωρημένης ηλικίας παραιτήθηκε από την ενεργό αρχιερατεία. Μετά από αίτησή του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον έθεσε σε τιμητική διαθεσιμότητα προάγοντάς τον από το 1928: «εις Μητροπολίτην της σχολαζούσης επαρχίας Ηρακλείας». Τότε ο Φιλάρετος αποσύρθηκε και έζησε στη Θεσσαλονίκη ασχολούμενος με το συγγραφικό του έργο. Παρά την αποχώρηση του θείου του ο αρχιμ. Νικόλαος παρέμεινε στο Διδυμότειχο και συνέχισε να υπηρετεί ως καθηγητής στο Γυμνάσιο της πόλης και ως ιερέας στη Μητρόπολη με αρχιερέα τον Ιωακείμ Σιγάλα (1928-1957).

Σχετικά με το πολυσχιδές έργο του πατρός Νικολάου, ο Δρ. Θανάσης Γουρίδης αναφέρει: «Ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης, ανιψιός του μητροπολίτη Φιλάρετου, καθηγητής στα Γυμνάσια Διδυμοτείχου και Σουφλίου, πρωτοσύγκελος και ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως (1923-1937), πρόσφερε σημαντικό εθνικό έργο με τις περιοδείες του στην ύπαιθρο του Διδυμοτείχου κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, αλλά και επιτέλεσε πολλά ως επόπτης των σχολείων. Χρημάτισε, ακόμη, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Θρακικών Μελετών».

Όπως προαναφέραμε ο αρχιμ. Νικόλαος διετέλεσε και καθηγητής στα σχολεία της περιοχής της Μητροπόλεως Διδυμοτείχου: «Το 1912, με την απελευθέρωση του Σουφλίου (προσωρινή απελευθέρωση), ιδρύθηκε στην πόλη ημιγυμνάσιο, στο οποίο δίδαξε και ο Νικόλαος Βαφείδης (1927-1929), ανιψιός του Φιλαρέτου, μετατεθείς από το Γυμνάσιο Διδυμοτείχου». Στο Διδυμότειχο: «Από το 1938 το γυμνάσιο φιλοξενείται στο κτίριο τη Εβραϊκής Σχολής, αποτελώντας το μόνο ίδρυμα της μέσης εκπαίδευσης στο Βόρειο Έβρο. Το θεσμό λαμπρύνουν με τη θητεία τους άνθρωποι όπως ο Χριστόφορος Δρακοντίδης και ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης. Η λειτουργία του σχολείου διακόπτεται προσωρινά στα χρόνια της κατοχής, όταν οι Γερμανοί χρησιμοποιούν το διδακτήριο ως Νοσοκομείο».

Στο μέσο ο Γυμνασιάρχης Χρ. Δρακοντίδης δίπλα στον αρχιμ. Νικόλαο Βαφείδη
(αρχείο οικογ. Τριανταφυλλόπουλου)

Ένα άλλο ανεπιβεβαίωτο βιογραφικό στοιχείο, είναι το που σπούδασε ο Νικόλαος και έφθασε να γίνει καθηγητής Θεολογίας, στα Γυμνάσια του Σουφλίου και του Διδυμοτείχου. Το πιο πιθανό είναι, ότι αρχικά φοίτησε σε σχολείο του Διδυμοτείχου, και ακολούθως να σπούδασε θεολόγος στη Σχολή της Χάλκης, όπου σπούδασαν και οι δύο θείοι του (Μητροπολίτες Κωνσταντίνος και Φιλάρετος).

Ο Στρατής Τσιρταβής, ως μαθητής του αρχιμ. Νικολάου στο Γυμνάσιο αναφέρει για τον καθηγητή του τα εξής: «Τέλος ο αρχιμανδρίτης καθηγητής Νικόλαος Βαφείδης, ντόπιος άνθρωπος (προφανώς εννοεί που ζυμώθηκε με την περιοχή), με κάποιο χαρακτηριστικό ψεύδισμα στη φωνή του, που έκανε και τον φιλόλογο στη δεύτερη τάξη και είχε τη μανία του συλλέκτη νομισμάτων. Τα παιδιά που ήξεραν το χόμπι του, ότι νομίσματα έβρισκαν σ’ αυτόν τα πήγαιναν και αυτός καλόκαρδος όπως ήταν, δεν τους χαλούσε το χατίρι και κάτι τους έδινε. Η χαρά μας δεν περιγράφονταν, γιατί τότε και η τρύπια δεκάρα είχε την αξία της». Σχετικά με τη «μανία» συλλογής νομισμάτων που περιγράφει ο Τσιρταβής, θα πρέπει να σημειώσουμε, πως ο Νικόλαος Βαφείδης μελετούσε τα αρχαία νομίσματα σαν ιστορικός / αρχαιολόγος και συνέγραψε κείμενο με τίτλο: «Η αρχαιότης της πόλεως Διδυμοτείχου αποδεικνυομένη και εκ νομισμάτων».

Χαρακτηριστικό απόσπασμα που καταδεικνύει το πόσο σημαντικά θεωρούσε τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα μνημεία, καθώς και την ιστορία του Διδυμοτείχου είναι το παρακάτω, βάση του οποίου προτείνει το 1937 τη δημιουργία μουσείου στην πόλη, ας δούμε σε ποιο κτίριο πρότεινε τη στέγαση του: «Άλλο τι δεν έχομεν να προσθέσωμεν περί του ιστορικού τούτου και πρώτου εν Ευρώπη (Θράκη) μωαμεθανικού τεμένους (του Βαγιαζήτ), ειμή να παρατηρήσωμεν τα εξής: ότι δυστυχώς από ενός ήδη έτους (το 1936) παρεχωρήθη υπό της τουρκικής (μουσουλμανικής) κοινότητος επί ενοικίω και χρησιμοποιείται ως αποθήκη προς συγκέντρωσιν σίτου! Δεν θα υπήρχεν όμως άραγε τρόπος τις να κηρυχθεί το κτίριον τούτο ιστορικοαρχαιολογικόν μουσείον Διδυμοτείχου, ως κεντρικόν και λίαν κατάλληλον; Το Διδυμότειχον ιδίως, αλλά και η περιφέρεια αυτού, έχει μεγίστην και απαραίτητον ανάγκην ενός τοιούτου μουσείου. Ημείς υποβάλλομεν την γνώμην ταύτην, ελπίζοντες, ότι οι ενταύθα, εν Κομοτηνή και εν Αθήναις, αρμόδιοι θα αναλάβουν και θα φροντίσουν δι΄ αναλόγων τρόπων και μέσων δια την πραγματοποίησην αυτής». Είναι γεγονός πως στο Διδυμότειχο υπήρξε η πρόθεση από τη Δημοτική Αρχή, να κατασκευαστεί αρχαιολογικό μουσείο ήδη από το 1924, κατόπιν πρότασης και του μεγάλου Θρακιώτη αρχαιολόγου (από την Αδριανούπολη) Γεωργίου Λαμπουσιάδη.

Εδώ θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως και οι δύο (Λαμπουσιάδης και Βαφείδης), αλλά βεβαίως και πολλοί άλλοι, εντός και εκτός των τειχών, κάνουν λόγο για τη δημιουργία Αρχαιολογικού Μουσείου στο Διδυμότειχο, κατανοώντας (με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα του τόπου μας), το ιστορικό βάθος της πόλης, αλλά και της περιφέρειάς της. Εντούτοις στο Διδυμότειχο δημιουργήθηκε το 2010 Βυζαντινό μουσείο, το οποίο βεβαίως δεν αντιπροσωπεύει την ιστορική διαχρονία του τόπου μας!

Επανερχόμενοι στον βίο του αρχιμ. Νικολάου Βαφείδη, από το κείμενο του ιστοριοδίφη συντοπίτη μας Παντελή Αθανασιάδη: «Ας "ζήσουμε" στο Διδυμότειχο, του 1925» αλιεύουμε κάποιες πληροφορίες σχετικά με τη συμμετοχή του, στις εκκλησιαστικές τελετές και στις σχολικές δραστηριότητές της πόλης: «Σημαντικό γεγονός στην οικονομική ζωή του Διδυμοτείχου ήταν η λειτουργία του καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, σε νεόκτιστο μάλιστα κτίριο. Ο αγιασμός προσέλαβε μια σημαντική για την πόλη μεγαλοπρέπεια. Τον τέλεσαν ο μητροπολίτης Λιτίτζης Νικόδημος και ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης. Διευθυντής ήταν ο Β. Τριανταφύλλου, λογιστής ο Παπαβασιλείου και γραμματέας ο Νικολαΐδης» - «Ο εορτασμός (της 25ης Μαρτίου) άρχισε με δοξολογία στον Άγιο Αθανάσιο, όπου είχε παραταχθεί στρατιωτικό άγημα υπό τον ανθυπολοχαγό Ιωάννη Γιαννόπουλο. Χοροστάτησε ο μητροπολίτης Λιτίτζης Νικόδημος συμπαραστατούμενος από τον αρχιμανδρίτη Νικόλαο Βαφείδη. Τον πανηγυρικό εκφώνησε ο αρχιμανδρίτης Βαφείδης» - «Λίγο πριν λήξει ο Μάιος, έγιναν οι γυμναστικές επιδείξεις και οι αθλητικοί αγώνες των τριών Δημοτικών σχολείων, αρρένων και θηλέων. Οι μαθητές υπό την επίβλεψη των καθηγητών Ιωαννίδη, Παλόγλου και Θωμαΐδη παρέλασαν και όλα άρχισαν με τον ύμνο της Δημοκρατίας. Την ελλανόδικο επιτροπή αποτελούσαν ο υποδιοικητής Μαγκλής, ο δήμαρχος Δούλιογλου, ο διοικητής του Δ' Συντάγματος προκαλύψεως ταγματάρχης Γ. Παπάζογλου, ο αρχιμανδρίτης Βαφείδης και ο επιθεωρητής Δανόπουλος».

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο λοιπόν, ότι ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης συγκαταλέγεται μεταξύ των λαμπρών εκπαιδευτικών: «που συνέδεσαν το όνομά τους με την πόλη και την επαρχία του Διδυμοτείχου, όπως οι Διονύσιος Χαριτωνίδης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, ο αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης, ο ιατροφιλόσοφος Ευστάθιος Καβάσιλας, ο Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος, ο Νικόλαος Πετσόγλου ή Πετσίδης, ο Γεώργιος Βαφειάδης, ο Νικ. Ζαννίδης (Ζαννής), ο Αδάμ Ταμβακίδης κ.α.», όπως χαρακτηρίστηκα τους καταγράφει ο Δρ. Σάββας Σαββίδης.

Ο αρχιμ. Νικόλαος Βαφείδης είχε και μία αδερφή την Βικτωρία, η οποία ήταν η ανάδοχος (νονά) του Νίκου Τριανταφυλλόπουλου, μεγάλου Έλληνα φιλολόγου και συγγραφέα, ο οποίος θεωρείται ο πατριάρχης των Παπαδιαμαντικών σπουδών.

Ο Νίκος Τριανταφυλλόπουλος γεννήθηκε στο Διδυμότειχο στις 13 Φεβρουαρίου 1933, πατέρας του ήταν ο Διονύσιος, καθηγητής στο Γυμνάσιο του Διδυμοτείχου, με τον οποίο ο Νικόλαος Βαφείδης είχε αναπτύξει μία στενή φιλία, και για τον λόγο αυτό, η φιλία κατέληξε και σε κουμπαριά μέσω της αδερφής του Βικτωρίας, η οποία για ένα χρονικό διάστημα διέμεινε στο Διδυμότειχο μαζί με τον αδερφό της Νικόλαο. Η Βικτωρία ασθένησε βαριά και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, πέθανε το 1933 ή 1934 και θάφτηκε στο νεκροταφείο του Διδυμοτείχου.

Προκειμένου να καταδείξουμε το πλούσιο συγγραφικό έργο του λογιοτάτου αρχιμανδρίτη Νικολάου Βαφείδη, παρακάτω θα παραθέσουμε συγγράμματά του, που αφορούν το Διδυμότειχο, ταξινομημένα κατά χρονολογική σειρά. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε με βάση τη θεματολογία των συγγραμμάτων του, είναι ότι, αν και ιερωμένος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, γράφει και ερευνά για την προχριστιανική ιστορία της πόλης, τα ισλαμικά μνημεία και τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, καθώς και για την ιστορία και τα μνημεία της Αρμενικής και Εβραϊκής κοινότητας του Διδυμοτείχου. Από τις επιλογές του αυτές καταδεικνύεται η αφοσίωσή και η αγάπη του στην ιστορία της καστροπολιτείας μας, την οποία (ιστορία) ερευνά και καταγράφει με επιστημονικό τρόπο. Για τον πατ. Νικόλαο, όλοι οι λαοί που πέρασαν από το Διδυμότειχο σε όλες τις εποχές, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής του διαχρονίας. Επιπροσθέτως, στα κείμενα του βλέπουμε να υπάρχουν αναφορές για την εκκλησιαστική ιστορία και τα μνημεία της μητροπόλεως Διδυμοτείχου, γενικότερα στοιχεία για την ιστορία της πόλης, καθώς και λαογραφικές και κοινωνικές μελέτες.

Είναι άξιο αναφοράς, πως με βάση τις ημερομηνίες των εκδόσεων, βλέπουμε ότι συνέχισε να γράφει για το πολυαγαπημένο του Διδυμότειχο και να εκδίδει τα κείμενα του, και κατά την εποχή που είχε φύγει από την πόλη (μετά το 1937) και διαβιούσε στην Αθήνα. Επιπροσθέτως θα πρέπει να τονίσουμε, ότι συνέγραψε και άλλα κείμενα, που δεν αφορούν το Διδυμότειχο και την περιφέρειά του.

Συγγράμματα του Αρχιμανδρίτη Νικόλαου Βαφείδη που αφορούν το Διδυμότειχο, ταξινομημένα κατά χρονολογική σειρά:

• Το εν Διδυμοτείχω μοναστήριον, το φερόμενον επ΄ ονόματι της Ζωοδόχου Πηγής, Ιστορική Πραγματεία, Διδυμότειχο 1933.
• Το εν Διδυμοτείχω μετόχιον «ο Άγιος Χαράλαμπος», Θρακικά, τόμος 7ος, Εν Αθήναις 1936.
• Η εν Διδυμοτείχω ανευρεθείσα αναθηματική επιγραφή των Πλωτινοπολιτών, Θρακικά, τόμος 8ος, Εν Αθήναις 1937.
• Ιστορία της αρμενικής κοινότητος Διδυμοτείχου και ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτου, Θρακικά, τόμος 8ος, Εν Αθήναις 1937.
• Το εν Διδυμοτείχω τέμενος Βαγιαζήτ Α' του Κεραυνού και αι επιγραφαί αυτού, Θρακικά, τόμος 10ος, Εν Αθήναις 1938.
• Ο εν τω χωρίω Πυθίω του Διδυμοτείχου τάφος του εν Αδριανουπόλει απαγχονισθέντος οικουμενικού πατριάρχου Κυρίλλου του Στ΄, Θρακικά, τόμος 10ος, Εν Αθήναις 1938.
• Τα ιερά προσκυνήματα ήτοι τζαμιά, μεστζίτ, τεκκέδες και τάφοι των Μωαμεθανών Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 12ος, Εν Αθήναις 1939.
• Αι εκκλησίαι Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 13ος, Εν Αθήναις 1940.
• Μερικαί συνήθειαι Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 13ος, Εν Αθήναις 1940.
• Το Πεντάζωνον και τα Πηγαδίτσια Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 15ος, Εν Αθήναις 1941.
• Το «Σκουλοδόντι» και η «Παπα-πέτρα» του Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1942.
• Λησταί Πομάκοι κατά του Διδυμοτείχου - Η Πανώλης εν Διδυμοτείχω, Θρακικά, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1942.
• Εξισλαμίσεις γυναικών και ανδρών, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Οι λαξευτοί τάφοι του παλαιού Μπαρουτχανά και ο αρχαίος τάφος της Κανλή παράγκας Διδυμοτείχου, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Σχολεία και διδάσκαλοι εν Διδυμοτείχω, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Λαϊκή γιατρική. Χαϊμαλιά και νουσχάδες, διαβάσματα και εξορκισμοί εν Διδυμοτείχω, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Η αρχαιότης της πόλεως Διδυμοτείχου αποδεικνυομένη και εκ νομισμάτων, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Εσνάφια ή συντεχνίαι Εν Διδυμοτείχω, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Μία μαρμάρινη κεφαλή εν Ισαακίω του Διδυμοτείχου, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Αρχαιότητες του Αμορίου, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Εξορκισμοί, χαϊμαλιά, νουσκάδες, κουρμπάνια στη Θράκη, Εταιρεία θρακικών Μελετών, Εν Αθήναις 1953.
• Εκκλησιαστικαί επαρχίαι της Θράκης και ο φάκελος 434 της βιβλιοθήκης της Βουλής περί Θράκης, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 18ος, Εν Αθήναις 1953.
• Η Ισραηλιτική Κοινότης Διδυμοτείχου Αθήνα 1954.
• Εκκλησιαστικαί επαρχίαι της Θράκης και ο φάκελος 434 της βιβλιοθήκης της Βουλής περί Θράκης, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 20ος, Εν Αθήναις 1955.
• Βυζαντινόν παρεκκλήσιον της Αγίας Αικατερίνης εν Διδυμοτείχω της Θράκης, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 22ος, Εν Αθήναις 1957.
• Το Δημόσιον ωρολόγιον του Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 40ος, Εν Αθήναις 1966.
• Μία περιπέτεια του Γεωργίου Λαμπάκη εν Διδυμοτείχω, Θρακικά, τόμος 40ος, Εν Αθήναις 1966.
• Αποκάλυψις λαξευτής κλίμακος επί του βράχου Αγία πέτρα του Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 40ος, Εν Αθήναις 1966.
• Τα Ιερά Προσκυνήματα της Ελληνικής Κοινότητος Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 40ος, Εν Αθήναις 1966.
• Συμβολή εις την γενικήν ιστορίαν του Διδυμοτείχου, Θρακικά, σειρά Β΄1 1978.
• Η χρυσοφόρα κούκλα της βασιλοπούλας του Διδυμοτείχου, Θρακικά, σειρά Β΄1 1979.

Τα παραπάνω κείμενα μπορείτε να τα βρείτε στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της ιστοσελίδας του Ιστορικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου «Καστροπολίτες - Γνώση και Δράση»: https://kastropolites.com/historical/library/

Θα κλείσουμε το παρόν αφιερωματικό κείμενο (το οποίο ευελπιστούμε στο μέλλον να το εμπλουτίσουμε με περισσότερες πληροφορίες), με μία πρόταση: Προφανώς και πρέπει να δοθεί το όνομα του αρχιμ. Νικολάου Βαφείδη, που τόσο αγάπησε, μελέτησε, ερεύνησε και τόσα πολλά έγραψε για την πόλη μας, σε ένα από τα σχολεία του Διδυμοτείχου ή σε μία οδό. Αν θέλουμε να λέμε, ότι η πόλη μας είναι ιστορική, θα πρέπει πρώτα να μάθουμε να τιμούμε αυτούς που ανέδειξαν αυτήν την όντως πλούσια ιστορία, αφήνοντάς την ως ιερά παρακαταθήκη στους επιγενόμενους.

Βιβλιογραφία - Πηγές

• Αθανασιάδη Παντελή, Ας «ζήσουμε» στο Διδυμότειχο, του 1925, sitalkisking.blogspot.com.
• Βαφείδη Νικολάου Αρχιμ. Το εν Διδυμοτείχω τέμενος Βαγιαζήτ Α' του Κεραυνού και αι επιγραφαί αυτού, Θρακικά, τόμος 10ος, Εν Αθήναις 1938.
• Βαφείδη Νικολάου Αρχιμ., Η αρχαιότης της πόλεως Διδυμοτείχου αποδεικνυομένη και εκ νομισμάτων, Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού, τόμος 17ος, Εν Αθήναις 1948.
• Βαφείδη Νικολάου Αρχιμ., Μνημόσυνα, Θρακικά, τόμος 5, Εν Αθήναις 1934.
• Γουρίδη Αθανασίου, Τα κρυμμένα πρόσωπα του Ιανού - Διδυμότειχο, μία αέναη περιπλάνηση, Έκδοση Δήμου Διδυμοτείχου 2018.
• Μανάκα Δημητρίου, Ιστορία Εκπαιδεύσεως Διδυμοτείχου, Θρακικά, τόμος 31ος, Εν Αθήναις 1959.
• Σαββίδη Σάββα, Φιλάρετος Βαφείδης ο σοφός ιεράρχης, Έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου, Διδυμότειχο 2014.
• Σαρσάκη Α. Ιωάννη, Γιάννης Γιαννόπουλος - ένας πρωτοπόρος και ρηξικέλευθος Διδυμοτειχίτης επιστήμονας, kastropolites.com.
• Σαρσάκη Α. Ιωάννη, Διδυμότειχο, Η γενέτειρα του «πατριάρχη» των Παπαδιαμαντικών σπουδών» Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου, kastropolites.com.
• Σαρσάκη Α. Ιωάννη, Η «αρχαία» Αλεξανδρούπολη και το λησμονημένο Διδυμότειχο, kastropolites.com.
• Σαρσάκη Α. Ιωάννη, Το 1924 ο Δήμος Διδυμοτείχου ήθελε να κατασκευάσει αρχαιολογικό μουσείο, kastropolites.com.
• Τσιρταβή Ευστράτιου, Εικόνες από το παλιό Διδυμότειχο, Περιοδικό Θρακικός Οιωνός, Αλεξανδρούπολη 2001.

[post_ads]