Μια πρόταση για την αξιοποίηση του ιστορικού κτιρίου του Ταχυδρομείου της Αλεξανδρούπολης

Θα πρέπει ο Δήμος Αλεξανδρούπολης να διεκδικήσει το διατηρητέο κτίριο του Ταχυδρομείου επειδή αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ιστορίας της πόλης.

του Γεωργίου Αλεπάκου

Εν όψει των ριζικών ανατροπών στον τρόπο λειτουργίας των ΔΕΚΟ, μεταξύ των οποίων τα ΕΛΤΑ, που προχωρεί η κυβέρνηση με το πρόσφατο νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του Υπερταμείου (σταδιακή ιδιωτικοποίηση των ΕΛΤΑ), παραθέτω μια πρόταση για το διατηρητέο κτήριο του Ταχυδρομείου της Αλεξανδρούπολης με σκοπό την αξιοποίηση του προς όφελος της πόλης και την ανάδειξη της ιστορίας του γιατί είναι το μοναδικό σχεδόν κτήριο με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην απελευθέρωση της πόλης και την ενσωμάτωση της στον εθνικό κορμό.

Η μεγάλη ανάπτυξη του Δεδέαγατς ως συγκοινωνιακού κόμβου μεταξύ Ανατολής και Δύσης και επίνειου της Αδριανούπολης οδήγησε στην απόφαση το 1883 η έδρα του Σαντζακίου να μεταφερθεί από το Διδυμότειχο στη νέα πόλη, η οποία πλέον άρχισε να αναπτύσσεται γοργά. Ακολούθησε και η έδρα της Μητροπόλεως Αίνου.

Η μεταφορά της έδρας του Σαντζακιου στην πόλη του Δεδέαγατς και οι πολλά υποσχόμενες προοπτικές στην ανάπτυξη της πόλης έκανε την Οθωμανική Διοίκηση να πειστεί ότι πρέπει να κατασκευαστεί στον παραλιακό δρόμο της πόλης ένα συγκρότημα διοικητικών κτηρίων στα οποία περιλαμβάνονταν Διοικητήριο, Ταχυδρομικός και Τηλεγραφικός Σταθμός, Αστυνομία, Στρατώνες, Δικαστήριο και φυλακές. Επίσης διαμορφώθηκε ένας καταπληκτικός σε ομορφιά κήπος. Στο ίδιο χώρο κτίστηκε και μεγαλοπρεπές Τζαμί στην θέση του σημερινού Α' Παιδικού Σταθμού.

Στη μεταπτυχιακή διατριβή της η Τεμιρτσίδη Μαρία ανακάλυψε στο πρωθυπουργικό αρχείο Κωνσταντινούπολης έγγραφα του 1883 στα οποία αναφέρονται τα έξοδα για την ανέγερση Διοικητηρίου για τους δημόσιους υπαλλήλους που θα μεταφέρονταν από το Διδυμότειχο στο Δεδέαγατς λόγω σπουδαιότητας του τελευταίου. Επίσης σε έγγραφο του 1887 αναφέρεται ότι εγκρίθηκε η τοποθέτηση επιπλέον υπαλλήλων του τηλεγραφείου λόγω της σπουδαιότητας του Δεδέαγατς από εμπορικής και στρατιωτικής πλευράς. Η δημιουργία μάλιστα αυτού του διοικητικού κέντρου είχε σαν αποτέλεσμα να ονομαστεί η όμορη συνοικία της πόλης ως συνοικία Διοικητηρίου.

Στην παραπάνω εικόνα η πλατεία Διοικητηρίου (σημερινό πάρκο Ακαδημίας). Στο βάθος αριστερά το Ταχυδρομείο - Τηλεγραφείο, στο κέντρο το Διοικητήριο (σημερινό Δικαστήριο με προσθήκη ορόφου το 1955) και δεξιά το κτίριο της Χωροφυλακής. Να σημειωθεί ότι τότε η είσοδος των κτιρίων ήταν από την πλευρά της πλατείας (τώρα πίσω πλευρά των κτιρίων) καθώς δεν υπήρχε ο παραλιακός δρόμος.

Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες μας δίνει και το οθωμανικό Λεξικό της Ιστορίας και της Γεωγραφίας του Ali Cevad, που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1895 «Memalik-i Osmaniye'nin Tarih ve Coğrafya Lügatı»:

«Νεοσύστατη πόλη στα νότια της επαρχίας της Αδριανουπόλεως, στην ακτή του Αιγαίου πελάγους μεταξύ Αίνου και Μάκρης. Η πόλη αυτή πριν από 25 χρόνια ήταν μια κενή θέση μέχρι που οι σιδηρόδρομοι της Ρούμελης αποφάσισαν να ιδρύσουν εδώ ένα σταθμό για το Κουλελί-Μπουργκάς (Πύθιο) και από τότε άρχισε η ανάπτυξη με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς σήμερα 1.500 σπίτια και μαγαζιά. Σε περίπτωση που γίνει ο σχεδιαζόμενος λιμένας, είναι προφανές ότι θα αποκτήσει πολύ περισσότερη σημασία. Υπάρχουν δύο τζαμιά στην πόλη, δύο χαμάμ, μία αρκετά όμορφη κρήνη, ένα διοικητήριο, στρατώνες και κτίριο της χωροφυλακής, γεωργική τράπεζα, μια μεγάλη αποθήκη με αλάτι, ένα μικρό λιμάνι με ένα μηχανισμό που κινείται με πετρέλαιο (Φάρος), ιεροδιδασκαλείο και διάφορα σχολεία…».

Κατά την επακολουθήσασα Βουλγαρική κατοχή 1912-1918 το κυρίως κτίριο του Διοικητηρίου (νυν Πρωτοδικείο), που επί Οθωμανικής κυριαρχίας αποτελούσε την έδρα του εκάστοτε Μουτεσαρίφη πρέπει να εγκαταλείφθηκε αλλά παρέμεινε σε χρήση το κτίριο που σήμερα στεγάζει το Ταχυδρομείο και εσφαλμένα μάλιστα αναγράφει ως διεύθυνση του την Λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου ενώ το ορθό είναι Βασιλέως Αλεξάνδρου.

Όπως έγραψε ο ανταποκριτής της Εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», στο φύλλο της 29/5/1920 και περιγράφει με μεγάλη γλαφυρότητα την ημέρα της απελευθέρωσης (14 Μαΐου 1920) γράφει μεταξύ άλλων: «Την επομένην περί την 10ην π.μ. οι κώδωνες της Μητροπόλως εκάλουν τους Έλληνες υπηκόους ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος εις πάνδημον δοξολογίαν. Κατά ταύτην εν ή παρέστησαν πλην των Ελλήνων και Γάλλων αξιωματικών, πάσαι αι ξέναι κοινότητες μετά των σχολείων των, μηδέ της Βουλγαρικής εξαιρουμένης, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος, διά λόγου μεστού υψηλών εννοιών και ρητορικής εξάρσεως, εξήρε την μεγάλην του γεγονότος σημασίαν. Μετά την δοξολογίαν εγένετο δεξίωσις των αξιωματικών υπό της Κοινότητος εν τω μεγάρω της Ιεράς Μητροπόλεως. …… Ο στρατηγός εξελθών εις τον εξώστην ωμίλησεν εις το κάτωθεν αναμένον πλήθος, μεθ΄ό όλη εκείνη η μάζα χυθείσα εις την πόλιν, έφθασε, δια διαφόρων οδών, εις το Διοικητήριον, όπου θ΄ ανυψούτο η Ελληνική σημαία, υποστελλομένης της Γαλλικής…».

Από τις φωτογραφίες που διασώθηκαν δείχνουν την υποστολή της Γαλλικής και ανύψωση της Ελληνικής σημαίας στο κτίριο του σημερινού Ταχυδρομείου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη Διασυμμαχική Κατοχή (THRACE INTERALLIE) το εν λόγω κτίριο αποτέλεσε το Διοικητήριο της πόλης.

Ο Στρατηγός Μαζαράκης με ευζώνους στο Διοικητήριο (Ταχυδρομείο) του Δεδέαγατς

Με την υπ’αριθμ. 3569/2-9-2013 Απόφαση του Υπουργού Μακεδονίας - Θράκης (ΦΕΚ ΑΑΠ 332/20.9.2013) χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο το κέλυφος του κτηρίου των «Ελληνικών Ταχυδρομείων» που βρίσκεται επί των οδών Μεγ. Αλεξάνδρου 42 και Ν. Φωκά 1 στην Αλεξανδρούπολη φερομένου ως ιδιοκτησίας «ΕΛΤΑ Α.Ε.» και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτού. Λόγοι για αυτόν το χαρακτηρισμό αποτέλεσαν οι εξής: α) Το κτήριο είναι αξιόλογο με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό χαρακτήρα, β) Πρόκειται για ένα ιστορικό κτήριο, των αρχών του 20ού αιώνα με νεοκλασικά στοιχεία στην οργάνωση των όψεων του και αρχές συμμετρίας, γ) Καθιερώθηκε εδώ και πολλά χρόνια ως κτήριο δημόσιου χαρακτήρα στην πόλη της Αλεξανδρούπολης, δ) Βρίσκεται σε ιδιαίτερα κεντρικό σημείο της πόλης και συμβάλλει στην ανάδειξη της εικόνας του αστικού τοπίου της.

Αυτό όμως δεν αρκεί. Θα πρέπει να το διεκδικήσει ο Δήμος Αλεξανδρούπολης από τα ΕΛΤΑ, τις ανάγκες των οποίων δεν μπορεί ούτως ή άλλως να εξυπηρετήσει, και ακολούθως επειδή αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ιστορίας της Πόλης μας να αξιοποιηθεί κατάλληλα, π.χ. ως Μουσείο Ιστορικής Μνήμης της Ενσωμάτωσης της Θράκης - 14ης Μαΐου 1920 κλπ.

Την ως άνω πρότασή μου εισηγήθηκε ενώπιον της Κοινότητας Αλεξανδρούπολης στην από 21/10/2020 συνεδρίαση της, ο τότε σύμβουλος Δημήτριος Μερκούρης, τον οποίο ευχαριστώ, και με την υπ’αριθ. 42/2020 ομόφωνη απόφαση της η Κοινότητα έκανε δεκτή την εισήγηση όπως διεκδικήσει ο Δήμος Αλεξανδρούπολης το εν λόγω κτίριο για να μπορέσει να αξιοποιηθεί κατάλληλα.

Περιμένουμε τώρα τον Δήμαρχο να κινητοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Γεώργιος - Ελευθέριος Αλεπάκος
Συνταξιούχος Νομικός

Πηγές:

• Η δημιουργία οθωμανικού διοικητικού κέντρου στο Δεδέαγατς της μεγάλης ακμής (1882-1912) στο http://alepakos.blogspot.com
• Μεταπτυχιακή διατριβή Μαρίας Τεμιρτσίδη, 2009
• Η γραμμή του Οθωμανικού Ενωτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης (JSC) στο ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ, άρθρο που δημοσιεύτηκε στο φύλλο 234 Σεπτέμβριος 2010 της εφημερίδας "ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ"
• Η κατάληψη του ΔΕΔΕ-ΑΓΑΤΣ όπως την είδε ο ανταποκριτής της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Φύλλο 58 Μάιος - Ιούνιος 2009 ΝΟΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ και στο Φύλλο 268 Μάιος 2011 της εφημερίδας "ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ".

[post_ads]