Η ιστορία του λουτρικού συγκροτήματος «Φλοίσβος» στην παραλία της Αλεξανδρούπολης

Ιστορικά στοιχεία και ντοκουμέντα, προκειμένου να γνωρίσουν παλαιοί και νέοι Αλεξανδρουπολίτες, μια από τις όμορφες και ιστορικές γωνιές της πόλης.

του Γεωργίου Π. Αλεπάκου

Για την Αλεξανδρούπολη και το λιμάνι της έχουν γραφτεί και δημοσιευτεί πολλά βιβλία, μελέτες, άρθρα και λευκώματα, είτε από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα οι ίδιοι, όπως ο παλιός πρόεδρος του πρώην Λιμενικού Ταμείου Ν. Έβρου (Λ.Τ.Ν.Ε.) Αθ. Μανιάς, είτε από ανθρώπους που άκουσαν από άλλους και περιέγραψαν πρόσωπα και πράγματα, υπαρκτά ή ανύπαρκτα. Όμως από την διαχρονική της εικόνα κυρίως του παρελθόντος λείπει μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του Λιμανιού της πόλης μας, που κανείς δεν ασχολήθηκε μέχρι σήμερα και αφορά το πρώην Λουτρικό συγκρότημα, γνωστό παλαιότερα ως «Φλοίσβος» (πρώην ουζερί «ΜΥΛΟΣ»), για το οποίο παρατίθενται ορισμένα ιστορικά στοιχεία από διάφορες πηγές και έγγραφα ντοκουμέντα, προκειμένου να γνωρίσουν παλαιοί και νέοι Αλεξανδρουπολίτες, μια από τις λίγες όμορφες και ιστορικές γωνιές της πόλης μας.

Όπως είναι γνωστό, ο χώρος που βρίσκεται δυτικά του προσήνεμου μώλου του λιμένος Αλεξανδρούπολης μέχρι του δημοτικού κήπου όπου είναι σήμερα το καφέ ΑΡΓΩ, πρώην κέντρο διασκέδασης ΑΣΤΕΡΙΑ και κάτω από τον φάρο, προέκυψε βασικά κατά το μεγαλύτερο μέρος του από προσχώσεις λόγω της εκβάθυνσης του λιμένα και περιλαμβάνεται στην χερσαία ζώνη του λιμένα Αλεξανδρούπολης, που ανήκε στο Λ.Τ.Ν.Ε. και πλέον στον Οργανισμό Λιμένος Αλεξανδρούπολης (Ο.Λ.Α.), σύμφωνα με το αρθ.14 του ΑΝ 2344/40 όπως ισχύει σήμερα.  

Ο «Φλοίσβος» προπολεμικά την δεκαετία του 1930

Προπολεμικά και από του έτους 1935 περίπου αρχίζει η προετοιμασία για την καλύτερη αμυντική οργάνωση στο πλαίσιο της προπαρασκευής της χώρας μας εν όψει του επερχομένου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ύστερα από μελέτες που αναφέρονται σε σχετικό τόμο που εκδόθηκε από το Γ.Ε.Σ. με τίτλο ΟΧΥΡΩΣΗ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΟΥ ΖΩΝΗΣ 1937-1940, αποφασίστηκε πλην των άλλων και η οργάνωση προγεφυρώματος στην Αλεξανδρούπολη με ημιμόνιμα έργα, καθώς και η κατασκευή έργων εκστρατείας και δημόσιων αντιαεροπορικών καταφυγίων σε διάφορες αμυντικές θέσεις. Έτσι από του έτους 1937 αρχίζει συστηματικά η εφαρμογή του προγράμματος και λαμβάνονται μέτρα προαγωγής της αεράμυνας της χώρας, τα οποία συγκεκριμενοποιούνται με την έκδοση του Α.Ν. 1135/1938 που προβλέπει την οργάνωση της Παθητικής Αεράμυνας Αμάχου πληθυσμού (ΠΑΑ) η οποία προωθείται ταχύτατα και στην πόλη μας. Ειδικότερα το Υπουργείο Ναυτικών αναλαμβάνει πλην των άλλων, την οργάνωση της παθητικής αεράμυνας στην λιμενική ζώνη της Αλεξανδρουπόλεως με την κατασκευή αντιαεροπορικού καταφυγίου 150 περίπου ατόμων στο πρανές μπροστά από το Ταχυδρομείο και την Νομαρχία που ήταν τότε και η περιοχή του διοικητικού κέντρου της πόλης μας.

Ο «Φλοίσβος» και η παραλία πριν από τον πόλεμο του 1940

Αμέσως μετά την λήξη του καταστροφικού Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στο συγκεκριμένο χώρο λειτουργεί παραλιακό κέντρο με το όνομα «ΦΛΟΙΣΒΟΣ» με τραπεζάκια που τοποθετούσε επί της αμμουδιάς στην πρόσοψη του καταφυγίου. Παράλληλα λειτουργούν και θαλάσσια λουτρά όπου η μικρή τότε κοινωνία της πόλης μας στα πέτρινα εκείνα χρόνια του εμφυλίου, μακριά από την δύσκολη καθημερινότητα εύρισκε καταφύγιο για λίγες ώρες και απολάμβανε τις χαρές της απελευθέρωσης και την ανέμελη ζωή που είχε στερηθεί από τον πόλεμο και την δυσβάστακτη βουλγαρική κατοχή.

Το έτος 1947, όπως προκύπτει από τα αρχεία του Λ.Τ.Ν.Ε., επί των ημερών της προεδρίας του Κ. Ορφανού, πατέρα του αειμνήστου πρώην προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης Κώστα Ορφανού, με τα έσοδα του Λιμενικού Ταμείου, αποφασίστηκε και κατασκευάστηκε η ανωδομή (το έξαλο τμήμα) του προσήνεμου μώλου με το στηθαίο του, το τείχος του παραλιακού δρόμου, οι εγκαταστάσεις θερμών θαλασσίων λουτρών και καμπίνες για τους κολυμβητές.

Τα τελευταία αυτά έργα απεδείχθησαν χρησιμότατα επί πολλά χρόνια για τον πληθυσμό της Αλεξανδρούπολης αλλά κατά μία άποψη ορισμένα απ΄ αυτά έγιναν “παράνομα”, εφόσον δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως λιμενικά έργα, για τα οποία και μόνο ο Κώδικας περί Λιμένων επέτρεπε να διατίθενται τα έσοδα του Λιμενικού Ταμείου. Πράγματι ο πρώην πρόεδρος του Λ.Τ.Ν.Ε. Αθ. Μανιάς με σχετική αρθρογραφία στην εφημερίδα της Αλεξανδρουπόλεως «Ελεύθερη Θράκη», επέκρινε τα έργα και σχολίασε την αντιαισθητικότητα του τείχους της παραλίας και τη σπατάλη των εσόδων του Λιμενικου Ταμείου. Τα δικά του σχέδια ήταν να διατηρηθεί το κεκλιμένο επίπεδο που υπήρχε αμέσως δυτικά του λιμένα και σε όλο το μήκος του παραλιακού δρόμου μέχρι το Δημοτικό Κήπο (ΑΣΤΕΡΙΑ - ΑΡΓΩ) προς την πλευρά της θάλασσας, διαμορφούμενο με ένα χαμηλό τοιχίο στο δρόμο και ένα άλλο στη βάση του (στο κάτω επίπεδο της αμμουδιάς) να φυτευτεί με μπούζι ή αλλά διακοσμητικά φυτά ώστε ν΄ αποτελέσει μια καλαίσθητη πρασιά με ενδιάμεσες σκάλες που να συνδέουν τα δύο επίπεδα. Η διευθέτηση αυτή σύμφωνα με το Αθ. Μανιά θα απαιτούσε ασυγκρίτως πολύ μικρότερη δαπάνη και αισθητικά θα ήταν πολύ πιο πρόσφορη και μεγαλοπρεπής, χωρίς την ανάγκη των εκσκαφών και του μεγάλου όγκου των λιθοδομών.

Ειδικότερα λοιπόν το Λ.Τ.Ν.Ε. με την υπ’ αριθμόν 198/31-5-1947 πράξη του κατά την υπ΄ αριθμόν 48/31-5-1947 συνεδρίασή του με πρόεδρο τον Κ. Ορφανό και μελετητή τον τότε Νομομηχανικό Έβρου Χ. Καλπάκα, ενέκρινε τη μελέτη και τη δαπάνη προσθήκης θερμών θαλάσσιων λουτρών στο Λουτρικό Κατάστημα του Λιμενικού Ταμείου (παραλιακό κέντρο ΦΛΟΙΣΒΟΣ), πρώην αντιαεροπορικά καταφύγια - Θαλάσσια Λουτρά. Τα μέλη της Διοίκησης του Λιμενικού Ταμείου Έβρου που ενέκριναν την ανωτέρω μελέτη ήσαν τότε οι Στεφ. Μούντριχας αντιπρόεδρος, Δ. Αναγνώστου εισηγητής Νομαρχίας Έβρου, Χρίστος Σκιαδάς Πρωτοδίκης Έβρου, Θ. Δημόπουλος Διευθυντής Εθνοτραπέζης, Παναγής Φωκάς, Γεώργιος Ανθρακίδης, Βασίλειος Παπαδόπουλος, Γεώργιος Φιλιππίδης και Θεόδωρος Ρούμπος, έμποροι με Γραμματέα του Λ.Τ. τον Δημ. Μποτσιβάλη.

Η διοίκηση του Λιμενικού Ταμείου Ν. Έβρου την δεκαετία του 1950

Η διάταξη του προπολεμικά κατασκευασθέντος αντιαεροπορικού καταφυγίου όπου λειτούργησε μεταπολεμικά το παραλιακό κέντρο «φλοίσβος» ευρίσκετο στο μέσο των αποδυτηρίων των θαλασσίων λουτρών και αποτελούντο από δύο θαλάμους μήκους 17,60 μ. και πλάτους 2,80 μ. ο καθένας. Με την προτεινόμενη διασκευή ο πρώτος χώρος θα χρησιμοποιείτο ως χωλλ θερμών θαλασσίων λουτρών, ο δε παράλληλος και όπισθεν αυτού ευρισκόμενος θα διαχωρίζετο δια τοιχίων ώστε να περιλαμβάνει άνετα 10 θαλάμους λουτήρων. (βλ. κάτοψη)

Στην τεχνική έκθεση με ημερομηνία 27-5-1947, που υπέβαλε στο Λ.Τ. ο τότε επιβλέπων μηχανικός του Λ.Τ.Α. και Νομομηχανικός Έβρου Χ. Καλπάκας αναφέρει: «Στην πρόσοψη προβλέπεται η διάνοιξη 4 παραθύρων με γαλλικά παντζούρια κι οι λουτήρες θα κατασκευάσθούν εξ οπλισμένου σκυροκονιάματος με επένδυση λευκών πλακιδίων εμαγιέ…… Προβλέπονται επίσης νιπτήρες πορσελάνης σε κάθε θάλαμο λουτήρος με επένδυση λευκών πλακιδίων εμαγιέ μέχρι ύψους 1,20 μ. και το δάπεδο θα κατασκευασθεί με μωσαϊκό…… Επίσης θα τοποθετηθούν καθρέπτες «μπιζωτέ» στο χωλλ…… Προβλέπεται πλήρες δίκτυο αποχέτευσης και ο αερισμός των λουτήρων θα γίνονταν δι΄ αναγκαστικού ελκυσμού με στόμια απορροφήσεως κατά μήκος των θαλάμων και καταλήγοντας σε κατακόρυφο σωλήνα επί της καπνοδόχου της εστίας θέρμανσης ώστε να απορροφώνται όλοι οι υδρατμοί των θαλάμων των λουτήρων. Για την επίπλωση εκτός των επίπλων των θαλάμων των λουτήρων,  προβλέπεται επίπλωση του χωλλ χρησιμοποιουμένου ως αιθούσης αναμονής, όπου θα τοποθετηθούν 2 μικρά στρόγγυλα τραπεζάκια και 10 καθίσματα από ξυλεία οξιάς και κόντρα πλακέ, 2 κρεμάστρες και 2 ιματιοθήκες για τις πετσέτες κλπ των λουομένων».

Μάλιστα τον Ιούλιο του 1947 ο τότε εργοδηγός του Λιμενικού Ταμείου Γ. Μολλάς με έκθεση του από την Αθήνα προς τον Πρόεδρο του Λ.Τ. K. Ορφανό περιγράφει πολύ γλαφυρά τις προσπάθειες του καθώς και του Χ. Καλπάκα για την ανασυγκρότηση του Λ.Τ. και την υλοποίηση της απόφασης μετατροπής του αντιεροπορικού καταφυγίου σε θερμά θαλάσσια λουτρά προς όφελος της μικρής τότε κοινωνίας της πόλης μας… «Παρουσιαστήκαμε εις το Υπουργείον Δημοσίων Έργων εις τον κ. Μιχαηλίδην και εζητήσαμε να μας ορίσει έναν υπάλληλον δια την επιτροπήν πράγμα το οποίον ηρνήθη» ... «Εν συνεχεία αρχίσαμε τις έρευνες δια την προμήθειαν πάντων των απαιτουμένων ειδών. Η εισαγωγή εν Ελλάδι ειδών υγιεινής ήτοι λουτήρες κλπ έχει να πραγματοποιηθεί από του έτους 1939 διά τον λόγον αυτόν υπάρχουν ελάχιστα είδη εν Αθήναις»… Και συνεχίζει: «Σήμερον η αγορά είναι πανικόβλητος λόγω της ανατιμήσεως της λίρας κατά 4 περίπου μονάδας από χθες το βράδυ»… Περαιτέρω συνεχίζει: «Σε συζήτηση χθες με τον κ. Καλπάκα καταλήξαμε εις την σκέψιν ότι τα θερμά θαλάσσια λουτρά κατά την χειμερινήν περίοδον άνευ ουδεμιάς επί πλέον επιβαρύνσεως παρά με προσθήκην ενός μόνο σωλήνος τριών μέτρων να μεταβάλλονται σε θερμά λουτρά καθαριότητος και έτσι η πόλις να αποκτήση και λουτρά καθαριότητος κατά την χειμερινήν περίοδον…».

Το έργο ανέλαβε ο εργολάβος Ιωάννης Μαζοκοπάκης και στις 7/7/1949 οι εργασίες ανακαίνισης ολοκληρώθηκαν και εγκρίθηκαν αρμοδίως από τη Νομαρχία Έβρου με το υπ΄ αριθμόν 8877/28-7-1949 έγγραφο της, ενώ προηγουμένως με το από 18/11/1948 έγγραφο του Υπουργείου Δημοσίων Έργων παραλήφθηκε προσωρινά και το έργο της επίστρωσης δια πλακιδίων του καταστρώματος του Λουτρικού συγκροτήματος εργολαβίας Νικολάου Εμμανουήλ και επιβλέποντος μηχανικού της Νομαρχίας του Γ. Δημαρέλου.

Εικόνα με την επιτροπή του Λ.Τ.Ν.Ε. και άλλους επισήμους
από την παραλαβή του έργου καθώς και του τοίχου (1948)

Το έτος 1958 έγινε ανακαθορισμός της χερσαίας ζώνης του Λιμένα Αλεξανδρούπολης σύμφωνα με το από 10/4/1958 τοπογραφικό διάγραμμα του εργοδηγού του Λιμενικού Ταμείου Ν. Έβρου Γεωργίου Μολλά και το από 11/3/1965 πρακτικό επιτροπής από αντιπροσώπους των Υπουργείων Δημοσίων Έργων και Συγκοινωνιών, του Λιμενικού Ταμείου Ν. Έβρου και των ΣΕΚ που συγκροτήθηκε με την υπ΄ αριθμόν Γ.25108/9.7.1964 κοινή απόφαση των Υπουργών Δημοσίων Έργων και Συγκοινωνιών που κυρώθηκε με την υπ΄ αριθμόν 21007/27-5-1966 απόφαση του Νομάρχη Έβρου και δημοσιεύθηκε στο υπ΄ αριθμόν 447/18-7-1966 ΦΕΚ, σύμφωνα με τα οποία ο χώρος όπου βρισκόταν το λουτρικό συγκρότημα «Φλοίσβος» ανήκε αποκλειστικά στο Λιμενικό Ταμείο Ν. Έβρου.

Ο «Φλοίσβος» από τον Φάρο την δεκαετία του 1950

Τα θερμά θαλάσσια λουτρά λειτούργησαν στην πόλη μας μέχρι και την δεκαετία του 1960. Το κέντρο «Φλοίσβος» λειτούργησε μέχρι και την δεκαετία του 1970 με τραπεζάκια που είχαν τοποθετηθεί μπροστά στην παραλία και κάτω από πρόχειρη κατασκευή αρχικά με τον επιχειρηματία Κ. Μόκκα και αργότερα με τον γνωστό «Ντελή» (Ξενουδάκη) και Παν. Κουτσουμπίδη. Επίσης τοποθετηθήκαν τραπεζάκια με τέντα και στο κατάστρωμα του συγκροτήματος δίπλα στη παραλιακή λεωφόρο.  

Στην δεκαετία του 1970 ο Ε.Ο.Τ. στην θέση των πρόχειρων κατασκευών στην παραλία τοποθέτησε σύγχρονες και μοντέρνες για την εποχή τους λουτρικές εγκαταστάσεις όπου λειτούργησε και το παραλιακό κέντρο «ΜΑΪΑΜΙ» του επιχειρηματία της πόλης μας Ευάγγελου Μπολιάκη.

Παραλιακό κέντρο Μαϊάμι

Οι κατασκευές αυτές περιορίστηκαν και αφαιρέθηκαν τελικά την δεκαετία του 1980 μέχρις ότου και επί δημαρχίας Ηλία Ευαγγελιδη στα μέσα της δεκαετίας του 1990 στην θέση τους έγιναν τα έργα που αντικρίζαμε μέχρι την τελευταία ανάπλαση της παραλίας που ομόρφυνε τον χώρο εκτός από την τελείως αυθαίρετη κατασκευή του νεωσοίκου των Ναυτοπροσκόπων που «βγάζει μάτι» και έβγαλε ακόμη και το μάτι του Πατακού στα εγκαίνια, σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΑΛΕΠΑΚΟΣ
Δικηγόρος

Βιβλιογραφία:

• Η προς πόλεμον προπαρασκευή του Ε.Σ., 1923-1940, Έκδοση της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.
• Τα λιμάνια του Έβρου, Αθ. Μανιά - Περιοδικό ΕΝΔΟΧΩΡΑ, Τευχ. 84.

Αρχεία: Λιμενικό Ταμείο Ν. Έβρου
Φωτοαρχειο: Γεωργίου Π. Αλεπάκου
[post_ads]